پیوند میان دانش‌بنیان‌ها و علوم انسانی

زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: براساس اطلاعات منتشرشده از سوی معاونت توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از میان 9 هزار و 859 شرکت دانش‌بنیان، درمجموع 66 شرکت دانش‌بنیان در حوزه صنایع فرهنگی، خلاق، علوم انسانی و اجتماعی وجود دارد، یعنی سهم این شرکت‌ها از کل اکوسیستم دانش‌بنیان کشور تنها 0.66 درصد است. سهم اندکی که نشان می‌دهد از یک‌سو هنوز مفهوم دانش‌بنیانی در عرصه علوم انسانی در بدنه فعالان این حوزه آنطور که باید جا نیفتاده و از سوی دیگر همه رشته‌های این حوزه قابلیت آن را ندارند که عرصه فعالیت‌های دانش‌بنیانی برای آنها را فراهم کرد.

بااین‌حال توسعه رشته‌های میان‌رشته‌ای این بستر را فراهم کرده که بتوان شرکت‌های دانش‌بنیانی را راه انداخت که از ظرفیت رشته‌های مختلف برای رسیدن به هدف موردنظر استفاده کنند، به‌طورمثال می‌توان شرکت‌هایی داشت که در یک‌سو نیروی انسانی مرتبط با رشته‌هایی مانند مهندسی کامپیوتر در آن حضور داشته باشند و در سوی دیگر افرادی که در زمره رشته‌های علوم انسانی تحصیل یا تدریس می‌کنند و از قبل این همکاری، بتوان محصول جدیدی مانند نرم‌افزار تولید کرد که نگاه جامعه‌شناسی یا مردم‌شناسی را هم دنبال کرده باشد.

محسن ایمانی‌نائینی، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس در این باره به «فرهیختگان» می‌گوید: «شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در این حوزه موثر باشند. در دنیا هم در بحث تولیدات اقتصادی، تحولاتی شکل گرفته و می‌توان عنوان کرد اقتصادهای مبتنی‌بر شرکت‌های دانش‌بنیان در حال گسترش هستند و می‌شود از طریق دانش به افزایش سرمایه رسید. تصور می‌کنم هر کشوری که بتواند در این حوزه ورود سریع‌تری داشته باشد، موفقیت‌های بیشتری هم خواهد داشت. اما در وهله اول وقتی صحبت از شرکت‌های دانش‌بنیان به میان می‌آید، انتظار می‌رود که آنها با دیگر رشته‌ها مانند علوم پایه و علوم طبیعی و امثال آن که فناوری وجود دارد، ارتباط بیشتری داشته باشند.» 

او ادامه داد: «در عرصه علوم انسانی هم می‌توان زمینه‌ای را فراهم کرد که شرکت‌های دانش‌بنیانی شکل بگیرند تا بتوانند در عرصه تولید سرمایه و افزایش ثروت کمک کنند. همچنین دانشجویان و اساتیدی که در این عرصه فعالیت می‌کنند هم بتوانند به درآمد و سرمایه برسند. به‌عنوان نمونه اگر در حوزه باستان‌شناسی شرکت‌های دانش‌بنیانی داشته باشیم، می‌توانیم وظایفی مانند حفاری را در مناطقی که احتمال وجود آثار تاریخی وجود دارد برعهده بگیریم، همچنین می‌توانیم بحث مرمت اشیای کشف‌شده و بناهای تاریخی را هم دنبال کنیم. همچنین در حوزه تعلیم و تربیت می‌توان چنین شرکت‌هایی را داشته باشیم تا وضعیت تدریس را در مدارس، دانشگاه‌ها و دوره‌های دانشگاهی بررسی کنند و حتی نتایج آن را طی سال‌ها بررسی کرده و از این طریق به تحقیقات کاربردی دست پیدا کنند.»

رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس افزود: «می‌توان پیوندی بین رشته‌های علوم انسانی با دیگر رشته‌ها ایجاد کرد تا به‌صورت بین‌رشته‌ای فعالیت‌هایی صورت بگیرد. در این میان شاید در حوزه تولید بازی‌ها، انیمیشن و عرصه‌های هنری کارهایی را انجام داد، یعنی مثلا در حوزه بازی و انیمیشن رشته تاریخی وارد عمل شده تا بازی تولیدی با واقعیت‌های تاریخی انطباق داشته باشد که هم یک اثری تولید شود و هم پشتوانه تاریخی داشته باشد. همچنین در حوزه مشاوره و روانشناسی تولیدات خاصی را با دیگر رشته‌ها انجام داد که می‌توان به تولید نرم‌افزارهای مربوطه اشاره کرد.» ایمانی‌نائینی با بیان اینکه می‌توان شرکت‌های دانش‌بنیانی را در عرصه علوم انسانی داشته باشیم، تصریح کرد: «شاید در حوزه‌های خاصی مانند تجاری‌سازی پژوهش، عرصه‌های دیگر دانشی اول باشند اما در حوزه‌های علوم انسانی هم می‌توان به زمینه‌هایی دست پیدا کرد و برخی از رشته‌های این حوزه نسبت به دیگر حوزه‌ها تقدم دارند.» 

متن کامل این مطلب وگفتگوهای بیشتر را در روزنامه فرهیختگان بخوانید