افکارسنجی دانشگاه آزاد در دور دوم چقدر دقیق بود؟

فرهیختگان: انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری در دو مرحله برگزار شد تا منتخب بعدی ملت ایران، سکان هدایت دولت را پس از حادثه تلخ شهادت آیت‌الله رئیسی و همراهان‌شان برعهده بگیرد.  پیش از ظهر روز شنبه، مسعود پزشکیان به‌عنوان برنده دوئل انتخابات چهاردهم به‌صورت رسمی اعلام شد. انتخابات اخیر اما اتفاقات عجیب‌وغریب هم کم نداشت. 

یکی از وجوه تمایز این دوره را باید پیش‌بینی‌های منتشرشده مجموعه‌های گوناگون در قالب افکارسنجی‌ها و نظرسنجی‌ها دانست که تلاش داشتند پیش از برگزاری انتخابات نتایج آن را ارائه کنند. هرچند چه در دور نخست و چه در این دوره شمایی کلی توانستند به نمایش بگذارند اما در برآورد جزئیات چندان موفق نبودند. اغلب‌شان دومرحله‌ شدن فرآیند انتخابات را اعلام کرده بودند اما در تخمین عدد مشارکت یا آرای افراد اشتباهات مختلفی داشتند. مثلا در دوره نخست بدترین پیش‌بینی مشارکت مربوط به موسسه پرسش بود که میزان ۵۸ درصد مشارکت را برآورد می‌کرد. در کنار آن هم ایسپا خطای 11 درصد، شناخت خطای 14 درصد، متا 12 درصد و مرکز پژوهش‌ها 8 درصد در پیش‌بینی مشارکت خطا کردند. 

شرکت پژوهشگران خبره پارس و مرکز تحلیل اجتماعی «متا» مرکز رشد دانشگاه امام صادق به‌عنوان دو مجموعه فعال در این حوزه توضیحاتی درخصوص چرایی این اختلافات منتشر کردند. 

شرایط خاص انتخابات چهاردهم، تغییرات بسیار سریع، و جاماندن نظرسنجی‌ها از ثبت آن و مرددها از جمله محوری‌ترین چالش‌های نظرسنجی‌های صورت‌گرفته در دور اول انتخابات عنوان کردند. 

پیش‌بینی‌ها در دور دوم چگونه بود؟
مشارکت نهایی دور دوم رشدی قریب به 10 درصد نسبت به جمعه قبل داشت و روی عدد 49.8 ایستاد. مجموعه پرسش برخلاف دور نخست برآورد بهتری از مشارکت داشت اما نزدیک‌ترین پیش‌بینی مربوط به مرکز افکارسنجی ایسکانیوز با 50 درصد داشت. 

مرکز افکارسنجی ایسکانیوز وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی ابتدا با هدف سنجش نظرات دانشجویان تاسیس شد و از ابتدای امسال با آموزش دانشجویان در سراسر کشور، ظرفیت عظیمی را برای اجرای پیمایش‌های ملی ایجاد کرده است. این مرکز در پیمایش روز 13 تیر خود، چهار هزار و 503 پرسشنامه از 35 شهرستان در بخش‌های مختلف کشور را جمع‌آوری کرده و توانسته پیش‌بینی نزدیک به واقعیتی نسبت به میزان مشارکت مرحله دوم داشته باشد. 

تخمین موسسه افکارسنجی ملت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و عدد منتسب به نظرسنجی صداوسیما هم در مرحله دوم بیشترین میزان اشتباه را نسبت به میزان مشارکت داشتند و حدود هفت درصد خطا داشتند. 

تخمین آرای نامزدها چطور از آب درآمد؟
مسعود پزشکیان، پیروز انتخابات توانست 53.6 آرای ماخوذه را کسب کند. در بین موسسات افکارسنجی بررسی‌شده در این گزارش، «ملت» نزدیک‌ترین برآورد را از درصد آرای او ارائه کرده است. «ایسکانیوز» و «پرسش» هم با اختلافی کمتر از یک درصد از پس پیش‌بینی فرد پیروز برآمدند. 

ایسپا اما بیشترین خطا را در این تخمین داشته و حدود چهار درصدی در برآورد میزان آرای پزشکیان اشتباه داشته است. 

در طرف مقابل هم سعید جلیلی توانست 44.3 آرای را از آن خود کند. عددی که نسبت به تخمین مجموعه‌هایی مثل صداوسیما و شناخت فاصله زیادی دارد. شناخت میزان آرای او را البته با حذف آرای باطله و مرددها 49 درصد اعلام کرده بود. 

در بین دیگر مجموعه‌ها اما «ملت» که پیش‌بینی خوبی از میزان آرای برنده داشت درصد آرای نفر دوم را هم با یک دهم خطا 44.2 اعلام کرد. ایسپا 43.9 و ایسکانیوز با حدود دو درصد خطا 42 اعلام کرده بود.