روایتی از رشد صندلی‌فروشی در دانشگاه‌های بزرگ

فرهیختگان: چند سالی است نام پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های مطرح کشور در فضای آموزش عالی شنیده می‌شود، پردیس‌هایی که هرچند از اوایل دهه 80 شکل گرفتند اما حالا به بازوی درآمدی قابل‌توجهی برای دانشگاه‌های دولتی تبدیل شده‌اند.
نکته مهم درباره این پردیس‌ها مسیر متفاوتی است که برای تربیت دانشجو در پیش گرفته‌اند؛ چراکه با وجود وابستگی این پردیس‌ها به دانشگاه‌های دولتی، اما تحصیل در آنها رایگان نیست و داوطلب از همان ابتدا می‌داند برای رسیدن به صندلی‌های آن باید هزینه کند. با این حال درج برند دانشگاه‌های مطرح کشور در پایین مدرک فارغ‌التحصیلان دانشجویانی که در پردیس‌های خودگران تحصیل می‌کنند، به‌حدی جذاب خواهد بود که آنها حاضر باشند هزینه‌های بالا برای تحصیل را به جان بخرند.
نکته مهم دیگر اینکه پردیس‌ها امکان ‌پذیرش دانشجو در هر 3 مقطع تحصیلی را دارند، اما طبیعی است که بیشترین میزان پذیرش در آنها هم به مقطع کارشناسی اختصاص پیدا کند؛ چراکه عمده ورودی به فضای دانشگاهی هم از این مقطع رقم می‌خورد.
پذیرشی که مانند دیگر دانشگاه‌ها از طریق شرکت در آزمون سراسری یا پذیرش صرفا براساس سابقه تحصیلی دنبال می‌شود. آنچه در اینجا مطرح می‌شود این است که اولا کدام دانشگاه‌ها امکان ‌پذیرش دانشجوی پردیسی را دارند، دومین مساله آن است که تحصیل در هر دانشگاهی چقدر برای دانشجو آب می‌خورد و سومین مساله هم ظرفیت اختصاص‌یافته به پردیس‌های مختلف است. در این گزارش به هر سه سوال، پاسخ داده‌ایم. 

تحصیل در پردیس‌های دانشگاهی چقدر آب می‌خورد؟

مهندسی کامپیوتر شریف؛ 370 میلیون!
شهریه را باید موضوع اصلی فعالیت پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های مطرح کشور دانست، مساله‌ای که البته به همان میزان که برای مسئولان این پردیس‌ها مهم است، برای دانشجویان و خانواده‌هایشان نیز دارای اهمیت است؛ آن هم در شرایطی که نرخ تحصیل در این دانشگاه‌ها بنا به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن را باید همان نام و برندشان دانست، رقم‌های قابل‌توجهی را هم شامل می‌شود.
البته در این میان نباید این مساله را هم از قلم انداخت که تعیین شهریه تحصیل در پردیس‌ها برای هر سال تحصیلی از سوی هیات‌امنای دانشگاه‌های مربوطه به تفکیک مقطع تحصیلی صورت می‌گیرد که البته این رقم در هر دانشگاهی متفاوت است. برای درک بهتر میزان شهریه در پردیس سه دانشگاه مهم کشور کافی است نگاهی داشته باشیم به جداول شهریه که از سوی خود پردیس‌ها منتشر شده است.
به‌عنوان مثال برای تحصیل در رشته کامپیوتر در پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی‌شریف آن هم در مقطع کارشناسی، با در نظر گرفتن این مساله که دانشجو باید 140 واحد درسی را در طول تحصیل بگذراند که از این میان 123 واحد به‌عنوان دروس نظری و 17 واحد به‌عنوان دروس عملی در نظر گرفته شده است، از شهریه 34 میلیون و 333 هزار تومانی ثابت که بگذریم، دانشجو باید 58 میلیون و 367 هزار تومان شهریه برای دروس عملی و 281 میلیون و 536 هزار تومان هم برای دروس نظری بپردازد.
یعنی دانشجوی پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی‌شریف برای گرفتن مدرک تحصیلی فارغ‌التحصیلی در رشته مهندسی کامپیوتر باید 374 میلیون و 236 میلیون و 668 هزار تومان بپردازد! البته این در حالی است که دانشجو بتواند در زمان موعد مقرر تحصیلش را تمام کند؛ چراکه در غیر این صورت قطعا به هر اندازه  سنواتی که دانشجو می‌خورد، باید هزینه بیشتری هم واریز کند.
البته این ارقام زمانی بیشتر خود را نشان می‌دهد که بدانیم این دانشگاه درمجموع این دانشگاه براساس دفترچه انتخاب رشته در 3 گروه آزمایشی توانسته هم برای پردیس خودگردان در تهران و هم در کیش 621 نفر را پذیرش کند؛ یعنی عملا 232 میلیارد و 400 میلیون تومان کسب درآمد از این بخش خواهد داشت. 

