چهره جدید مناظره

فرهیختگان: دومین مناظره انتخاباتی متفاوت شروع شد، مسعود پزشکیان که کارزار انتخاباتی را با تاکید بر ادامه دولت شهیدرئیسی شروع کرده بود، شب گذشته با ادبیاتی که کمی «زننده» بود درباره کارنامه دولت سیزدهم صحبت کرد.

استراتژی پزشکیان با نزدیک شدن به انتخابات با آغاز تبلیغات تفاوت کرده است، تغییر بزرگ او اما استفاده از کلمات غیراستاندارد سیاسی و لحنی غیرمحترمانه است. شاید مشاوران به او گفته‌اند برای به میدان آوردن رای خاموش باید حمله کند، ولی پزشکیان حمله را با «لحن توهین‌آمیز» خلط کرده است. پزشکیان حتی برای اشاره به سعید جلیلی از الفاظی مانند «این» و... استفاده کرد. شاید او بعد از انتخابات _با هر نتیجه‌ای_ از این کلمات پشیمان شود.

پزشکیان در دو مناظره اخیر به جای طرح ایده‌هایش سعی کرد برنامه‌های جلیلی را با برخی رخدادهای سیاسی سیاه کند. یکی از جاهایی که پزشکیان از ادبیات غیرمحترمانه استفاده کرد، موقعی بود که او به برنامه‌های جلیلی حمله می‌کرد.

خصوصیت مناظره چالش و بالارفتن صداهاست، اما رعایت احترام فرض بدیهی سیاست است. پیش‌فرض ستاد پزشکیان استفاده از «ترس‌محوری» علیه جلیلی است، برای همین در مساله تحریم، نفت، هسته‌ای، تجارت خارجی و... او مردم را خطاب قرار می‌داد و آنها را از آینده با رقیب می‌ترساند. این ایده انتخاباتی را مشاوران او در تبلیغات غیرتلویزیونی با صراحت بیشتری اعمال می‌کنند. تا ۴۰ دقیقه اول اساسا هیچ سوالی از طرفین پاسخ داده نشد.

جلیلی اما نسبت به شب اول با تفاوت زیادی به استودیوی مناظره آمده بود. او سعی کرد از دیدگاه‌های کارشناسی همیشگی فاصله بگیرد و پزشکیان را به چالش بکشاند. او برعکس رقیب، محترمانه حرف می‌زد و از افعال جمع و ضمایر جمع استفاده می‌کرد. جلیلی در چند مورد پزشکیان را تا مرز یک چالش جدی برد ولی خیلی ادامه نداد.

البته احتمالا اثر اولیه این استراتژی جلیلی تثبیت همه بدنه رای اوست و درمقابل مرددها را نسبت به خودش امیدوار کرد. جلیلی با ارجاع به برخی اطلاعاتی که پزشکیان گفته بود آنها را نقض کرد؛ هرچند مثل یک اهل مناظره تمام‌عیار رفتار نکرد و چالش را تا حد بالا نبرد.

پزشکیان به سوال مهم بنزینی پاسخ عجیبی داد. او ابتدا حرف قبلی خودش را در یک جمع دانشجویی که گفته بود بنزین را ۲۵ هزار تومان می‌کند تایید کرد ولی گفت در دولت که مانند جلسه دانشجویی عمل نمی‌کند. او اما پاسخ عملیاتی مشخصی نداد.

ارجاع زیاد پزشکیان به نظرات کارشناسان می‌تواند تا جایی اثرات مثبتی داشته باشد ولی از یک جایی به بعد گویا کسی که می‌خواهد رئیس‌جمهور شود دقیقا از مسائل خبر ندارد. جناب پزشکیان سعی می‌کند وارد جزئیات نشود و برخلاف حسن روحانی روی اعداد مسلط نیست. در تمام ۶ مناظره او اساسا هیچ عدد دقیقی از اقتصاد ایران ذکر نکرد و درباره چالش‌های اقتصادی خودش را دارای دیدگاه نشان نداد.

تکیه زیاد پزشکیان بر حمله کلامی به جلیلی و «این‌همانی» او با «سیاه‌ترین خاطرات سیاسی» بود، بدون آنکه به سوالات جواب دقیقی بدهد. لحن زننده و عجیبی که پزشکیان انتخاب کرده بود تا آخر مناظره ادامه داشت. ولی جلیلی روی این بی‌احترامی آشکار چالش ایجاد نکرد. نمی‌دانیم فشار لحظه مناظره دلیل این بی‌تفاوتی جلیلی به بی‌احترامی‌ها بود یا انتخاب کرد مخاطب خودش درک کند.