میزگردهای تخصصی بهتر از مناظره‌ها برگزار شدند

فرهیختگان: می‌توان میزگردهای تخصصی را پدیده انتخابات چهاردهم ریاست‌جمهوری در حوزه تبلیغات تلویزیونی دانست. اینکه هر نامزدی چه کارشناس‌هایی را با خودش در هر حوزه به‌خصوصی به استودیوی تلویزیون می‌آورد، نشان می‌داد که انتخاب‌های او و جهت‌گیری‌هایش چه هستند و حتی تا حدودی معلوم می‌کرد که در صورت انتخاب شدن هر فرد، برای اجرای وعده‌هایی که می‌دهد، چه کسانی همراهی‌اش می‌کنند. حتی اینکه چه کسانی حاضر هستند برای همراهی هر نامزد به استودیوی تلویزیون بیایند، عنصری تعیین‌کننده برای شناخت فضایی است که امکان دارد در صورت روی کار آمدن آن نامزد پدید بیاید. گذشته از این نکات که نشانه‌شناسی‌های شکلی برای برداشت‌های محتوایی هستند، خود محتوای این میزگردها هم بیشتر به مناظرات انتخابات ریاست‌جمهوری شبیه است تا آنچه که به‌عنوان مناظره و با حضور هر شش کاندیدا تهیه می‌شود. این میزگردهای تخصصی در سه حوزه برگزار شد؛ فرهنگی، اقتصادی و سیاسی. 

کارشناسان میزگرد‌های فرهنگی همگی سوابق مدیریتی هم داشتند. حسین انتظامی قائم‌مقام وزیر ارشاد در دوره حسن روحانی و همچنین معاون مطبوعاتی و رئیس سازمان سینمایی در آن دولت بود. همچنین او سخنگویی شورای عالی امنیت ملی را هم در زمان دبیری علی لاریجانی برعهده داشت. شهاب اسفندیاری که رئیس دانشکده صداوسیماست و الهام یاوری که مدیر سابق بنیاد ملی نخبگان و رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان است، دیگر کارشناسان میز فرهنگی بودند. 

در میزگرد‌های سیاسی تمامی افرادی که حضور داشتند، اساتید دانشگاه بودند. سیدمحمدکاظم سجادپور استاد تمام روابط بین‌الملل، ابراهیم متقی استاد تمام علوم سیاسی و فواد ایزدی استاد مطالعات آمریکا جمع سه‌نفره این کارشناسان را تشکیل می‌دادند. میزگرد اقتصادی اما ترکیبی بود از مسئولان اقتصادی کشور و کسانی که فعالیت دانشگاهی یا تجاری مستقل داشته‌اند. یحیی آل‌اسحاق، رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران، حسین حسین‌زاده بحرینی، عضو هیات‌علمی دانشگاه و داوود دانش‌جعفری، وزیر اسبق اقتصاد، نماینده دو دوره مجلس، رئیس اسبق بنیاد مسکن و از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، کارشناسان این میزگرد بودند. 

از میان این ۹ کارشناس، سه نفرشان به دلیل سوگیری‌های سیاسی مشخص بیشتر به چشم آمدند که عبارتند از حسین انتظامی و شهاب‌الدین اسفندیاری که هر دو در میزگرد فرهنگی حضور داشتند و فواد ایزدی که در میزگرد سیاسی حاضر بود. البته در میان کارشناسان دیگر هم می‌شد این سوگیری‌ها را دید اما آنها معمولا چنین مواردی را در لفافه یا به زبانی نرم بیان می‌کردند که باعث می‌شد جنجال کمتری درست کند. به‌طور مثال در یکی از میزگردها که وزیر خارجه سابق کشورمان به‌عنوان کارشناس همراه یکی از نامزدها حضور داشت، غیر از فواد ایزدی، دو کارشناس دیگر هم سوالاتی مطرح کردند که با گفتمان غالب وزیر خارجه سابق چالش داشت اما آنچه به چشم آمد، دیالوگ‌های پینگ‌پنگی بین کاندیدای ریاست‌جمهوری و فواد ایزدی بود و سخنان پایانی وزیر خارجه سابق که در جایگاه کارشناس همراه آن نامزد، به استودیو آمده بود.

همین میزگردها نشان می‌دهند که داغ شدن بحث‌ها و برآمدن یک سری حواشی و جنجال‌ها در پیرامون‌شان، عنصر ذاتی در مساله انتخابات است و حتی اگر با هزار و یک ترفند سعی شود که مناظراتی بی‌حاشیه برگزار شود، تمام حرف‌های نزده بالاخره از جایی دیگر بیرون خواهند ریخت و مطرح می‌شوند. به عبارتی اگر مناظره‌ها را طوری کنترل کنیم که یک‌سری حرف‌های اساسی در آنها زده نشود، این حرف‌ها سر از میزگردها در می‌آورند و اگر در نوبت بعد میزگردها هم کنترل شوند، این صحبت‌ها بالاخره جای دیگری برای طرح شدن‌شان خواهند یافت. وضعیت خطرناک جایی به وجود خواهد آمد که تمام راه‌های منطقی و قانونی برای طرح این نوع مباحث بسته شوند و تنها طریقه‌ای برای بیان بعضی نکات باقی بماند که منطقی و معقول نیست اما به‌نظر ناگزیر می‌رسد. 

با این وصف اگر دقت کنیم، به نظر می‌رسد حتی این نکته که بعضی از کارشناسان ثابت میزگردها سوگیری سیاسی داشته باشند، چندان اتفاق بدی نیست؛ مگر اینکه چنین افرادی فقط و فقط از یک جناح و طیف سیاسی خاص باشند که در این دوره چنین نبود یا اینکه به بعضی از کارشناسان اجازه طرح آزادانه مباحث داده شود و به بعضی دیگر داده نشود که چنین موردی هم در این نوبت از میزگردها دیده نشد. 

متن کامل گزارش میلاد جلیل‌زاده را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.