تلگرام پیام‌رسان محبوب هند و ایران

فرهیختگان: در روزهای گذشته پلیس فرانسه پاول دوروف، مالک پیام‌رسان تلگرام را در هنگام پیاده شدن از جت شخصی خود در فرودگاهی نزدیک پاریس بازداشت کرد. رسانه‌های فرانسوی بعد از انتشار این خبر گفتند قرار است مالک تلگرام شنبه در برابر قاضی حاضر شود و رای دادگاه ممکن است یکشنبه اعلام شود. به گفته این رسانه‌ها؛ مالک تلگرام با اتهاماتی ازجمله تروریسم، تأمین مواد مخدر، کلاهبرداری و پول‌شویی مواجه شده و برخی از منابع نزدیک به پرونده نیز اعلام کرده‌اند پاول دوروف ممکن است به ۲۰ سال زندان محکوم شود.

گفته می‌شود دوروف  از سال 2021 شهروند فرانسه بوده، اما وی تا قبل از دستگیری در دبی زندگی می‌کرد. اینکه سرنوشت دوروف چه می‌شود و چه ارتباطی با روسیه دارد، در پرده ابهام است اما اینکه چگونه این جوان سن‌پترزبورگی به اینجا رسید، قصه جالبی است.

عمده درآمد تلگرام از IAP و Telegram Premium است. بخش اول مربوط به طرح اشتراک‌گذاری درآمد با کانال‌های تلگرامی است. تلگرام سیستم درآمدش را یکی از سخاوتمندانه‌ترین سیستم‌های پاداش در تاریخ شبکه‌های اجتماعی می‌داند. بر اساس گفته‌ تلگرام، کانال‌های این پیام‌رسان ماهانه بیش از یک تریلیون بازدید دارند. تلگرام برای فعال‌سازی سیستم درآمدزایی، از نوع جدید تبلیغات رونمایی کرد که آنها را «تبلیغات تون‌محور» می‌نامد و صرفا از طریق تون‌کوین قابل خرید هستند. این پیام‌رسان می‌گوید دلیل انتخاب تون‌کوین، پایین ‌بودن کارمزد و سریع‌ بودن تراکنش است.

به‌لطف سیستم جدید تلگرام، حالا همه می‌توانند کانال‌ها یا بات‌های خود را با پایین‌ترین هزینه‌ ممکن تبلیغ کنند. هنگام تبلیغ‌دهی به تلگرام، می‌توانید تعیین کنید که تبلیغ شما دقیقا در کدام کانال‌ها به‌نمایش دربیایند. سیستم کسب درآمد تلگرام به این شکل است که ۵۰ درصد از درآمد حاصل از تبلیغات نمایش‌داده‌شده در هر کانال، به صاحب آن کانال ارائه می‌شود. تلگرام برای تضمین سرعت و ایمنی پرداخت‌ها به‌طور انحصاری از بلاک‌چین TON استفاده می‌کند. این پیام‌رسان درآمد حاصل از تبلیغات را در قالب رمزارز تون‌کوین با مدیران کانال به‌اشتراک می‌گذارد. نکته‌ جالب اینکه دریافت درآمد تبلیغاتی بدون کارمزد انجام می‌گیرد.

بخش دوم پلن درآمدزایی تلگرام مربوط به «تلگرام پریمیوم» است. تلگرام برای کسب درآمد از کاربرانش سرویسی تحت عنوان تلگرام پریمیوم معرفی کرده است. کاربران نسخه‌ پریمیوم به یک‌سری قابلیت اختصاصی دسترسی پیدا می‌کنند، اما در ازای دسترسی به این قابلیت‌ها باید ماهانه به تلگرام پول پرداخت کنند. خرید تلگرام پریمیوم افزون‌بر اضافه کردن قابلیت‌های جدید، برخی از قابلیت‌های فعلی این پیام‌رسان محبوب را بهبود می‌دهد. سرویس تلگرام پریمیوم به کاربران امکان می‌دهد فایل‌هایی چهار گیگابایتی برای هم ارسال کنند (درحالی‌که در نسخه‌ رایگان محدودیت دو گیگابایتی در نظر گرفته شده است). تلگرام همچنین گفته نسخه‌ پریمیوم از سرعت دانلود بالاتری پشتیبانی می‌کند. کاربران اشتراکی تلگرام می‌توانند در حداکثر ۱۰۰۰ کانال عضو شوند، درحالی‌که کاربران نسخه‌ رایگان می‌توانند به عضویت حداکثر ۵۰۰ کانال دربیایند. تلگرام پریمیوم امکانات دیگری نیز دارد. 

درحال حاضر عمده درآمد تلگرام از طریق خریدهای درون‌برنامه‌ای در پلتفرم خود است. در ابتدا هدف پیام‌رسان تلگرام در حوزه درآمدزایی، تجاری‌سازی شبکه و دستیابی به پایداری مالی از طریق ارز دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین به نام Gram بود. تخمین زده می‌شد که راه‌اندازی موفقیت‌آمیز Gram به طور بالقوه بتواند حدود 4 میلیارد دلار سود برای تلگرام ایجاد کند.

موسس تلگرام، امید داشت با راه‌اندازی شبکه باز تلگرام موسوم به TON بتواند پلتفرمی مستقل از سیستم‌های پرداخت جهانی ایجاد کند. اگرچه عرضه اولیه کوین این پروژه از ژانویه ۲۰۱۸ آغاز شده بود، ولی این پروژه در اواسط سال 2019 دچار مشکلاتی شد. در آن مقطع، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا موسوم به SEC حدود 1.7 میلیارد دلار از توکن‌های تلگرام که به 39 خریدار آمریکایی فروخته شده بود را توقیف کرد. این نهاد معتقد است توکن‌گرام به صورت غیرقانونی فروخته شده است.