80 میلیون تومان بدهید فارغ‌التحصیل ارشد شریف شوید
البته تحصیل در این دانشگاه برای دانشجوی کارشناسی‌ارشد، شرایط متفاوتی هم دارد؛ چراکه دانشجویی بخواهد از مقطع ارشد پردیس صنعتی شریف در رشته برنامه‌ریزی فارغ‌التحصیل شود، با توجه به اینکه این رشته 20 واحد نظری و 6 واحد مربوط به پایان‌نامه و 4 واحد عملی دارد، عملا دانشجو باید در کنار پرداخت 21 میلیون و 140 هزار تومان شهریه ثابت، 26 میلیون و 972 هزار تومان پول واحد نظری داده، 24 میلیون و 513 هزار تومان هم بابت پروژه یا همان پایان‌نامه‌اش بپردازد و 8 میلیون و 9 هزار تومان هم بابت دروس عملی پرداخت کند، رقمی که درمجموع برای دانشجو 80 میلیون و 713 هزار تومانی آب می‌خورد. البته باید این را هم ملاک قرار داد که قطعا هرچه رشته مدنظر دروس عملی و کارگاهی بیشتری داشته باشد، این هزینه بالاتر هم می‌رود. 

با 100 میلیون تومان صاحب مدرک فنی و مهندسی از دانشگاه تهران شوید
اگر بخواهیم وضعیت تحصیل همین رشته در پردیس کیش دانشگاه تهران را حساب کنیم، باید عنوان کرد دانشجو در گام اول باید 13 میلیون و 339 هزار تومان بابت شهریه ثابت بپردازد. در کنار آن برای گذراندن دروس عملی نیز مجبور به هزینه‌کرد 14 میلیون و 125 هزار تومان است و برای دروس نظری هم 68 میلیون و 135 هزار تومان شهریه تحصیلش می‌شود. یعنی درمجموع مهر شدن مدرک تحصیلی در پردیس کیش دانشگاه تهران برای دانشجویان این رشته تحصیلی 95 میلیون و 599 هزار تومان آب می‌خورد.
البته تحصیل در رشته‌های روانشناسی 147 واحدی هزینه کمتری خواهد داشت؛ چراکه از این میان 122 واحد نظری و 25 واحد هم عملی است یعنی عملا دانشجو باید 10 میلیون و 667 هزار تومان شهریه ثابت پرداخته و برای دروس نظری هم 69 میلیون و 868 هزار تومان و در ازای دروس عملی نیز 21 میلیون و 521 هزار تومان بپردازد.
درحقیقت شاید مبلغ شهریه در علوم انسانی و علوم رفتاری کمتر باشد، اما مبلغ نهایی تمام‌شده هزینه تحصیل را باید با ملاک قرار دادن تعداد واحدها در نظر گرفت.
دانشگاه تهران نیز می‌تواند امسال 600 نفر را در هر 3 گروه آزمایشی پذیرش کند که یعنی برای امسال این دانشگاه تنها 61 میلیارد و 233 میلیون تومان از محل تحصیل این دانشجویان درآمد خواهد داشت. اگر بخواهیم هزینه تحصیل در همین رشته برنامه‌ریزی شهری را در پردیس دانشگاه تهران حساب کنیم، باید عنوان کرد دانشجو در کنار پرداخت 13 میلیون و 339 هزار تومان پول شهریه ثابت، 21 میلیون و 738 هزار تومان پول شهریه واحدهای نظری، 16 میلیون و 303 هزار تومان پول واحدهای پایان‌نامه و 8 میلیون و 300 هزار تومان هم پول شهریه دروس عملی‌اش می‌شود. البته اگر دانشجویی نیاز به جبرانی عملی داشته باشد، باید 5 میلیون و 335 هزار تومان هم بابت آن بپردازد. درمجموع هم فارغ‌التحصیلی از مقطع کارشناسی‌ارشد پردیس این دانشگاه، 46 میلیون و 341 هزار تومان هزینه در بردارد.

