آیا رئیس‌جمهور می‌تواند به مدال‌آوران سهمیه تحصیلی بدهد؟

آرش ملکی، پژوهشگر دکتری حقوق بین‌الملل: در روزهای اخیر، فضای مجازی مملو از حاشیه‌های مربوط به درخواست یکی از مدال‌آوران المپیک پاریس مبنی‌بر دریافت سهمیه تحصیل در رشته پزشکی است. چنین درخواست‌هایی پیش از این نیز از سوی یکی دیگر از المپین‌ها مطرح شده بود اما به‌واسطه وجود قانون هیچ‌کس آن را جدی نمی‌گرفت.

این وضعیت در مورد این مدال‌آور نیز صدق می‌کرد. لیکن پس از حضور در یک برنامه تلویزیونی و تاکید مجری برنامه بر قطعی شدن پذیرش این درخواست از سوی رئیس‌جمهور بعد تازه‌ای به ماجرا افزوده شد؛ هرچند متعاقب آن، شایعه اختصاص یافتن سهمیه از سوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران تکذیب شد و ظاهرا ماجرا خاتمه‌یافته تلقی می‌شود.

لیکن با توجه به این وضعیت و در پرتو قوانین موضوعه، این سوال به ذهن متبادر می‌شود که آیا مقام رئیس‌جمهور می‌تواند در پرتو قانون و به تشخیص خود به اشخاص سهمیه تحصیلی اعطا کند؟ به‌منظور پاسخ به این سوال شایسته است قوانین موضوعه را در دو سطح قانون اساسی و قوانین عادی مورد بررسی قرار دهیم.

در قانون اساسی چنین اختیاری پیش‌بینی نشده. به بیان دیگر، اصول 124 (تعیین معاون)، 126 (تصمیم‌گیری درباره برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی)، 127 (تعیین نماینده ویژه)، 128 (تعیین سفرا)، 129 (اعطای نشان‌های دولتی) و 136 (برکناری وزرا) که اختیارات رئیس‌جمهور را تبیین می‌کنند، هیچ‌کدام چنین اختیاری به رئیس‌جمهور نمی‌دهند. در قوانین عادی نیز هیچ ردی از وجود اختیاری از این دست برای رئیس‌جمهور یافت نمی‌شود.

بدین معنا که رئیس‌جمهور قادر نیست به تشخیص خود یا حسب درخواست به مدال‌آوران المپیک سهمیه تحصیلی اعطا کند. با این وصف دو امتیاز در قانون جاری کشور برای قهرمانان ورزشی وجود دارد؛ قانون سرباز قهرمان (مصوب 13/12/1376) و آیین‌نامه تسهیلات تشویقی قهرمانان رتبه‌های اول تا سوم (مصوب هیات‌وزیران به تاریخ 08/05/1376).

در قانون نخست، معافیت‌های مربوط به خدمت وظیفه عمومی برای قهرمانان ورزشی ذکور و اعضای خانواده‌ آنها پیش‌بینی شده. آیین‌نامه تسهیلات که به موضوع اخیر مرتبط است نیز ـ‌در ماده 1‌ـ به دارندگان مقام‌های اول تا سوم المپیک، آسیایی، مسابقات دانشجویان و مسابقات ارتش‌های جهان این امکان را می‌دهد به‌طور مستقیم (بدون آزمون ورودی) تا مقطع کارشناسی ارشد رشته تربیت بدنی در موسسات تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تحصیل کنند.

البته این غیر از مزایایی است که بر اساس ماده 4 از همین آیین‌نامه به تناسب رشته، رنگ مدال و اهمیت مقام کسب شده، امکان اعطای آن به این ورزشکاران وجود دارد؛ مزایایی چون مسکن، زمین، اتومبیل ساخت داخل و هدایای نقدی.

در‌مجموع به‌نظر می‌رسد دلیل پیش‌بینی این امتیاز تحصیلی به این واقعیت مرتبط باشد که یک قهرمان ورزشی به‌دلیل حضور مستمر در فضای حرفه‌ای ورزش و کسب دانش و تجربه به میزانی از شایستگی رسیده که برای تحصیل در رشته تربیت‌بدنی نیازی به شرکت در آزمون ورودی نداشته باشد. حال چه سنخیتی میان تکواندو و رشته پزشکی وجود دارد که این مدال‌آور جوان بر اساس آن چنین درخواستی مطرح کرده، الله اعلم!