تهدید عمق روسیه

فرهیختگان: ینس استولنبرگ، دبیرکل سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اوایل هفته جاری از اعضای این سازمان درخواست کرد محدودیت‌های خود را برای کمک تسلیحاتی به اوکراین تعدیل کند. 

وی در گفت‌وگو با نشریه اکونومیست بیان کرد: «زمان آن فرا رسیده که متحدان، لغو برخی محدودیت‌هایی را بررسی کنند که نسبت به تسلیحات اهداشده به اوکراین اعمال کرده‌اند؛ به‌خصوص اکنون که نبرد سنگینی در خارکیف، نزدیکی مرز جریان دارد.» استولنبرگ در ادامه تاکید کرد: «رد احتمال استفاده از این تسلیحات علیه اهداف نظامی مشروع در قلمرو روسیه، کار دفاع را برای اوکراین بسیار سخت می‌کند.» آنچه این درخواست را از اهمیت برخوردار می‌کند، بیان آن تنها چند ماه پس از تصویب بودجه چند ده میلیارد دلاری از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا برای ارائه کمک‌های اقتصادی و نظامی به اوکراین است. با توجه به بودجه سنگین اختصاص‌یافته به کی‌یف که به‌لحاظ کمی شامل تسلیحات زیادی خواهد شد، درخواست‌های دبیرکل ناتو حاوی نشانه‌هایی از درخواست برای افزایش سطح کیفی کمک‌های تسلیحاتی است. لیست درخواست‌های اوکراین از آمریکا متفاوت با لیست تحویلی واشنگتن به این کشور است. دولت زلنسکی تسلیحاتی می‌خواهد که خاص تلقی می‌شوند اما آمریکا خواهان ادامه جنگ با سلاح‌های معمولی است. در برهه کنونی جنگ، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه به‌دنبال آتش‌بس با حفظ نتایج کنونی است که می‌تواند باعث باقی ماندن ده‌ها هزار کیلومتر مربع از خاک اوکراین در دستان مسکو شود اما ولادیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین برای طولانی ساختن جنگ و جلوگیری از تثبیت یا پیشروی ارتش روسیه، خواهان توانمندی‌های جدیدی است. 

جلوگیری از پیشروی

روسیه در هفته‌های اخیر در اقدامی غافلگیرانه، دست به تهاجم زمینی علیه مناطق شرقی اوکراین زده است. پیش از این نیز روس‌ها تلاش کرده بودند استان‌های شرقی اوکراین را تصرف کنند اما به‌دنبال ضدحملات ارتش این کشور، مناطق مزبور را تخلیه کردند. بازگشت مسکو به این مناطق نشان‌دهنده تلاش جدید روس‌ها در دستیابی به مواضع زمینی جدید است. روس‌ها دربرابر ضدحملات اوکراین، جنگ را محدود کرده و با در پیش گرفتن راهبردی صبورانه، با استقرار در خطوط مستحکم و ثابت موفق شدند این مواضع را به محلی برای سرکوب قوای اوکراینی تبدیل کنند.  روسیه همزمان با استفاده ترکیبی از موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری که «ترکیب برنده» آنها درطول جنگ بوده است، عمق خاک اوکراین را درهم کوبیدند. نتیجه این راهبرد، کاهش تلفات روسیه به‌دلیل استقرار در مواضع مستحکم و تحمیل تلفات گسترده به اوکراینی‌ها بود. روس‌ها درطول خطوط تماس درگیری با استفاده گسترده از توپخانه و پهپادهای انتحاری کوتاه‌برد مانند لانست، تلفاتی کم‌سابقه از اوکراینی‌ها گرفتند. تنها در قدرت آتش توپخانه برتری روس‌ها به اوکراین، 10 بر یک تخمین‌زده می‌شود. 

