رقابت‌های دور دوم انتخابات مجلس دوازدهم برگزار شد؛
زهرا طیبی- علی ملکی، گروه نقد روز: روز گذشته دور دوم انتخابات مجلس در 15 استان کشور از جمله تهران برگزار شد تا بالاخره پرونده انتخابات مجلس دوازدهم بسته شود. قرار است سرنوشت 16نماینده تهران در بهارستان مشخص شود و بعد از این می‌توان جدی‌تر درباره ترکیب مجلس دوازدهم گمانه‌زنی کرد. از جمله اتفاقات جالب توجه انتخابات دور دوم مجلس، برگزاری انتخابات به روش تمام الکترونیک بود. درحالیکه در دور اول انتخابات تنها در4 حوزه انتخابیه، انتخابات به روش الکترونیک برگزار شد. حالا در این دوره انتخابات در 8 حوزه انتخابیه بیش از دونماینده از جمله شهر تهران به‌صورت الکترونیکی برگزار شد. جدای از اخبار انتخاباتی مجلس دوازدهم، این دوره از انتخابات هم از حواشی دور نبود و دوباره بازار افشاگری رقبای انتخاباتی علیه یکدیگر داغ شده است. به‌نظر می‌رسد تا مشخص شدن ترکیب هیات‌رئیسه مجلس دوازدهم، این دعواها همچنان ادامه داشته باشد.
پای اخذ رای الکترونیک بالاخره به تهران باز شد
انتخابات روز گذشته مجلس، یک اتفاق قابل توجه داشت که شاید بتوان آن را تنها اتفاق مثبت انتخابات دور دوم مجلس دوازدهم دانست و آن‌هم برگزاری انتخابات به روش تمام الکترونیک در کلانشهر تهران بود. اگرچه انتخابات‌ها در چند دوره اخیر و به روش نیمه‌الکترونیکی برگزار می‌شد؛ یعنی احراز هویت رای‌دهندگان با دستگاه‌های احراز الکترونیکی صورت می‌گرفت، اما در این مدت به این خاطر که گفته می‌شد زیرساخت‌ها برای انجام فرآیند رای‌گیری به این روش وجود ندارد، این امر مدام به تعویق می‌افتاد، انتخابات سال 98 مجلس اولین دوره‌ای بود که لزوم برگزاری انتخابات به روش الکترونیک به‌طور جدی مورد توجه قرار گرفت. شورای نگهبان و وزارت کشور هم جلساتی به همین منظور برای تصمیم‌گیری درباره اجرای این اقدام تشکیل دادند. ازجمله نکاتی که در جلسات مشترک وزارت کشور و شورای نگهبان مطرح می‌شد، فراهم نبودن زیرساخت‌ها برای برگزاری انتخابات به این روش بود به این معنی که دستگاه‌ها برای برگزاری انتخابات به روش الکترونیک به میزان کافی آماده نبود. موضوع دیگر تامین امنیت انتخابات در صورت برگزاری به روش الکترونیک بود و گفته می‌شد این امر که قرار است امنیت آرای داوطلبان چگونه تامین شود هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده است. نهایتا اما برگزاری فرآیند اخذ رای به روش الکترونیک به انتخابات مجلس یازدهم نرسید اما احراز هویت داوطلبان برای اولین‌بار در انتخابات مجلس یازدهم به روش الکترونیک برگزار شد. بخشی از علت عدم برگزاری انتخابات به روش الکترونیک در سال 98 ناظر به «بازه زمانی» بود که وزارت کشور اعلام کرد می‌خواهد انتخابات به روش الکترونیک برگزار شود. در این بازه زمانی کوتاه، عملا امکان فراهم ساختن زیرساخت‌ها و تولید دستگاه‌ها فراهم نبود و از طرفی این قابلیت برای برگزاری انتخابات به روش الکترونیک در کلانشهرهای پرجمعیت وجود نداشت. با این حال این اتفاق در انتخابات 1400 اندکی محقق شد و در نزدیک به 8 کلانشهر و 16 مرکز استان، تنها «انتخابات