نظام یارانه‌ای در کشور ما نابیناست

فرهیختگان: نظام رفاهی ایران سالانه بین 1000 همت تا 1500 همت یارانه در قالب‌های نقدی ریالی، غیرنقدی ریالی (یارانه انرژی و...)، یارانه ارزی (واردات کالاهای اساسی) و یارانه‌های بیمه‌ای (حق بیمه و...) به مردم اعطا می‌کند اما این یارانه‌ها به‌دلیل عدم قلق‌گیری دقیق، به گروه‌های هدف نظام رفاهی اصابت نمی‌کند. به عبارتی این یارانه‌ها به‌جای اینکه زندگی گروه‌های رفاهی که همان کم‌درآمدها و افراد نیازمند هستند را بهتر کند، با توزیع نابرابر، خود زمینه‌ساز بی‌عدالتی می‌شود.

علی مروی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» اظهار داشت: «نظام یارانه‌ای در کشور ما نابیناست. عملا در تمام این سال‌ها به دنبال پیدا کردن گروه‌های هدف خود نبوده است. ما یک تعریف در نظام یارانه‌ای یا حمایتی کشور داریم که مبتنی‌بر آن، دولت نهادهای حمایتی خود اعم از کمیته امداد و بهزیستی و... را با کمی اغماض تا دهک سوم، گروه هدف می‌داند که باید مستقیما به آنها کمک معیشتی شود. از اینجا به بعد اگر قرار باشد به افراد جامعه کمکی انجام شود، تا دهک ۹ و بعضا کل جامعه را به‌عنوان گروه هدف یارانه در نظر می‌گیرم. در گذشته همه مردم یارانه ۴۵ هزار تومانی دریافت می‌کردند اما آیا همه نیازمند یارانه بودند؟ سال‌ها این رویه اجرا می‌شد و دولت‌ها خود را مکلف نمی‌دانستند که گروه هدف را به‌درستی شناسایی کنند. احساس نیاز به بررسی این موضوع هم وجود ندارد. دولت از یک‌سو می‌گوید من یک‌سری نهاد حمایتی دارم که هر آن کسی که در آن لیست هست، حتما نیاز به حمایت دارد، ولو اینکه در برخی سال‌ها گزارش‌هایی داشتیم که نشان می‌داد افرادی تحت پوشش کمیته امداد هستند و از آنجا کمک معیشتی دریافت می‌کنند که هیچ نیازی ندارند. سازمان هدفمندی یارانه‌ها یا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که متوجه دهک‌بندی و سامان‌دهی اقدامات رفاهی است، هیچ‌موقع در گروه‌های هدف خود چه گروه‌های تحت پوشش و چه افراد تعریف‌شده در سه دهک اول، تجدید نظر و بررسی مجدد نمی‌کند. نظام حمایتی که ما داریم، یک نظام نابینا و تنبل است که نمی‌خواهد حتی گروه هدف خود را پیدا کند و عملا در حمایت‌های خود به سراغ دم‌دستی‌ترین و ساده‌ترین کار ممکن رفتیم. دولت در یک مقطع به همه یارانه نقدی می‌دهد، بعد یارانه غیرنقدی را در سیستم می‌چیند تا می‌رسد به سال‌هایی که یارانه‌های نقدی را با همان ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان پرداخت می‌کند اما یارانه‌های غیرنقدی و غیرمستقیم را در قالب بنزین، آرد، حامل‌های انرژی و... بازهم پرداخت می‌کند. این روش زمانی کارآمد است که بخواهیم گروه هدف را بشناسیم. برای نظام حمایتی ما که اساسا دغدغه شناخت ندارد و عملا نشان داده به دنبال شناخت هم نیست، به نظر نمی‌رسد مساله کارآمدی، مساله مهمی باشد. در رابطه با یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی سال ۱۴۰۱، خیلی از افراد اعتراض کردند اما نمی‌بینید دولت پاسخ روشنی داده باشد. دولت مکررا می‌گوید به ۶۰ میلیون نفر کالابرگ الکترونیک می‌دهم، اما وقتی از مسئولان کشور می‌پرسید این کالابرگ الکترونیکی اگر خوب بوده و همچنان قرار است ادامه پیدا کند، می‌گویند نمی‌دانیم، باید برویم ببینیم بودجه آن تصویب می‌شود یا خیر. این طرح هم طراحی مشخصی ندارد.»

متن کامل گزارش پانیذ رحیمی، خبرنگار گروه اقتصاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.