اگر اوکراین در نیمه اول جنگ با استفاده از بسیج گسترده نیروها که تعداد نظامیان این کشور را به یک‌میلیون نفر نزدیک کرد، موفق شد دربرابر روسیه مقاومت کند در نیمه دوم به‌دلیل تلفات بالا به چنین ارتشی دسترسی ندارد. همچنین بسیاری از افسران و تجهیزات این کشور نابوده شده‌اند. روس‌ها علاوه‌بر میدان نظامی با استفاده از عوامل خود در غرب مانند ترامپیست‌ها در آمریکا و دولت مجارستان در اتحادیه اروپا موفق شدند اختلالی قابل‌توجه در ارائه کمک‌های اقتصادی و نظامی به اوکراین ایجاد کنند. در پیامد آن اختصاص 61 میلیارد دلار از کمک‌های آمریکا به اوکراین ماه‌ها به تعویق افتاد. این تعویق باعث‌شده حتی با وجود تصویب نهایی کمک‌ها، کارشناسان بگویند در صورت تصمیم روسیه به تهاجم بیشتر، زمانی برای ترمیم موثر ارتش اوکراین وجود نخواهد داشت. از این رو گلوله‌های توپ و فشنگ‌ها زمانی به اوکراین می‌رسند که روس‌ها پیشروی قابل‌توجهی خواهند داشت. همچنین به کارگیری حجم بالایی از سلاح‌ها و مهمات نیازمند تعداد قابل‌توجهی سرباز است که کی‌یف دسترسی کافی به آنها ندارد. 

راه‌حل غرب

غرب دربرابر شکنندگی اوضاع میدانی در اوکراین تاکنون چند راه‌حل را به بوته آزمایش گذاشته است. اوکراینی‌ها تلاش کردند با تغییر برخی هواپیماهای تجاری به پهپادهای انتحاری حملات به تاسیسات روسیه در عمق خاک این کشور را گسترش دهند. از این رو پهپادهای انتحاری برخی از مهم‌ترین تاسیسات روسیه مانند کارخانه‌های نظامی، فرودگاه‌های نظامی و پالایشگاه‌ها را هدف قرار دادند. حملات به پالایشگاه‌ها به میزانی بزرگ بودند که بخشی از تولید بنزین روسیه متوقف شد. ترکیب اهداف نشان می‌دهد اوکراینی‌ها برای متوقف کردن ارتش روسیه مسیر اعمال فشار معیشتی به مردم این کشور را نیز در دستور کار قرار دادند. در سوی دیگر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه پیشنهاد کرد تعدادی از کشورهای غربی و اروپایی دست به اعزام ارتش به اوکراین بزنند تا روسیه نتواند بیش از این در خاک این کشور پیشروی کند. همزمان با پیگیری این پیشنهاد توسط فرانسه، طیف نزدیک به آمریکا علاقه خود را به همان راه‌حلی که اوکراینی‌ها در پیش گرفته‌اند، نشان داده است. از نگاه ناتو راه‌حل اوکراینی‌ها در حملات به تاسیسات مهم در عمق خاک روسیه کم‌هزینه بوده و پیش از این آزمایش‌ شده و امتحان خود را به شکل مناسبی پس داده است. این درحالی است که اعزام مستقیم نیرو ضمن نزدیک‌تر کردن روسیه و ناتو به جنگ مستقیم می‌تواند به بروز تلفات بالای انسانی منجر شود؛ چه اینکه تاکنون به شکل گسترده آزمایش نشده است. 

بر این اساس دبیرکل ناتو در مصاحبه خود با اکونومیست با اشاره به پیشنهاد جنجال‌‌برانگیز مکرون مبنی‌بر اعزام نیروهای ناتو به اوکراین گفت: «برنامه این نیست. ما هیچ قصدی برای اعزام نیروهای زمینی ناتو به اوکراین نداریم، زیرا هدف ما دوجانبه است؛ هم اینکه از اوکراین حمایت کنیم و هم اینکه مطمئن شویم این درگیری به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل نمی‌شود.» او اما بر ارسال تسلیحاتی به اوکراین تاکید کرد که می‌تواند به عمق خاک روسیه برسد. این پیشنهاد مورد توافق محور آنگلوساکسونی به‌ویژه انگلیس است. بر همین اساس طی هفته‌های اخیر روس‌ها تهدیداتی جدیدی علیه لندن مطرح و تاکید کرده‌اند اگر تسلیحات این کشور برای حمله به عمق خاک روسیه استفاده شوند، آنها نیز به منافع انگلیس فراتر از اوکراین حمله خواهند کرد.