ایستاده با رای مردم

فرهیختگان: از سرنوشت دور دوم انتخـابات ریاست‌جمهوری، تا لحظه نگارش این متن هیچ‌کس اطلاعی ندارد اما فارغ از نتیجه انتخابات، دیروز مردم ایران اتفاقی را رقم زدند که اگر نه کمتر که به همان میزانی که چه کسی رئیس‌جمهور آینده ایران خواهد شد، پر‌اهمیت است. اگر الگوی رفتاری مردم، مشابه نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- که به دور دوم کشیده شد- می‌شد، کاهش حدود 3 درصدی میزان مشارکت، عادی به شمار می‌رفت. در آن انتخابات با وجود تقابل جدی دیدگاه‌های دو کاندیدای راه‌یافته به دور دوم (‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی و محمود احمدی‌نژاد) نرخ مشارکت از 62.66 در دور اول به 59.82 در دور دوم کاهش یافت اما در عین ناباوری، در انتخابات روز گذشته نه‌تنها با کاهش مشارکت مواجه نبودیم که ساعت 20:25 میزان مشارکت از دور اول عبور کرد و احتمالا تا پایان ساعت رای‌گیری به نزدیک 50 درصد خواهد رسید. اگرچه این میزان مشارکت با مشارکت مطلوب فاصله دارد و باید پس از انتخابات به چرایی آن پرداخت اما حضور پرشورتر مردم پای صندوق رای آن هم در دور دوم، قابل تأمل است. در این باره ذکر چند نکته قابل توجه است:

1. پایان روند کاهشی مشارکت

در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم، روند کاهش مشارکت و مشارکت نزولی شکسته شد. دیروز پس از 3 انتخابات (ریاست‌جمهوری سیزدهم، مجلس دوازدهم و ریاست‌جمهوری چهاردهم) که مشارکت در آنها به ترتیب از 48 درصد به 42 و درنهایت 40 درصد کاهش پیدا کرد، روند مشارکت تغییر پیدا کرد و تابع نزولی مشارکت، صعودی شد. هرچند این مشارکت نسبت به دوره‌های قبل کم است اما نباید فراموش کرد که در ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، شاهد مشارکت 50.66 درصدی بوده‌ایم.

2. عقیم شدن رسانه‌های ضد‌ایرانی

در روزهای گذشته شبکه‌های ضدایرانی، به‌ویژه شبکه اینترنشنال و اکانت‌های بی‌هویت در شبکه‌های اجتماعی، به هر شکل ممکن تلاش کردند تا مردم ایران را از مشارکت در دور دوم انتخابات دلسرد کنند تا میزان مشارکت به کمتر از 40 درصد کاهش پیدا کند. با وجود پمپاژ خبری این رسانه‌ها برای تحریم انتخابات، مردم با حضور در انتخابات پاسخ این رسانه‌ها را دادند.

3. شکست روند سیاست‌زدایی

در این انتخابات، روند سیاست‌زدایی در سطح سیاسیون شکسته شد و تقریبا تمام گروه‌های سیاسی در انتخابات مشارکت فعال داشتند. در این انتخابات، تحریم، انزوا و رادیکالیسم شکست خورد و حتی آنهایی که در انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی مشارکتی نداشتند، متوجه شدند مسیری جز بازگشت به صندوق رای وجود ندارد.

4. کارکرد مناظرات

در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری، تکثر کاندیداها، تعداد مناظرات، طراحی محتوا و حتی طراحی صحنه باعث شدند تا مناظرات کارکرد لازم برای افزایش مشارکت مردمی را نداشته باشد. با این حال در دور دوم و با حذف 4 کاندیدا، تقابل جدی‌تر آقایان سعید جلیلی و مسعود پزشکیان، به شکل گیری یک مناظره واقعی کمک کرد. از همین رو نیز میزان بازدید مناظرات دور دوم نسبت به دور نخست با رشد 100 درصدی از 22 درصد به 55 درصد رسید.

5. نقاط تمایز مشخص شد

خلوت شدن صحنه مناظرات، باعث مشخص شدن نقطه تمایز کاندیداها برای مخاطبان شد. برخلاف دور نخست مناظرات که کاندیداها تقریبا ورودی به اظهارات یکدیگر نداشتند، در دور دوم همین ورودها باعث می‌شد تفاوت‌ها به وضوح خودنمایی کند. برخلاف دور نخست، تمایزها در شبکه‌های اجتماعی به وضوح خود را نشان داد.

6. رای سلبی

یک اتفاق مهم دیگر در انتخابات روز گذشته، میزان به‌شدت بالای آرای سلبی در هر دو طرف بود. البته بخشی از این آرای سلبی، ساخته و پرداخته کمپین‌های هر دو کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری بود اما بخش دیگر آن، از دل جامعه بیرون زده است. این آرای سلبی به طور حتم می‌تواند نامزد پیروز انتخابات را در دوره چهارساله ریاست‌جمهوری‌اش با مشکلاتی مواجه کند.

درمجموع نتیجه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، امروز مشخص خواهد شد و یکی از کاندیداها، بازنده و دیگری رئیس‌جمهور منتخب ایران خواهد شد. با توجه به اینکه احتمالا رقابت نزدیک به یکدیگر خواهد بود، بهتر است طرف بازنده این رقابت، به‌سرعت پیروزی طرف مقابل را تبریک بگوید. در سوی دیگر، رئیس‌جمهور منتخب نیز باید این نکته را مدنظر قرار دهد که او رئیس‌جمهور تمام مردم ایران خواهد بود.