امیر یعقوبی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره اینکه چطور می‌توان با قالب‌ها و فضاهای متنوع برنامه سازی سراغ ساخت مستندها و آثار مختلف درباره امام خمینی (ره) رفت بیان کرد: طبیعتاً فراگیرترین مدیوم هنری، سینما و تلویزیون است که همواره مخاطبان زیادی را به همراه دارد. در این زمینه آثار متعددی با موضوع امام راحل (ره) و انقلاب اسلامی تولید شده است که هر کدام در زمان خود تأثیرات زیادی به همراه داشته است.

وی اضافه کرد: در عرصه هنرهای نمایشی هم شاهد آثار درخشان بوده‌ایم و یا شکل دیگر ارائه این مضمون در هنرهای تجسمی است که بخش زیادی از آثار مربوط به هنر انقلاب نیز در این حوزه قرار می‌گیرند مثل پوسترها، عکس‌ها و نقاشی‌ها که هر کدام از اینها در زمان خود در جامعه بسیار تأثیرگذار بوده و نقش به‌سزایی ایفا کرده اند. حتی گرافیک محیطی و نقاشی‌های دیواری با موضوع امام راحل، مقام معظم رهبری، شهدا و تصاویر معنوی همگی در فضای شهری نقش پررنگ و تأثیرگذاری دارند.

فیلم و سریال‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم سراغ امام راحل رفته‌اند

یعقوبی با اشاره به فیلم و سریال‌هایی که در این زمینه تولید شده است و هر یک به نوعی مستقیم یا غیرمستقیم به سیره یا زندگی و شخصیت امام راحل اشاره داشته اند، بیان کرد: فیلم‌های زیادی در این زمینه تولید شده است، به عنوان مثال فیلم «فرزند صبح»، فیلم «صنوبر» یا سریال‌هایی مثل «معمای شاه»، «آفتاب و زمین»، «روح الله» و «سال‌های حادثه» را داشتیم که هر کدام از این آثار مخاطبانی را هم با خود همراه کرده است. با این حال به نظرم یکی از زیباترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران بعد از انقلاب، سکانس گریه گردن علی دهکردی به هنگام دیدن تشییع امام راحل است. اساساً فیلم «از کرخه تا راین» فیلمی مهم، تأثیرگذار، دارای بینش و به شدت عاطفی است، اما این سکانس نیز جزو سکانس‌های درخشان این فیلم است و واقعاً تأثیر عاطفی زیادی بر مخاطب می‌گذارد.

وی با اشاره به پرداخت سریال‌ها از زاویه‌ای غیرمستقیم به زندگی حضرت امام خمینی (ره) بیان کرد: در این زمینه بیشتر جای کار داریم یعنی یا اندیشه‌های امام (ره) در دل داستان و فیلمنامه مطرح یا در قالب دیالوگ و نقل قول بیان شود و یا حتی مجموعه‌هایی ساخته شود که ارجاعی مستقیم به واقعه یا خاطره‌هایی از آن دوران داشته باشد. به نظرم حتی داستان‌ها و روایت‌هایی که در فضای کنونی می‌گذرد نیز این قابلیت را دارد که پیوند و ربطی با اندیشه‌ها و فضای فکری امام (ره) داشته باشد و قرار نیست لزوماً یک اثر تاریخی و بیوگرافیک ساخته شود. اتفاقاً فیلم‌هایی که داستانش متناسب با امروز جامعه ما است و پیش متن‌های زیادی مرتبط با اندیشه‌های امام (ره) را در دل خود دارد، به مراتب می‌تواند تأثیرات بیشتری هم به همراه داشته باشد. همین سکانس مهم فیلم «از کرخه تا راین» هم در ذهن شما نقش بسته و هم در خاطر من و قطعاً در حافظه جمعی ما ماندگار شده است.

یعقوبی درباره نقش هنرهای مختلف در پرداختن به ویژگی‌های امام راحل اظهار کرد: خیلی نمی‌توان در این حوزه قائل به مرزبندی بود و گفت چه قالبی می‌تواند مفیدتر یا جذاب‌تر باشد. هر کدام از رشته‌های هنری در جای خود و در زمان خود می‌تواند تأثیر مهمی داشته باشد. به عنوان نمونه نقاشی‌های دیواری شهری هر روزه در معرض دید عموم است و مخاطبان از هر سن، طبقه اجتماعی و فرهنگی با این آثار مواجه می‌شوند و قیاس این حوزه با سینما، موسیقی و یا تئاتر از پایه اشتباه است.

