قصه لاهیجان ماست‌مالی نشود

فرهیختگان: پلیس و دولت روند خوبی برای پاسخگویی در ماجرای اخیر در پیش گرفته‌‌اند که باید به نتیجه برسد. شب گذشته هم اعلام شد فرمانده انتظامی شهرستان لاهیجان به سبب عدمِ نظارت کافی بر عملکرد و رفتار کارکنان عزل شد. اما برای جلوگیری از تکرار چنین اتفاقاتی خلأهایی وجود دارد که بی‌توجهی به آنها می‌تواند آسیب‌زا باشد. 

خلأهای آموزشی و گزینشی خود را نمایان کرد 
از محیط‌های پرچالشی که معمولا مردم در بحرانی‌ترین شرایط فردی و خانوادگی خود به آن رجوع می‌کنند نمی‌شود توقع آرامش مطلق داشت. البته که این نکته برای توجیه رفتارهای نامناسب مراجعان و‌ متهمان مورد اشاره قرار نمی‌گیرد و چنین رفتارهایی باید مطابق قانون با برخورد مواجه شود اما از کارکنان محیط‌های پرتنش این توقع می‌رود قبل از پذیرش مسئولیت به لحاظ ذهنی خود را برای آن آماده کرده باشند.
از مدیران دستگاه‌ها نیز توقع می‌رود که با درک شرایط سخت روانی برای جبران زحمات کارکنان نهایت تلاش خود را به کار گرفته و لوازم معاش آبرومند کارکنان را تامین کنند. فردی که مشغله‌های امنیتی دارد به قدر کافی ذهن و روانش مستعد آشفتگی محسوب می‌شود. اضافه شدن دغدغه‌های معیشتی باعث می‌شود امکان بروز رفتارهای ناشایست و کنترل‌نشده نیز تشدید شود.
انتشار چندباره روایات و ویدئوهایی درمورد برخوردهای نامناسب ماموران انتظامی با متهمان، پرده از چندین خلأ ساختاری بر‌می‌دارد. فقدان ویژگی صبر در بخشی از نیروهای نهاد انتظامی نشان می‌دهد در فرآیندهای گزینشی و آموزشی قواعد برخورد با مردم آن‌گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته و نیروی انسانی به قدر کافی در این باره توجیه نشده است.
همچنین شغل پراضطراب نیروهای پلیس، قرار دادن جلسات روانشناسی در برنامه کاری نیروها را به امری ضروری تبدیل می‌کند. بخشی از التهابات روانی نیز ناشی از فشار کاری روی نیروهای حاضر است که می‌تواند با افزایش کادر نهادهای امنیتی جبران شود. 

فحاشی برخورد نامناسب را توجیه نمی‌کند
پس از ماجرای برخورد نامناسب ماموران انتظامی با دو دختر نوجوان در خیابان وطن‌پور تهران و انتشار ویدئوی این برخورد در فضای مجازی، ماجرای لاهیجان دومین برخورد نامناسب رسانه‌ای‌شده ماموران انتظامی با متهمان در دو ماه اخیر است که مطابق اطلاعیه خود پلیس در اثر فحاشی متهم به ماموران انتظامی رخ داده است.
فارغ از بررسی صحت این وقایع آنچه باید محل توجه قرار گیرد این است که فحاشی و هتک‌حرمت ماموران انتظامی به‌هیچ‌وجه برخورد‌های نامناسب را توجیه نمی‌کند. با وجود پیش‌بینی سازوکار قانونی برای جلوگیری از توهین به شأن نیروهای انتظامی هرگونه برخورد خارج از ضابطه امری توجیه‌ناپذیر است. تکرار چندباره اتفاقاتی مشابه لاهیجان نشان می‌دهد به قدر کافی روی ظرفیت‌های قانونی موجود تاکید نشده و نیروهای انتظامی درمورد اثرگذاری این چهارچوب قانونی قانع نشده‌‌اند.
همزمان با برخوردهایی که با نیروهای خاطی صورت می‌گیرد متهمان و خاطیان که اقدام به وهن دستگاه نظامی و کادر آن می‌کنند نیز باید با استفاده از ابزار قانونی موجود تنبیه شده تا حقی از نیروهای تامین امنیت تضییع نشده و توجیهی برای تکرار رفتارهای سلیقه‌ای باقی نماند. 

تیغ پلیس را کند نکنیم
به همان میزانی که جلوگیری از برخوردهای رادیکال و افراط‌گرایانه ضرورت دارد، نیفتادن به دام تفریط نیز برای تامین امنیت کشور ضروری است. برای مهار رفتارهای غلط، استفاده مطلق از برخوردهای تنبیهی مسیر یک‌طرفه و غلطی است که باید با سازوکارهای تشویقی برای کارکنان تکمیل شود.
تمرکز صرف بر رفتارهای تنبیهی باعث می‌شود تا ماموران امنیتی درمورد نحوه رفتار خود اضطراب زیادی را متحمل شده و حتی در مواقعی که نیاز به استفاده از قوه قاهره دارند درمورد برخورد‌هایی که برای تامین امنیت جامعه ضروری است دچار ابهام شده و از آن اجتناب ورزند. این رویکرد تیغ پلیس را در مواجهه با مجرمان کند کرده و آنها را برای تشدید رویکردهای شرارت‌آمیز تشویق می‌کند.
برای دچار نشدن به این آسیب باید هم از نیروهایی که در مواقع لازم با لطافت برخورد کرده و فضا را کنترل کرده‌اند تقدیر شود و هم مامورانی که در مواقع ضروری برخوردهای متناسب و سخت با متهمان داشته‌اند، مورد تجلیل قرار گیرند. این امر باعث می‌شود تا بدنه، دریافتی چندگانه از سیاست‌های کنترلی نداشته و برای مهار متهمان دچار ضعف و برخوردهای سلیقه‌ای نشود. 

گزارش علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.