برکناری و ابقای زاکانی و ظرفیت‌های کارزارها

فرهیختگان: چند ماهی است که در فضای مجازی کارزار درخواست برکناری شهردار تهران درحال امضا است. این کارزار تا زمان نگارش این گزارش توانسته 151 هزار و  575 امضا از سوی مردم جمع کند. در سمت مقابل جمع‌آوری امضا از سوی این کارزار، طرفداران ابقای شهردار تهران نیز کارزاری در حمایت از وی ایجاد کرده‌اند.

فارغ از محتوای هر دو کارزار ایجادشده و اهدافی که در پی دارند، آنچه مساله است این است که چنین کارزارهایی در ایران تا چه حد جدی گرفته می‌شوند و نهادهای نظارتی و دولتی برای پیگیری و بررسی درخواست جمعی از مردم ورود پیدا می‌کند؟

به‌طور کلی کارزارهای دیجیتال در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران و با اتکا به اصل ۲۴ قانون اساسی مبنی بر آزادی بیان و منشور حقوق شهروندی و قانون تجارت الکترونیک در کشور فعالیت می‌کنند. 

در علوم ارتباطات گفته می‌شود که نفس شکل‌گیری کمپین، پویش و کارزارهایی در واکنش به یک موضوع اجتماعی، فرهنگی، محیط‌زیستی، فرهنگ عمومی یا هنری در مجموع امر مثبتی است؛ چراکه اقدام فعالانه و مثبتی برای شهروندان به شمار می‌آید و به‌نوعی یک کنش اجتماعی محسوب می‌شود.

در تحلیل بعد دیگر ماجرا اما به راه افتادن چنین کارزارهایی در کشورمان اشکالات قابل‌توجهی نیز دارند. مثلا کارزارهایی مختلفی با نام و عناوین دیگری به راه افتاده اما اهداف سیاسی مشخصی داشته است. از اشکالات دیگری که می‌توان به کارزارهای مجازی در واکنش به مسائل مختلف جامعه وارد کرد، مشارکت یک فرد با نام و دیوایس‌های مختلف است تا تعداد امضاها بیشتر شوند. 

البته در این بین نیز ناگفته نماند که اکانت‌های منتسب به جریان‌های سیاسی خاص یا حتی اکانت‌های پروژه‌بگیر خارج از ایران و مرتبط با منافقین، می‌توانند در پیشبرد اهداف سیاسی کارزار کمک کند؛ چراکه سازوکار کارزارهای مجازی کشورمان شفاف نیست بنابراین اشخاص مختلف با هویت جعلی یا ساختگی هم می‌توانند در کارزارهای مجازی شرکت کنند.

از اشکالات دیگری که می‌توان به کارزارهای مجازی به‌راه‌افتاده در کشورمان وارد کرد این است که کارزاری مشابه با یک کارزار دیگر ایجاد می‌شود و امضای کارزار اول شکسته می‌شود.

یعنی یک وحدت نظر برای جمع‌آوری امضا و پیشبرد یک کارزار هم وجود ندارد؛ چراکه ممکن است در این بین حتی تعارض منافع اشخاص در مساله دخیل باشد و افراد در تلاش باشند تا کارزار ایجادشده توسط یک فرد خاص را پیش ببرند. 

متن کامل گزارش زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.