فرهیختگان: چگونگی تحقق عدالت آموزشی را باید اصلی‌ترین سوال در فضای آموزش عالی کشور دانست. عدالتی که اگر آن را در قیاس با نحوه سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها بسنجیم، منتقدان آن به‌حق معتقد بودند رقم خوردن سرنوشت داوطلبان ظرف چند ساعت برگزاری آزمون سراسری، نه‌تنها نسبتی با عدالت ندارد، بلکه شانس راه‌یافتن استعدادهای برتر را در حوزه‌های مختلف هم کاهش می‌دهد. از طرف دیگر بالا رفتن شانس قبولی در کنکور به واسطه هزینه کردن و شرکت در کلاس‌های کنکور و خرید کتاب‌های کمک‌آموزشی و تست‌زنی، باعث شد درعمل رسیدن به صندلی دانشگاه‌های برتر در دست دهک‌های پردرآمد بماند و راه برای رسیدن داوطلبانی که در زمره دهک‌های پایین درآمدی قرار می‌گیرند، سخت‌تر شود.

دهک اول؛ بزرگ‌ترین بلوک شرکت‌کنندگان کنکور در 3 استان محروم
بررسی درصد دهک‌های مختلف از کل شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری 1402 نشان می‌دهد در استان‌های محروم، دهک‌های اول تا چهارم، سهم نسبتا خوبی را در آزمون داشته‌اند، هرچند وضعیت در استان تهران چندان قابل قبول نیست. سهم دهک اول تهران در آزمون سال قبل، 1.6 درصد بوده که این میزان در دهک 10 به 17.5 رسیده است. سهم دهک دوم این استان 3.5 و دهک سوم به 5.1 رسیده، اما روند به صورت کلی در تهران به نفع دهک‌های پردرآمد بوده است. وضعیت در استان محرومی مانند خراسان جنوبی اما برعکس است، به‌طوری که سهم دهک اول در آن به 7.1 درصد و درمقابل دهک 10 این استان به 5.7 درصد از کل شرکت‌کنندگان رسیده است.

جالب اینجاست که در سیستان‌وبلوچستان 19.7 درصد از شرکت‌کنندگان، از دهک اول بوده‌اند و درمقابل سهم دهک دهم آن تنها 4.7 درصد اعلام شده است، یعنی عملا اصلی‌ترین بلوک شرکت‌کنندگان در دستان دهک اول بوده است. در کهگیلویه و بویراحمد هم چنین مساله‌ای صادق است، به‌طوری که دهک اولی‌ها 16 درصد و دهک آخر هم 3.6 درصد از کل شرکت‌کنندگان را تشکیل داده‌اند. در استان لرستان اما این اختلاف چندان فاحش نیست، به‌طوری که دهک اولی‌ها 8.6 درصد و دهک دهم 4.9 درصد از ظرفیت را در اختیار داشتند. 

اعمال نمره بی‌تاثیر در انسانی و ریاضی؛ به ضرر پردرآمدها در تجربی 
درمجموع باید عنوان کرد در علوم تجربی دهک‌های 2، 3، 4 و 5 درآمدی با اعمال اثر قطعی سوابق تحصیلی در نمره نهایی کنکور نمره کل بالاتری را نسبت به سال گذشته داشته‌اند و درمقابل دهک‌های 8، 9 و 10 هم در شرایط جدید کنکور از نمره کل پایین‌تری برخوردار شده‌اند. البته در علوم ریاضی و علوم انسانی تفاوت چندانی در این زمینه ایجاد نشد و روال قبولی دهک‌های درآمدی مختلفی همانند سال‌های قبل باقی مانده است. موضوعی که البته دلیل آن را باید پرمتقاضی بودن رشته‌های علوم تجربی دانست؛ چرا‌که به‌صورت کلی بخش اصلی رقابت در آزمون سراسری برای رسیدن به صندلی رشته‌های مرتبط با این گروه آزمایشی است.

بیشترین تاثیر مثبت از آن داوطلبان سهمیه منطقه 3
تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در گروه علوم تجربی اثر خودش را در سهمیه مناطق هم گذاشته است به‌طوری‌که تعداد داوطلبانی که نمره کل نهایی‌شان متاثر از این اعمال نمره کاهش یافته در منطقه اول 35 هزار و 606 نفر بوده اما درمقابل تعداد تعداد داوطلبانی که نمره کلی نهایی‌شان افزایش یافته در همین منطقه به 57 هزار و 474 نفر رسیده است. جمعیت داوطلبانی که نمره نهایی‌شان در منطقه دو افزایش یافته به 116 هزار و 33 نفر و در منطقه سه به 125 هزار و 52 نفر رسیده است. درمجموع تعداد داوطلبانی که نمره کل نهایی‌شان بیشتر شده به 298 هزار و 559 نفر و آن دسته از داوطلبانی که تعداد نمره‌شان کمتر شده هم به 204 هزار و 947 نفر رسیده است.

بررسی سهم استان‌های مختلف در قبولی‌های زیر 3 هزار گروه‌های مختلف هم حاکی از موضوعات قابل توجهی است. به‌طوری که در گروه‌های مختلف سهم استان تهران کاهش داشته و درمقابل استان‌های محروم و دور از پایتخت توانسته‌اند جایگاه خود را در برای قرارگیری در جمع‌برترین‌های کنکور ترمیم کنند.

متن کامل گزارش زهرا رمضانی و ابوالفضل مظاهری را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.