SEC در اطلاعیه‌ای اعلام کرد در اقدامی اضطراری ۱.۷ میلیارد دلار از توکن‌های بلاک‌چین تلگرام را که قرار بود عرضه اولیه شود مسدود کرده است. طبق اعلام SEC، تلگرام و پروتکل TON از ژانویه ۲۰۱۸ جذب سرمایه برای کسب‌وکارهای این شرکت ازجمله توسعه بلاک‌چین TON و پیام‌رسان تلگرام را آغاز کرده بودند. تلگرام مجموعا به ۱۷۱ سرمایه‌گذار اولیه ۲.۹ میلیارد توکن تخفیف‌دار فروخت که قرار بود 1.7 میلیارد از این توکن‌ها به ۳۹ خریدار آمریکایی واگذار شود. تلگرام گفته بود این توکن‌ها را تا تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹ به خریداران تحویل می‌دهد تا آنها امکان فروش توکن‌های خود را داشته باشند. اما بر اساس دادخواست SEC این شرکت عرضه و فروش توکن‌های خود را که به عقیده این کمیسیون در دسته اوراق بهادار قرار می‌گیرند قانونا به ثبت نرسانده است.

تنها صورت مالی قابل دسترس گروه تلگرام مربوط به صورت مالی منتهی به پایان سال 2017 است که عملیات مالی شرکت در انگلیس حسابرسی شده است. براساس اطلاعات صورت مالی مذکور، تلگرام در سال 2016 و 2017 هیچ درآمدی نداشته است. همچنین هزینه عملیاتی این گروه در سال 2016 و 2017 به ترتیب 1.3 و 1.4 میلیون پوند بوده است. هزینه‌های اداری این شرکت در سال‌های 2016 و 2017 به ترتیب 75 و 127 هزار پوند بوده که رقمی ناچیز است. البته دلیل آن، تعداد اندک نیروی انسانی شرکت بوده است. تا سال‌های گذشته گفته می‌شد هزینه‌های اداره تلگرام عمدتا از سرمایه شخصی پاول دوروف تامین می‌شود. اما از سال 2018 موسس و مالک تلگرام تصمیم گرفت روش‌هایی برای درآمدزایی را امتحان کند، روش‌هایی که به اعتقاد پاول دوروف، باید علاوه بر وی، کاربران تلگرام را نیز منتفع کند. 

اولین روش درآمدزایی مربوط به ایجاد شبکه Gram بود که با ورود کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا موسوم به SEC این پروژه در نطفه خفه شد. پس از آن، یکی دیگر از روش‌های درآمدزایی، استفاده از IAP بود. سومین روش درآمدزایی، استفاده از ظرفیت‌های Telegram Premium است. در ژوئن 2022، تلگرام یک مدل اشتراک به نام Telegram Premium را معرفی کرد که ویژگی‌های اضافی مانند محدودیت‌های طولانی‌تر، آپلود فایل‌های بزرگ‌تر و سرعت دانلود سریع‌تر را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. براساس آنچه در نمودار نیز آمده، درآمد خریدهای درون‌برنامه‌ای تلگرام در سال 2023 حدود 42 میلیون دلار بوده که گفته می‌شود عمدتا از طریق سرویس Premium بوده است. پیام‌رسان تلگرام در فوریه 2024 درآمدی معادل 6.1 میلیون دلار از خریدهای درون‌برنامه‌ای در سراسر جهان به ثبت رساند، درآمدی که بالاترین مقدار درآمد ماهانه این پیام‌رسان بوده است. 

آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد تعداد کاربران تلگرام از 35 میلیون نفر در مارس 2014 حالا به 900 میلیون نفر در سال 2024 رسیده است. براساس این آمارها، تلگرام پس از فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام، واتساپ، تیک‌تاک و وی‌چت با 900 میلیون کاربر در رتبه هفتم جهان در بین پیام‌رسان‌های و شبکه‌های اجتماعی محبوب قرار دارد. طبق آمارهای جهانی، هندی‌ها با 104 میلیون کاربر فعال و نصب تلگرام، در رتبه اول در بین کشورهای جهان قرار دارند.

تلگرام چهارمین ضریب نفوذ را در میان پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی در هند، پس از واتساپ، اینستاگرام و فیسبوک دارد. گرچه نامی از ایران در آمارهای بین‌المللی برده نشده (احتمالا به‌دلیل استفاده از فیلترشکن‌ها و تغییرات آی‌پی)، اما بنابر برخی آمارهای غیررسمی 40 میلیون کاربر ایرانی تلگرام نصب‌ کرده‌اند. روس‌ها با 34 میلیون کاربر در رتبه سوم قرار دارند. مردم اندونزی و آمریکا هرکدام با 27 میلیون نصب تلگرام در رتبه‌های چهارم و پنجم جای گرفته‌اند. برزیلی‌ها با 22 میلیون نصب، مصری‌ها با 15، ویتنامی‌ها و مکزیکی‌ها با 12، اوکراینی‌ها با 11 و مردم ترکیه و فیلیپین هرکدام با 10 میلیون نصب تلگرام در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

متن کامل گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.