با 338 میلیون تومان فارغ‌التحصیل دکتری دانشگاه تهران شوید!
البته تحصیل در مقطع دکتری برای دانشگاه تهران 276 میلیون و 657 هزار تومان برای رشته‌های علوم انسانی و علوم رفتاری و برای سایر گروه‌ها هم 338 میلیون و 137 هزار تومان تمام می‌شود.

صندلی امیرکبیر ۲۰۷ میلیون تومان!
تحصیل در رشته مهندسی کامپیوتر در پردیس دانشگاه امیرکبیر اما قیمت‌های متفاوتی دارد؛ چراکه در پردیس بین‌الملل این دانشگاه تحصیل در همین رشته 13 میلیون و 200 هزار تومان شهریه ثابت دارد، 134 میلیون و 440 هزار تومان شهریه دروس تخصصی و اصلی، 34 میلیون تومان شهریه دروس پایه، 26 میلیون تومان شهریه دروس عمومی می‌شود، یعنی درمجموع دانشجو زمانی از این پردیس دانشگاه امیرکبیر فارغ‌التحصیل می‌شود که 207 میلیون و 604 هزار تومان هزینه کرده باشد.
برای فارغ‌التحصیلی از این دانشگاه در مقطع کارشناسی‌ارشد هم با ملاک قرار دادن همان رشته برنامه‌ریزی شهری، دانشجو باید 49 میلیون و 600 هزار تومان پول شهریه دروس نظری، 14 میلیون و 880 هزار تومان پول شهریه بابت پایان‌نامه و پروژه و 9 میلیون و 920 هزار تومان هم پول بابت درس عملی‌اش بپردازد. ارقامی که با در نظر گرفتن شهریه 14 میلیون و 700 هزار تومانی ثابت این دانشجو، 89 میلیون و 100 هزار تومان می‌شود. این مساله نشان می‌دهد تقریبا شهریه در مقطع کارشناسی‌ارشد بین هر سه دانشگاه مشترک است و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد، اما موضوع اصلی بر سر مقطع کارشناسی است که اعداد متفاوتی را شامل می‌شود.

با 336 میلیون تومان هزینه پزشکی تربیت‌مدرس بخوانید
در دانشگاه تربیت‌مدرس اگر می‌خواهید از مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شوید، در رشته‌های علوم انسانی، حقوق و مدیریت و اقتصاد باید رقمی معادل 241 میلیون و 425 میلیون تومان هزینه کنید، رقمی که در دیگر دانشکده‌ها به‌جز پزشکی به 295 میلیون و 75 هزار تومان و در خود دانشکده علوم پزشکی هم 336 میلیون و 383 هزار تومان تمام می‌شود.

با بررسی دفترچه انتخاب رشته در سه گروه علوم ریاضی، علوم انسانی و علوم تجربی اولین مساله‌ای که به چشم می‌خورد، این است که 7 پردیس دانشگاهی امکان پذیرش دانشجوی پولی را دارند؛ پردیس‌هایی که از حیث وابستگی به 6 دانشگاه وابسته هستند. از طرف دیگر ظرفیت پذیرش در این پردیس‌ها هم با رشد 7 درصدی همراه بوده و امسال قرار است 2 هزار و 241 دانشجوی پولی به این پردیس‌ها بروند.
در این میان سهم رشته‌های علوم ریاضی 49 درصد از کل ظرفیت‌ها می‌شود و بعد از آن رشته علوم تجربی بیشترین ظرفیت را به خود اختصاص داده است. نکته قابل توجه در این میان آن است که دانشگاهی مانند هنر ایران امسال برای اولین بار می‌تواند 55 دانشجو برای پردیس خود داشته باشد.
از سوی دیگر بیشترین ظرفیت پذیرش دانشجو در سال تحصیلی 1404-1403 به پردیس دانشگاه امیرکبیر با 315 نفر می‌رسد، دانشگاهی که البته نسبت به سال گذشته هم با رشد 9 درصدی در جمعیت دانشجویان خود همراه بوده است. 

متن کامل گزارش زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.