شورای شهر» به روش الکترونیک برگزار شد. انتخابات اسفند 1402 هم انتخابات به روش الکترونیکی تنها در 4 حوزه انتخابیه برگزار شد، این اتفاق مثبت اما به‌صورت کامل‌تر به دور دوم انتخابات مجلس رسید و در دیگر شهرها و همچنین تهران که قرار است سرنوشت 16 کرسی را مشخص کند، انتخابات به روش الکترونیک برگزار شد. در انتخابات مجلس در حوزه‌های انتخابیه بیش از 2 نماینده و برای اولین بار بالاخره پای رای‌گیری الکترونیکی به شهر تهران هم باز شد. برمبنای آنچه رئیس ستاد انتخابات کشور گفت، رای‌گیری در نزدیک به 60 درصد حوزه‌های انتخابیه به روش الکترونیک برگزار شده است. از 22 حوزه انتخابیه در کشور رای‌گیری الکترونیکی در 8 حوزه انتخابیه برگزار می‌شود و نزدیک به 25 هزار و 700 صندوق الکترونیکی در این حوزه‌های انتخابیه فعال هستند. نکته قابل توجه در مورد برگزاری انتخابات به این روش، مساله امنیت آرا بود که با توجه به اینکه این صندوق‌ها هیچ ارتباطی با سرور بیرونی ندارند و آفلاین هستند و همچنین اصل مخفی ماندن آرای رای‌دهنده هم رعایت شده و برگه اخذ رای بدون مشخصات شخص رای‌دهنده وارد صندوق می‌شود، اساسا نگرانی در این موارد، معنی خود را از دست می‌دهد. یکی دیگر از موضوعات مثبتی که در برگزاری انتخابات به روش الکترونیک مورد توجه قرار دارد؛ تسریع فرآیند برگزاری انتخابات و کوتاه شدن زمان اخذ رای و همچنین کوتاه شدن زمان شمارش آراست. در همین رابطه فخاری استاندار تهران اعلام کرد نهایتا دو ساعت بعد از اتمام فرآیند اخذ رای، نتایج رای‌گیری اعلام خواهد شد. «کوتاه شدن زمان اعلام نتایج» هم تغییر مثبت در راستای به‌روزسازی فرآیند رای‌گیری در کشور به شمار می‌رود که بسط آن به کل کشور و تمام انتخابات هم می‌تواند در افزایش مشارکت و حضور مردم پای صندوق‌های رای موثر باشد و همچنین در راستای تغییر مثبت در برگزاری تمامی انتخابات و به‌روز‌رسانی آن در کل کشور هم مورد توجه قرار دارد.
سرنوشت 29 کرسی بهارستان در شهرستان‌ها مشخص خواهد شد
انتخابات در دور دوم تقریبا در 15 استان کشور و برای مشخص شدن 45 کرسی انتخابات در حال برگزاری است. از این 45 کرسی، اگر 16 کرسی که به حوزه انتخابیه تهران اختصاص دارد را کنار بگذاریم، رقابت انتخابات در شهرستان‌ها برای تعیین‌تکلیف 29 کرسی در دیگر شهرها برگزار شده است. جدای از استان تهران که بیشتر کرسی‌های آن برای تعیین‌تکلیف به دوردوم انتخابات موکول شده، استان تبریز با 4 کرسی در انتخابات بیشترین تعداد کرسی انتخاباتی در دور دوم انتخابات مجلس در شهرستان‌ها را به خود اختصاص داده است. در حوزه انتخابیه خراسان رضوی سرنوشت 17 کرسی این استان در بهارستان مشخص شده و تنها دو نامزد به دور دوم انتخابات در شهر مشهد راه پیدا کردند و قرار است از میان کاظم معتمدی‌فر و حسنعلی اخلاقی‌امیری یک‌نفر در حوزه انتخابیه مشهد به بهارستان راه پیدا کنند. در استان خراسان جنوبی هم یکی از دو نامزد انتخاباتی در حوزه انتخابیه بیرجند، درمیان و خوسف به بهارستان راه پیدا خواهد کرد؛ علی مولوی‌حقیقی و سیدحسن هاشمی نامزدهای راه یافته به دور دوم انتخابات در مشهد هستند.
