روزنامه فرهیختگان در مطلبی گفتمان اقتصادی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را بررسی کرده است. در قسمت اول این مطلب نگاه اقتصادی سعید جلیلی و مسعود پزشکیان به مقوله‌های اقتصادی را مرورمی‌کنیم.

*«سعید جلیلی»

10 سال دولت سایه بوده‌ام

ما در 10 سال گذشته در «دولت سایه» به این اندیشیده‌ایم و با شبکه‌ای گسترده از نخبگان و اساتید حوزه‌های مختلف پیرامون آن بررسی‌های کارشناسی انجام داده‌ایم. پیشرفت‌های مردم ما و روندهای جهانی به ما نشان می‌دهد، ما امروز در یک فرصت تاریخی هستیم. (اظهارات جلیلی در زمان ثبت‌نام انتخابات 1403) 

تکلیف یارانه‌ها 

ما برای این کار چندین برنامه اساسی داریم که محرومیت مردم به حداقل برسد. یکی از این برنامه‌ها این است که باید حق مردم را از سهم‌شان در مصرف انرژی به آنها بدهیم که این کار را در طرحی تحت عنوان «وان» تعریف کردیم که به مردم این حق داده شود. طرح دوم تحت عنوان «سبد غذایی» تعریف شده که طبق آن آحاد مردم باید روزانه 2500 کیلوکالری دریافت کنند. اگر صحبت از محرومیت‌زدایی می‌کنیم فقط صحبت از حقوق اولیه نیست بلکه در بحث تفریح و سلامت مردم نیز هست‌. طرحی در همین خصوص برای سفر و تفریح مردم داریم که طی آن تحکیم خانواده صورت بگیرد: 1- برنامه سفر سه روزه برای تمام خانواده‌ها و پنج روزه برای تمام زوج‌های جوان و 2- توسعه تفریحات مردم با استفاده از اماکن تفریحی دولتی که شش ماه از سال خالی است، ازجمله برنامه ‌های ارائه شده از سوی جلیلی برای این بخش است. آخرین طرح نیز طرح سلامت است. اجرای توسعه متوازن و عادلانه در سیستان‌وبلوچستان و تبدیل این استان به نوار و قطب اقتصادی در جنوب شرق ایران، از دیگر برنامه‌ها و شعارهای سعید جلیلی در انتخابات 1400 بوده است. (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400) 

FATF  

راجع به FATF با قاطعیت می‌گویم که لازم نیست بدانیم به نفع کشور ماست یا نیست؟ امضای کنوانسیون‌ها هیچ فایده‌ای برای کشور ندارد و حاضرم با هرکسی در این قضیه مناظره و بحث کنم. چرا؟ برای اینکه خود بیانیه FATF می‌گوید اگر این را امضا کنید باید گام بعدی را برای شما تعریف کنم. خود بیانیه FATF می‌گوید این ۳۹ کاری هم که کردید، ۱۶ مورد آن را قبول کرده‌ام. چرا به مردم مساله را غلط می‌گویید، برای این است که نمی‌دانید. البته من خوشبینانه می‌گویم (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400).

ارز، تجارت و تحریم  

- جلوگیری از نوسانات در بازار ارز

- اجرای برنامه از سوی همه وزارتخانه‌ها برای ارزآوری و اشتغالزایی

- استفاده از ظرفیت همسایگی با دو کشور پاکستان و افغانستان

- تبدیل هفت میلیون مرزنشین به صادرکننده 

- تعامل گسترده با کشورهای خارجی

- توسعه ارتباطات با کشورهای دارای نقاط مشترک

- غیرفعال‌سازی اهرم فشار اقتصادی دشمن برای همیشه

- حل مشکل تورم با اقتصاد مقاومتی

- حل مشکل گرانی با استفاده از ظرفیت استان‌ها

- روزانه 2000 میلیارد تومان خلق پول در کشور صورت می‌گیرد و با این میزان خلق پول نمی‌توان به‌طور شایسته جلوی تورم را گرفت. (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400). 

