مذاکره اختراع دولت روحانی نبود

فرهیختگان: رقابت‌های انتخاباتی تیرماه، پای حواشی مذاکره با غرب مخصوصا برجام‌ را به مناظرات باز کرد. اگرچه در سه سال دولت سیزدهم هم مسیر مذاکره متوقف نشد، اما فضاسازی‌ها با این محور صورت گرفت که دولت سیزدهم نخواست یا نتوانست توافقات احیای برجام را به نتیجه برساند؛ امری که البته با نگاه واقع‌بینانه به عرصه سیاست خارجی، مناسبت چندانی ندارد.

پیش از آغاز به کار دولت سیزدهم و بعد از روی کارآمدن دموکرات‌ها نزدیک به شش دوره مذاکرات برای احیای برجام میان طرف‌های مذاکره‌کننده صورت گرفت. دولت سیزدهم هم در طول این سه سال روی همان ریل حرکت کرد و برای بازگشت طرف آمریکایی به مذاکرات و بی‌اثرکردن تحریم‌ها، چراغ سبز نشان داد. 

باقری، سرپرست وزارت خارجه در جریان سفر اخیر خود به نیویورک برای شرکت در جلسه شورای امنیت، اشاراتی به توافق برجام و بدعهدی طرف مقابل داشت که واکنش‌هایی را به همراه داشت. باقری در نطق خود در جلسه شورای امنیت به این موضوع اشاره کرد که ایران «مشارکتی سازنده» برای «انعقاد برجام» داشته است که از مظاهر چندجانبه‌گرایی ایران بوده است.

از آنجا که این سفر در آستانه تحویل دولت به رئیس‌جمهور منتخب صورت گرفته است، مورد توجه بیشتری قرار گرفت و دفاع باقری از برجام هم واکنش‌هایی از جانب برخی چهره‌ها و رسانه‌های اصلاح‌طلبی به همراه داشته است و در مواردی، برخی دولت را به پیش نبردن مذاکرات برجام متهم کردند.

نکته مورد توجه این است که اظهارات باقری در راستای مسیر و ایده‌ای بوده است که دولت سیزدهم در این سه سال دنبال کرده است. دولت و تیم سیاست خارجی همواره از مذاکره برای احیای برجام استقبال کرده‌اند و با وجود نقدهایی که به این توافق وارد بوده ‌اما تیم مذاکره‌کننده قبلی را متهم نکردند و به برجام به چشم توافقی نگاه کردند که باید برمبنای تعهد ‌به آن پایبند بمانند.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که مسیر سیاست خارجی ایران تنها توسط دولت ریل‌گذاری نمی‌شود و نهادهای بالادستی در تعیین خط‌مشی سیاست‌خارجی کشور سهم مهمی دارند؛ امری که این نکته را مورد توجه قرار می‌دهد که مواضع باقری در جلسه شورای امنیت و در مصاحبه با سی‌ان‌ان موضع رسمی ایران بوده است و همواره طرف مقابل به بدعهدی در توافق برجام متهم بوده است. 

دولت سیزدهم از همان ابتدا اعلام کرده بود که همه تخم‌مرغ‌هایش را در سبد مذاکره با غرب نمی‌گذارد و برقراری روابط سازنده با همه کشورها مخصوصا همسایگان مورد توجه قرار دارد، اما همزمان مسیر مذاکره برای احیای برجام را نیز دنبال کرد. هفتمین دور مذاکرات با تیم سیاست خارجی دولت جدید دنبال شد. 

ایران هیچ زمان، کوچک‌ترین فرصت برای به نتیجه رساندن مذاکرات احیای برجام را از دست نداده و برای پیشبرد مذاکرات برمبنای عزت و مصلحت پیش‌قدم بوده است، موضوعی که در تحلیل علت به نتیجه نرسیدن مذاکرات از جانب گروه‌های سیاسی داخل کشور، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ زیاده‌خواهی‌های طرف آمریکایی است.

آمریکایی‌ها همواره به‌دنبال برقراری توافقی «فرای برجام» بودند، رئیس‌جمهور سابق آمریکا تصور می‌کرد تعهدات ایران در برجام کافی نبوده و اوباما می‌توانست امتیازات بیشتری از ایران بگیرد. در همین راستا هم از برجام خارج شد، سیاست فشارحداکثری را درپیش گرفت تا ایران برای کم کردن این فشارها پای میز مذاکره بیایید و امتیازهای بیشتری بدهد، مسیری که البته دموکرات‌ها هم آن را دنبال کرده‌اند.

متن کامل گرازش زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.