انتخابات در استان خوزستان هم به دور دوم رفته و رای‌دهنده‌ها برای تعیین نماینده دو کرسی از سه کرسی این استان رای خواهند داد. در دو حوزه انتخابیه آبادان و رامهرمز و رامشیر، 4 نامزد در حوزه انتخابیه آبادان؛ جواد سعدون‌زاده، صادق کمائی، سید‌محمد مولوی، سید‌امیر موسوی، و در حوزه انتخابیه رامهرز و رامشیر؛ ابراهیم متینیان و امیرحسین نظری با یکدیگر رقابت می‌کنند. در استان زنجان هم انتخابات برای مشخص شدن سرنوشت دو کرسی این استان در بهارستان به روش نیمه‌الکترونیکی برگزار شد و سعید خدابنده، احمد خدابنده، نبی‌الله محمدی و محمد اسماعیلی از نامزدهای انتخاباتی در این حوزه انتخابیه با یکدیگر رقابت کردند. در استان فارس هم انتخابات برای تعیین‌تکلیف سه کرسی به دور دوم رفت و 6 نامزد انتخاباتی برای تعیین نماینده این کرسی‌ها با یکدیگر رقابت کردند. در حوزه انتخابیه لرستان هم 4 نامزد انتخاباتی برای تعیین‌تکلیف دو کرسی در این استان با هم رقابت کردند. انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه قائم‌شهر در استان مازندران هم به دور دوم رفت و 4 نامزد برای تعیین‌تکلیف دو کرسی این استان در بهارستان با یکدیگر رقابت کردند. انتخابات در استان همدان و کرمانشاه هم به دور دوم کشیده شد و نامزدها برای تعیین یک کرسی در انتخابات با یکدیگر رقابت کردند. در استان کرمانشاه هم سرنوشت دو کرسی با رقابت 4 نامزد انتخاباتی با یکدیگر تعیین‌تکلیف خواهد شد.
پیگیری لوایح نیمه‌تمام دولت در مجلس دوازدهم؟
رای دادن چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی یا فرهنگی در همه انتخابات امری است که معمولا هیچ زمانی از دست خبرنگاران و رسانه‌ها در نمی‌رود. رهبر انقلاب در این دوره از انتخابات همانند دیگر انتخابات‌ها و مثل دور اول انتخابات مجلس، در همان ساعات ابتدایی رای‌گیری رای خود را به صندوق انداختند. علاوه‌بر رای‌دهی رئیس‌جمهور، رئیس‌مجلس و چهره‌های مثل سیدحسن خمینی و امامان جماعت شهرها، چهره‌های ورزشی مثل بازیکنان تیم‌ملی فوتبال جوانان و سرمربی آنها هم پای صندوق‌های رای حاضر شدند. نکته جالب اما این است که وزرای دولتی در حاشیه حضور خود پای صندوق‌ها و در روز رای‌گیری، توقعات و خواسته‌های خود از مجلس دوازدهم را از همین الان شروع کردند. زارع‌‌پور، وزیر ارتباطات بعد از حضور در صندوق رای در حسینیه ارشاد، به این موضوع اشاره کرد که «لایحه حفاظت از داده‌های شخصی افراد در فضای مجازی نهایی شده» و به‌زودی به مجلس می‌رسد و این انتظار وجود دارد مجلس جدید با جدیت برای تصویب و تبدیل شدن این لایحه به قانون اقدام کند. حسینی، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور هم روز گذشته به لایحه تشکیل وزارت بازرگانی اشاره کرد و گفت بعد از پایان 6 ماه «مدت مسکوت ماندن لایحه بعد از رد شدن در مجلس» دولت مجدد پیگیر رسیدگی به این لایحه در مجلس جدید خواهد بود. با این حال به‌نظر می‌رسد، دولتی‌ها لوایحی که یا در مجلس گذشته پیگیری نشده یا به مجلس یازدهم نرسیده را برای پیگیری در مجلس دوازدهم در دستورکار پیگیری در ترکیب جدید بهارستان قرار دادند.
