سهم پایین آموزش عالی از بودجه عمومی درمقابل سهم بالای حقوق و دستمزد از بودجه دانشگاه‌ها باعث شده مقوله بودجه همیشه یکی از موضوعات داغ و بحث‌برانگیز این فضا باشد، تا جایی که هرگاه متولیان آموزش عالی دور هم جمع می‌شوند از کمبود منابع اعتبارات گلایه می‌شود. هرچند طی سال‌های اخیر تلاش شده تغییرات قابل‌توجهی در بحث تخصیص منابع به دانشگاه‌های کشور صورت بگیرد و از این بابت تا حدی خیال دانشگاه‌ها برای تامین هزینه‌های جاری راحت شود، اما واقعیت آن است که وابستگی دانشگاه‌های کشور به بودجه‌های عمومی هم باعث رخوت مالی در این مراکز شده است. علی خطیبی، معاون اداری - مالی وزارت علوم در نخستین اجلاس روسای دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی و فناوری کشور اما آمارهای قابل‌توجهی را از وضعیت مالی آموزش عالی ارائه داده است. 

سهم بالای آموزش عالی از GDP می‌تواند دستاوردهای قابل‌توجهی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد، اما به نظر می‌رسد هنوز راه زیادی در این حوزه پیش روی کشور وجود دارد. درحقیقت با نگاهی به آمارهای این حوزه باید عنوان کرد در سال 1400 سهم کل آموزش ازGDP کشور 2.5 درصد بود، رقمی که به گفته معاون اداری - مالی وزارت علوم تغییری هم در آن طی سال‌های اخیر ایجاد نشده است؛ اما مساله زمانی حادتر می‌شود که بدانیم سهم آموزش عالی ما ازGDP کشور 0.7 درصد است؛ سهم اندکی که نمی‌تواند دستاوردی را برای کشور رقم بزند.

خطیبی در این باره می‌گوید: «این رقم در کشورهای صنعتی به پنج درصد می‌رسد، حتی در کشورهای اطراف مانند عربستان هشت درصد و امارات 5.5 درصد از GDP این کشورها به آموزش عالی‌شان می‌رسد. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که طبق گفته‌های این مقام مسئول، بودجه بزرگ‌ترین دانشگاه کشور که دانشگاه تهران است، 5 همت بوده و کل بودجه آموزش عالی هم امروز کمتر از یک میلیارد دلار اعتبار دارد؛ این در حالی است که اعتبار دانشگاه آنکارا 26 هزار میلیارد تومان و دانشگاه عبدالعزیز عربستان 16 همت است. 

روند هزینه‌کرد حدود 3 درصد از بودجه عمومی در آموزش عالی نشان می‌دهد که هنوز بخش اصلی این اعتبارات در حوزه حقوق و دستمزد هزینه می‌شود؛ چراکه این بخش 89.7 درصد از بودجه دانشگاه‌ها را شامل می‌شود. جالب اینجاست که خطیبی می‌گوید: «ما یک گپ 11 درصدی در اینجا از کل بودجه دانشگاه‌ها داریم که هم در هزینه‌های دانشجویی و تغذیه‌ای و هم اعتبارات فرهنگی، پژوهش و فناوری نهفته است.» نکته قابل‌توجه در صحبت‌های او آن است که تنها همین 11 درصد است که تفاوت بودجه آموزش عالی از آموزش‌وپرورش را مشخص می‌کند. اعتباراتی که خطیبی از آن به‌عنوان مجرای تنفسی آموزش عالی برای فعالیت‌های پژوهشی و فناوری و فرهنگی یاد می‌کند و می‌گوید: «با این حال اگر به همین مدل ادامه دهیم با توجه به افزایش حقوق و دستمزد احتمالا دیگر رقمی از این 11 درصد هم نخواهد ماند و عملا آموزش عالی کشور تبدیل به آموزش‌وپرورش می‌شود، یعنی تنها یک پولی دریافت و آن را هم صرف حقوق و دستمزد می‌کند و دیگر نباید از آن توقع پژوهش داشته باشیم.» 

روند هزینه‌کرد حدود 3 درصد از بودجه عمومی در آموزش عالی نشان می‌دهد که هنوز بخش اصلی این اعتبارات در حوزه حقوق و دستمزد هزینه می‌شود؛ چراکه این بخش 89.7 درصد از بودجه دانشگاه‌ها را شامل می‌شود. جالب اینجاست که خطیبی می‌گوید: «ما یک گپ 11 درصدی در اینجا از کل بودجه دانشگاه‌ها داریم که هم در هزینه‌های دانشجویی و تغذیه‌ای و هم اعتبارات فرهنگی، پژوهش و فناوری نهفته است.» نکته قابل‌توجه در صحبت‌های او آن است که تنها همین 11 درصد است که تفاوت بودجه آموزش عالی از آموزش‌وپرورش را مشخص می‌کند.

 اعتباراتی که خطیبی از آن به‌عنوان مجرای تنفسی آموزش عالی برای فعالیت‌های پژوهشی و فناوری و فرهنگی یاد می‌کند و می‌گوید: «با این حال اگر به همین مدل ادامه دهیم با توجه به افزایش حقوق و دستمزد احتمالا دیگر رقمی از این 11 درصد هم نخواهد ماند و عملا آموزش عالی کشور تبدیل به آموزش‌وپرورش می‌شود، یعنی تنها یک پولی دریافت و آن را هم صرف حقوق و دستمزد می‌کند و دیگر نباید از آن توقع پژوهش داشته باشیم.» 

متن کامل گزارش زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.