تولید 

- افزایش مشارکت عمومی در اقتصاد کشور

- بسیج همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها برای ایجاد اشتغال

- تامین مالی توسط مردم برای ساخت پالایشگاه

- جلوگیری از صدور بخشنامه‌های غیرهماهنگ از سوی دستگاه‌های دولتی

- روشن کردن موتور تولید و اشتغال از طریق اجرای طرح‌های پیشران

- شکل‌گیری طرح‌های پیشران برای اشتغالزایی و توسعه اقتصادی

- عدم ضربه‌زنی دولت به ثبات اقتصادی در کشور (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400) 

خصوصی‌سازی  

- ارتقای کارآمدی در واگذاری‌ها به بخش خصوصی

- شفافیت در واگذاری‌ها (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400) 

شفافیت  

- تحقق شفافیت اقتصادی و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی برای شفافیت مالی (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400) 

مسکن  

- اعطای تسهیلات و اختصاص زمین برای توسعه ساخت‌وساز مسکن

- برطرف کردن نقایص طرح مسکن مهر و اجرای آن

- تهیه برنامه جامع برای تولید مسکن

- خانه‌دار کردن مردم با واگذاری زمین‌های دولتی به تعاونی‌های مسکن

- ساخت حداقل یک میلیون مسکن در سال (برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400) 

مسعود پزشکیان، که با شعار «دولت عدالت، قانون و انصاف‌» به صحنه انتخابات ورود کرد. در ادامه به بررسی بخشی از اظهارات وی در حوزه اقتصاد و مباحث پیرامونی آن می‌پردازیم.

ساخت یک میلیون مسکن 

آن همه پول و امکانات به دست احمدی‌نژاد آمد اما نتوانست ۲ میلیون مسکن را تا آخر بسازد، بقیه‌اش را دولت روحانی انجام داد و هنوز هم تتمه‌اش مانده است. چطور اینها می‌خواهند در هر سال یک میلیون مسکن بسازند؟ اصلا مصالحش را دارند و جایگاهش را مشخص کرده‌اند؟ آن کسی که تجربه ندارد را سرکار بگذارید، دیوانگی است (اظهارات در تاریخ ۷ فروردین 1403). 

FATF و تحریم 

حتی دیپلماسی منطقه‌ای و مبادله بانکی با چین هم بدون تصویب FATF به درد نمی‌خورد؛ چراکه آمریکا با بردن یک قطعنامه به سازمان ملل می‌تواند ما را فلج کند؛ قدم اول مقابله با رانت، فساد، رشوه و قاچاق وجود FATF داخلی است (23/01/1400). باید نوع سیاست و تعامل‌مان با دنیا را عوض کنیم، به بازار‌های جهانی وارد شویم و نگاه خصمانه نداشته باشیم (اظهارات در تاریخ 5 اسفند ۱۴۰۲). 

سیاست خارجی و برجام 

سیاست خارجی معامله است. در عین حال موضع من در سیاست خارجی موضع رهبری است. درخصوص شعار «لغو همه تحریم‌ها و بازگشت به همه تعهدات» به نظرم این شعار عملی نیست؛ چراکه آمریکا به منابع کشورهای دنیا نیاز دارد؛ من در مورد برجام نظری ندارم. سیاست معامله با شرق سیاستی درست است. (اظهارات به تاریخ 23/01/1400). چرا برای اقتصاد بیمار، صنعت، بانکداری و کشاورزی به سراغ اروپا نمی‌روید! روزبه‌روز وضع در حال بدتر شدن است ولی حاضر نیستند دست از این مدیریت و راه غلط بردارند (اظهارات به تاریخ 30/07/1402). 

