سال‌ها پیش تنها راه کسب دانش در عرصه‌های مختلف، حضور در کلاس‌های درس و تعامل چهره به چهره با استاد دانشگاه و معلم بود و غیر از این، رسیدن و یادگیری مباحث علمی کار غیرممکنی بود. درحالی‌که امروز با سرریزهایی که از سمت فناوری به حوزه آموزشی و یادگیری شاهد هستیم، عملا شرایط برای یادگیری علم و مهارت هم تغییر کرده و جالب‌تر اینکه اساتید و در ساحت کلان‌تر، دانشگاه‌ها هم مجبور به انطباق با وضعیت جدید شده‌اند. اتفاقی که اگر رخ نمی‌داد و البته اگر در برخی دانشگاه‌ها سرعت انطباق بیشتر نشود، احتمال حذف شدن آنها از گردونه آموزشی دنیای امروز امر بعیدی نخواهد بود. از طرف دیگر ریل‌گذاری جدیدی که پیش روی دنیا در عرصه آموزش قرار دارد، دلیلی برای حرکت به‌سمت کارآفرینی آموزشی با استفاده از فناوری‌های جدید هم شده است. به عبارت دیگر در دنیای امروز هر تیمی که بتواند ایده خلاقانه‌تری برای ارائه مباحث آموزشی و تسهیل در روند یادگیری داشته باشد، می‌تواند منفعت‌های مالی هم از این حوزه ببرد، اتفاقی که باعث شده تا این روزها بسیاری از تیم‌های دانشجویی و دانش‌بنیانی به‌سمت ارائه پلتفرم‌های جدیدتر در عرصه آموزشی سوق پیدا کند.

محدودیت مالی و نگرش سنتی چالش‌های استفاده از فناوری‌های جدید آموزشی
«بررسی تاثیر فناوری‌های آموزشی بر کارآفرینی آموزشی» یکی از مقالاتی است که در آن سیدهادی سیدعلی‌تبار، زهره زادحسن به اهمیت نقش این قبیل از فناوری‌ها پرداخته و این فناوری‌ها را نقش کلیدی در بهبود کارآفرینی آموزشی معرفی کرده است. شاید در همین ابتدا بد نباشد تعریفی از کارآفرینی آموزشی داشت، مولفه‌ای که در آن رویکردهای نوآورانه و کارآفرینانه در فضای آموزشی، بستری برای توسعه مهارت‌ها، دانش و نگرش‌های کارآفرینی در میان دانش‌آموزان و دانشجویان ارائه می‌شود. با وجود اینکه بحث کارآفرین کردن دانشجویان موضوع امروز و دیروز نیست، اما فناوری‌های آموزشی جدید، از‌جمله یادگیری مجازی و سیستم‌های مدیریت یادگیری، فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه مهارت‌های کارآفرینی فراهم کرده که می‌طلبد بهره‌برداری درستی از آن صورت گیرد. البته این مهم خود با چالش‌هایی هم همراه است که از‌جمله آن می‌توان به مباحثی مانند دسترسی ناعادلانه به فناوری، محدودیت‌های زیرساختی و نیاز به مهارت‌های دیجیتالی پیشرفته برای بهره‌برداری کامل از این ابزارها اشاره کرد که طبیعتا با رفع آنها می‌توان بستر را برای استفاده همه دانشجویان از فرصت‌های آموزشی نوین فراهم کرد. موضوعی که نمی‌توان آن را کتمان کرد آن که تاثیر فناوری‌های آموزشی بر کارآفرینی آموزشی در دنیای امروز یک حوزه پویا و در حال توسعه به شمار می‌رود که برای حفظ این پویایی باید به تحولات فناورانه و نیازهای آموزشی به‌صورت مداوم توجه کرد.
با وجود اینکه توسعه پلتفرم‌های آنلاین و اشترک‌گذاری دانش می‌تواند مرزهای یادگیری را به شکل عجیبی گسترش دهد و این اتفاق هم در دنیای امروز محقق شده، بلکه نوآوری در محتوای آموزشی و تقویت مهارت‌های کارآفرینی را هم به همراه خواهد داشت. با این حال موانعی مانند محددیت‌های مالی برای استفاده از این فناوری‌ها و مقاومت در برابر تغییر شیوه آموزشی هنوز سد راه توسعه و استفاده همه‌گیر از فناوری‌ها شده است. با این وجود نمی‌توان از فرصتی که بازارهای جدید آموزشی و فناوری‌های نوظهور در اختیار کارآفرینان این حوزه می‌گذارند هم غفلت کرد؛ چراکه در عمل هوش مصنوعی باعث تغییر چهره فضای آموزشی شده است.