وی اضافه کرد: پوستر به عنوان مهمترین شکل اعلان چه در زمان انقلاب و چه در دهه‌های بعدی تأثیر مهمی داشته و امروز هم در زمره هنرهای کاربردی و تأثیرگذار است. پس همه شاخه‌های هنری در جای خود ارزشمند هستند و مهم این است که بتوانند آن پیام، اندیشه و مضمون را به مخاطب القا کنند. کوتاه سخن اینکه هنر در همه ادوار به لحاظ اجتماعی نقش مهمی داشته و امروزه نیز این نقش برجسته‌تر و پر رنگ‌تر است و به مدد هنر می‌توان این اندیشه‌ها را همواره زنده نگه داشت و به مخاطب ارائه کرد، چراکه شیواترین و زیباترین زبان، زبان هنری است.

زبان به روز در بیان و تصویر اندیشه‌ها و ارزش‌ها

این پژوهشگر و نویسنده حوزه فلسفه و مطالعات فرهنگی درباره اهمیت برنامه سازی متناسب با ذایقه نسل جوان تصریح کرد: طبیعتاً با پیشرفت‌هایی که در فضای فرهنگی، اجتماعی، هنری و رسانه‌ای صورت گرفته، نیازمند این هستیم که با زبان و بیان جدید و به روز، آن اندیشه‌ای را که مد نظر داریم با مخاطب به اشتراک بگذاریم. مخاطب امروز ما شاید نتواند با برنامه‌های دهه‌های گذشته ارتباط برقرار کند چون سلایق و نیازها تغییر کرده است. بنابراین ضروری است که در این زمینه بیشتر سرمایه گذاری و برای جوانان در این حوزه برنامه‌های بیشتر و متنوع‌تری تولید کنیم تا پیام‌های امام راحل در قالب‌های گوناگون مطرح شوند.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: ما در دانشگاه درسی داریم به نام وصیت امام خمینی (ره) اما چرا از این وصیتنامه و کتاب ارزشمند در سطح کلان‌تر استفاده نکنیم. از هر صفحه این کتاب می‌توان برنامه‌های متنوعی تولید کرد. برنامه‌هایی که می‌تواند تأثیرات عمیقی در زندگی ما داشته باشد و ما را به سوی زندگی سعادتمندانه سوق دهد. یک بخش از این تولیدات، آثاری متناسب با زندگی امام راحل است و بخش دیگر بیان اندیشه‌های معمار انقلاب اسلامی به شکل‌های مختلف در آثار هنری است.

این استاد فلسفه هنر با تاکید بر ضرورت ساخت برنامه درباره افکار و شخصیت امام راحل یادآور شد: آن چیزی که اهمیت دارد، جریان اندیشه‌های بزرگان دینی و معنوی در زندگی امروزه ما است. چراکه اعتقاد داریم مسیر پیامبران و ائمه معصومین، مسیر رستگاری و فضیلت است. هرجا که در این مسیر و متناسب با این اندیشه‌ها رفتار کردیم موفق شدیم؛ چه در زیست فردی و چه در زیست اجتماعی. آثار بزرگان دینی ما سرشار از حکمت، پند و آموزه‌هایی است که به رستگاری منجر می‌شود. نمونه بارز آن کتاب ارزشمند «نهج البلاغه» است. ما آثار ارزشمند و عمیق کم نداریم، آثاری که کمی با غور و تأمل در آنها می‌توان به یک سبک زندگی فردی و اجتماعی ایده آل دست پیدا کرد.

وی در پایان صحبت‌هایش بیان کرد: متأسفانه گاه غفلت می‌کنیم، درحالی که باید بیش از پیش به داشته‌هایمان رجوع کنیم. باید دیگر با اطمینان از اینکه همواره دشمن از مسیر فرهنگ بر جوامع، سلطه خود را پیش می‌برد هوشیار و آماده باشیم.