عراقچی نه جلیلی است و نه ظریف

فرهیختگان: سیدعباس عراقچی، وزیر پیشنهادی رئیس جمهور، برنامه خود برای دستگاه دیپلماسی را در چند روز اخیر تحویل مجلس داد. این برنامه با 36 صفحه شامل ماموریت‌ها، اولویت‌ها و الزاماتی است که وزیر پیشنهادی قصد دارد براین مبنا، مسیر چهارساله خود را دنبال کند.

عباس عراقچی در این برنامه به مواردی مثل، منطقه‌گرایی، نحوه رابطه با غرب و شرق اشاره می‌کند و وزارتخانه را تابع قوانین کشور از جمله سند چشم‌انداز، برنامه‌ هفتم توسعه و مصوبات مجلس می‌داند. توجه به مسائل حوزه‌های مختلف دیپلماسی مثل دیپلماسی رسانه‌ای، پارلمانی، فضای مجازی، فرهنگی، قضایی، ورزشی، علمی و نخبگانی هم از موضوعاتی است که در این برنامه به چشم می‌خورد. 

عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک در گفت‌وگو با فرهیختگان: 
- برنامه عراقچی مفصل و خوب است؛ این برنامه به سه محور عزت، کسب ثروت و امنیت تاکید کرده است. مشخص است که قانون اساسی را به‌ویژه درباره سیاست و روابط خارجی به خوبی دیده‌اند. اید محور کار دولت جدید و وزارت خارجه رفع تحریم‌ها باشد. دولت‌های قبلی هم خیلی تلاش کردند که سیاست همسایگی و حوزه تمدنی و اعتمادسازی در منطقه را گسترش دهند. اما واقعیت این است که نتیجه چندانی نگرفتند.

- برنامه چشم‌اندازی که رئیس‌جمهور گفته و آقای عراقچی هم در این برنامه به آن اشاره کرده را بتوانیم به‌طور تدریجی دنبال کنیم و به نتیجه برسیم و ان‌شاءالله ظرف یک یا دو دهه با تغییراتی که در برنامه چشم‌اندازی داده می‌شود با توجه به تکنولوژی‌های روز و تغییراتی که در دنیا انجام شده بتوانیم کار اساسی انجام دهیم.

غلام‌زاده، کارشناس بین‌الملل در گفت‌وگو با فرهیختگان: 
- برنامه ارائه‌شده توسط وزیر پیشنهادی، نقاط ضعفی دارد که البته تنها محدود به وزیر پیشنهادی خارجه نیست و در ادوار گذشته نیز سابقه داشته است. در برنامه ارائه شده از جانب وزیر پیشنهادی، تحول و کارآمدی ویژه‌ای به چشم نمی‌خورد. برنامه عراقچی، همان روال مرسوم و معهود و معمول وزارت‌خارجه در طول این 40 سال است. هیچ اثری از نوآوری و تحول در این رویکرد دیده نمی‌شود. شاید بشود گفت، مهم‌ترین اشکال و نقص و نقطه ضعف این برنامه همین باشد که هیچ جایگاهی برای تحول و نوآوری لحاظ نکرده است. ضمن اینکه کاملا مبتنی‌بر شرایط سیاسی ساختار و پهنه سیاسی ایران نوشته شده است به این معنی که واژه‌ها جوری چیده و استفاده شده‌اند که در فضای حاکم، بتواند مسیر خود را باز کند، جلو ببرد و به نتیجه برسد. 

- یکی از اولین اشکالاتی که در برنامه دیده می‌شود، پیوند شدید بین سیاست‌خارجی و اقتصاد است. وظیفه وزارت خارجه تحقق دیپلماسی اقتصادی نیست، بسترسازی و تسهیل دیپلماسی اقتصادی است.

بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌اللمل نیز در این باره گفت: با توجه به زمان کمی که عباس عراقچی برای ارائه برنامه داشته، برنامه منظم و مدونی ارائه داده است. آنچه وزیر پیشنهادی منتشر کرده نه برنامه که یک دکترین سیاست خارجی است. فرق بین دکترین و برنامه سیاست خارجه از نظر من این است که در دکترین سیاست خارجی، کشورها می‌گویند آرمان‌ها و ایده‌ها و اهداف‌شان چیست و می‌خواهند به کجا برسند و دورنماهایی که در نظرشان است را با ذکر اولویت‌هایشان مطرح می‌کنند اما در برنامه‌ها معمولا تمرکز بر چگونگی رسیدن به این آرمان‌ها و اهدافی است که مشخص شده است.

وی افزود: به نظر من متن بسیار فاخر خوبی نوشته شده اما سوال اینجاست چگونه می‌شود این مواردی که عراقچی مطرح کرده‌ را اجرایی کرد؟ البته من امیدوارم با آن مدیریت خوبی که من از عراقچی سراغ دارم، بتواند این دکترین سیاست خارجی را اجرا کند. عراقچی هم به قدرت نرم و هم به قدرت سخت و هم به قدرت هوشمند توجه کرده‌. حواسش به بعد رسانه‌ای و دیپلماسی رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی بوده و تفاوت اینها را بسیار خوب تشخیص داده ‌است.

گزارش زهرا طیبی و علی ملکی را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.