امکان شخصی‌سازی محتوای آموزشی با کمک هوش مصنوعی فراهم می‌شود
کاربرد هوش مصنوعی در حوزه آموزش هم موضوع دیگری است که در مقاله «تاثیر سیستم توصیه‌گر مبتنی‌بر هوش مصنوعی در تحولات آموزشی» به قلم محمد اخلاق‌پور مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع جالب درباره این مقاله آن است که یکی از عوامل کلیدی هوش مصنوعی در تحولات آموزشی را پارادایم‌های آموزشی معرفی و اعلام کرده این حوزه در عرصه فناوری‌های آموزشی، قدرت ارائه روش‌های شخصی‌سازی و تجربه‌های آموزشی بهینه‌سازی شده را فراهم می‌کند. در حقیقت با استفاده از تحلیل داده‌های حجیم و الگوریتم‌های پیشرفته، هوش مصنوعی می‌تواند الگوی یادگیری هر فرد را شناسایی کرده و براساس آن به محتوای آموزشی مناسب مورد نیاز او را تامین کند. البته برای رسیدن به آموزش شخصی‌سازی شده و در یک کلام اعمال تغییرات قابل توجه در عرصه آموزش، نیاز به استفاده از سیستم‌های توصیه‌گر است؛ سیستم‌هایی که از طریق آن می‌توان عرصه آموزش را تقویت کرد. بر این اساس در چنین سیستم‌هایی از الگوریتم‌های یادگیری ماشین و تحلیل داده‌ها به‌طور هوشمندانه استفاده می‌شود که می‌تواند پیشنهادی دقیق‌تر مطالب آموزشی را براساس تحلیل سابقه یادگیری، سلیقه، علایق و نیازهای فرد در ارائه دوره‌های آموزشی و منابع مناسب برای هر فرد ارائه داده و درنهایت حوزه آموزش را هم شخصی‌سازی کند. اتفاقی که البته امروزه در عرصه پزشکی به شکل جدی‌تری دنبال می‌شود، اما طبیعتا در آینده نزدیک در عرصه آموزش هم تاثیر خود را خواهد گذاشت.

هاروارد؛ جایگاه اول دنیا در استفاده از فناوری‌های جدید آموزشی
شاید فناوری‌های جدید در رشته‌های گوناگون تاثیرگذاری خاص به خودش را داشته باشد. رشته‌هایی که برخی از آنها به دلیل ماهیتی که دارند، خود را ناخواسته با تحولات فناورانه هماهنگ می‌کنند که در این میان طبیعتا رشته پزشکی یکی از آنهاست. در مقابل اما برخی از رشته‌ها در نگاه اول نیازی به استفاده از جریان فناوری امروز ندارند، موضوعی که در عمل اتفاق اشتباهی خواهد بود. رشته معماری یکی از همان رشته‌های مهمی است که همگام‌سازی آن با فناوری‌ها می‌تواند کمک زیادی به توسعه شهرها و ساخت‌وسازها کند، اما شاید هنوز آن‌طور که باید اهمیت استفاده از فناوری‌ها در این رشته لمس نشده است. مقاله «بررسی تطبیقی برنامه آموزشی، فضاها و فناوری‌های نوین آموزشی در نظام آموزش معماری پنج دانشگاه برتر جهان» از سوی مریم منشی، سیدعطاءالله طاهایی و شروین میرشاهزاده دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی انجام شده، نگاه متفاوتی به این حوزه داشته است. براساس این پژوهش دانشگاه هاروارد و ام‌آی‌تی متنوع‌ترین و منعطف‌ترین برنامه آموزشی را در حوزه معماری با استفاده از فناوری‌های نوین ارائه می‌دهند، به‌طوری که در این دو دانشگاه دانشجویان می‌توانند براساس علاقه و نیازهای خود، دروس و دوره‌های مناسب را انتخاب کنند. از طرف دیگر بازنگری برنامه‌های آموزشی به‌صورت مداوم از سوی این دو مرکز آموزشی دنبال و برنامه‌های نوین آموزشی براساس چالش‌ها و مسائل معماری مرتبط با نظام آموزشی سازماندهی می‌شوند. موضوع قابل توجه در این میان آن است که ابداعات فناورانه و راهکارهای مبتکرانه و جدید، باعث می‌شود دانشجویان خلاق و نوآوری تربیت شوند و این مهم در جای خود از اهمیت بالایی برخوردار است. موضوع جالب اینکه وضعیت استفاده از فناوری‌ها در حوزه معماری از سوی دانشگاه‌های کشور قابل قیاس با دنیا نیست، به‌طوری که طبق پژوهش‌های همین مقاله تعلیم و تربیت در دانشکده‌های معماری ایران با شیوه‌های نوین آموزشی در کشورهای پیشرفته صنعتی فاصله قابل توجهی دارد و هنوز براساس شیوه‌های آموزشی، بحث تربیت دانشجویان دنبال می‌شود. واقعیت آن است که این حوزه با نگاه به تغییرات عصر جدید پیش نرفته و همین مساله هم یکی از دلایل ناکارآمدی در آموزش معماری از سوی دانشگاه‌های کشور به‌شمار می‌رو‌د. اتفاقی که نه‌تنها زمینه را برای بروز خلاقیت در میان دانشجویان فراهم نمی‌کند، بلکه در ساحت کلان‌تر شیوه شهرسازی و معماری ساختمان‌های کشور را هم مطابق با آنچه در دنیای امروز دنبال می‌شود، همراه نخواهد کرد. این در حالی است که نظام آموزشی باید به‌طور پیوسته در پاسخ به تحول و نوآوری‌های آموزشی و آماده‌سازی دانشجویان برای جهان به سرعت در حال تغییر امروز، آماده کند. در شرایط امروز لزوم تغییرات، معاصرسازی و به‌روزرسانی فضاهای آموزشی به‌خصوص در عرصه معماری به همان اندازه استفاده از فناوری‌های جدید آموزشی اهمیت دارد و می‌طلبد تا معماری دانشکده‌های مرتبط با این حوزه در گام اول مورد توجه قرار گیرد.