مالیات 

من معتقد به بازار آزاد و اخذ مالیات از مردم هستم. باید سازوکاری تعیین شود که براساس کدملی، کدپستی و... واحدهای مالیاتی تشکیل دهیم و آن را به بانک‌ها متصل کنیم؛ چراکه شفافیت چرخه مالی رخ می‌دهد و دولت موظف به جبران کسری بودجه می‌شود؛ ما نمی‌خواهیم در زندگی مردم سرک بکشیم اما قانون دنیا این است (اظهارات به تاریخ 23/01/1400). 

یارانه‌ها

اگر یارانه‌ها حذف شود و بازار آزاد شود و سوبسیدها به دهک‌های پایین تعلق گیرد مشکلات اقتصادی حل خواهد شد (اظهارات به تاریخ 23/01/1400). 

بنزین 20 هزار تومانی 

بنزین را باید به قیمت بازار آزاد یعنی ۲۰ هزار تومان و به صورت سهمیه‌بندی‌شده بدهند. در صورت عدم مصرف شهروند بتواند در بازار آزاد بفروشد. اگر یک فرد روستایی ماهی ۲۰ لیتر بنزین داشته باشد، می‌تواند بنزینش را به قیمت ۲۰ هزار تومان یعنی ۴۰۰ هزار تومان بفروشد و اگر خانواده‌ای پنج‌نفره داشته باشد ماهانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان دارد. ما با روشی که در آبان ۹۸ اتخاذ کردیم فقرا را فقیرتر و ثروتمندان را ثروتمندتر کردیم. به همین خاطر مردم برای اعتراض به خیابان‌ها آمدند. اگر صادقانه به مردم گفته شود، مردم خواهند فهمید که بنزین ۲۰ هزار تومانی به نفع‌شان است (اظهارات به تاریخ 23 فروردین ۱۴۰۰). 

گلوگاه فساد 

 هیچ جای دنیا آن‌طور که ما سوبسید می‌دهیم سوبسید نمی‌دهد چراکه گندم را از کشاورز ۴۰۰۰ تومان می‌دهیم و آن طرف مرزهای ما ۱۰ هزار تومان خریداری می‌شود (اظهارات به تاریخ 23/01/1400). افرادی که فساد (چای دبش) را انجام دادند، کسانی‌اند که خود را با سیستم به راحتی قاطی کردند، اما به راحتی از این دست رانت‌ها می‌گیرند و می‌خورند (اظهارات به تاریخ 20/09/1402). 

شفافیت 

اینکه ما تلاش کنیم رای را شفاف کنیم اشتباه است؛ بلکه به جای شفاف کردن رای، جریان پول و داده و کالا و زمین و کوه‌هایی که می‌خورند شفاف شود. اعتقاد دارم که در شرایطی که افشای بعضی مسائل باعث سوءاستفاده دشمنان شود می‌توانیم شفاف نباشیم (اظهارات به تاریخ 23/01/1400).

بورس 

 برنامه‌ام برای بازار بورس در وهله اول شنیدن سخن کارشناسان طبق شواهد علمی است (اظهارات به تاریخ 23/01/1400).

ارز

درخصوص ماجرای ارز نیز مخالف هر نوع ارز غیر‌آزاد هستم. ما در کشور تورم داشتیم و در عین حال دلار ثابت بود. این وضعیت یعنی هر کسی دلار می‌گرفت رانت ایجاد می‌کرد (اظهارات به تاریخ 23/01/1400).

خصوصی‌سازی

اصلی‌ترین چالش اقتصادی کشور، اجرا نشدن صحیح اصل ۴۴ قانون اساسی و دستور مقام‌معظم‌رهبری در رابطه با تقویت بخش خصوصی و تعاونی‌هاست (اظهارات در تاریخ 5/12/1402). در مواردی به‌خصوصی‌سازی معتقد نیستم. مثلا اعتقاد دارم که حوزه بهداشت و درمان غیرقابل واگذاری به بازار است اما در بقیه حوزه‌ها بازار آزاد را قبول دارم (اظهارات به تاریخ 23/01/1400).