ابتذال در امر سیاسی؟
شاید بتوان انتخابات مجلس دوازدهم را متفاوت‌ترین انتخابات پارلمان در کشور دانست. اگر در انتخابات مجلس نهم جریان اصولگرا با دو لیست مجزا وارد فرآیند انتخابات شدند، این بار حداقل این جریان با سه لیست متفاوت وارد این رقابت شدند. در انتخابات مجلس نهم، طیفی از اصولگرایان از ماه‌ها قبل با جدا کردن مسیرشان از متحدان سابق، جبهه پایداری را تشکیل دادند و با لیست دیگری وارد انتخابات شدند. در انتخابات مجلس فعلی اما این انشقاق گسترده‌تر بود و اصولگراها حداقل با سه لیست اصلی به میدان آمدند که در روزهای منتهی به انتخابات چندین و چند لیست فرعی هم از آن بالا آمد. نظرسنجی‌ها و تحلیل‌ها نشان می‌داد این انتخابات قطعا با پیروزی جریان اصولگرایی همراه خواهد بود و از این رو این رقابت درونی اصولگراها قابل‌پذیرش بود. در چنین فضایی تصور بر این بود احزاب و گروه‌ها در یک رقابت سالم و تمیز، با ارائه ایده‌های خود برای حکمرانی و مسائلی که در مجلس آینده دنبال خواهند کرد و اقبال مردم را به‌سوی خود جلب کنند اما شرایط به آن صورت که پیش‌بینی می‌شد پیش‌نرفت و از چند هفته مانده به انتخابات، افشاگری‌های توییتری آغاز شد و اکانت‌های متصل به یک لیست علیه اعضای لیست دیگر دست به افشاگری زدند و اسناد و مدارکی نیز در این باره منتشر کردند. طرف مقابل برای عقب نماندن از این غائله اسنادی منتشر کرد و دست به افشاگری‌هایی زد. در این میدان دیگر عملا کسی کاری به ایده و طرح و... نداشت، افکار عمومی درگیر فاسد بودن یا نبودن اعضای این لیست و آن لیست سکه گرفتن و نگرفتن شده بود.
استفاده از دموکراسی علیه دموکراسی
«در انتخابات با کرامت رفتار کنند همه؛ چه آنهایی که نامزد می‌شوند، چه آنهایی که طرفدار آنهایند، چه آنهایی که مخالف با بعضی از نامزدها هستند.» این بخشی از سخنرانی رهبر انقلاب در سال 1386 و در دیدار با مردم قم بود. پس از آن نیز این مهم مورد تاکید ایشان قرار گرفت. ایشان بارها تاکید کرده‌اند جناح‌های مختلف کشور، بداخلاقی و بدگویی و اهانت و تهمت و این حرف‌ها را مطلقا راه ندهند. اتفاقات رخ‌داده در انتخابات سال‌‌های اخیر و به‌خصوص انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی چندان همسو با این راهبرد اخلاقی نبوده و نیست. پیرو همین مساله برخی افراد و جریانات حاضر در روزهای منتهی به انتخابات دست به افشاگری‌هایی می‌زنند که تا پیش از این حرفی درموردشان زده نشده بود. این اتفاق اما می‌تواند از جهت‌های مختلفی دموکراسی را تهدید کند. یکی از این تهدیدات تاثیر بر تصمیم‌گیری رای‌دهندگان است. به این صورت که افشاگری در روزهای پایانی انتخابات، آگاهی و ارزیابی پیشین مردم نسبت به کاندیدای موردنظر را مختل و آنها را دچار سردرگمی می‌کند. قطبی‌سازی و ایجاد بدبینی هم ازجمله مسائلی است که افشاگران در آستانه انتخابات به آن دامن می‌زنند. افشاگری‌های لحظه آخری می‌تواند مردم را نسبت به آنچه در حیات سیاسی کشور رقم می‌خورد، مایوس بسازد و اعتمادشان را سلب کند. همچنین ممکن است رای‌دهندگان نسبت به شفافیت و منصفانه بودن سیستم انتخاباتی دچار تردیدهایی شوند.
همه فاسدند به‌جز ما
افشاگری‌ها پای افرادی را به انتخابات باز کرد که هیچ سنخیتی با آن نداشتند. از این رو برخی تحلیلگران با نگرانی از «ابتذال در امر سیاسی» گفتند؛ ابتذالی که خود را با نزدیک شدن به انتخابات نشان داد. این بداخلاقی‌ها به سطحی رسیده که دلسوزان نظام آرزو می‌کردند انتخابات در همان روز یازدهم اسفند به‌پایان برسد و دور دومی در کار نباشد وگرنه معلوم نیست این جریان‌ها تا چه حد برای کسب کرسی نمایندگی، اعتماد عمومی به کل نظام از بین می‌برند. پس از پایان شمارش آرا در دور اول انتخابات مشخص شد در برخی حوزه‌ها انتخابات به دور دوم کشیده شده است. در تهران، شهری که بالاترین حاشیه‌ها و بداخلاقی‌های انتخاباتی در جریان بود نیز 16 صندلی خالی ماند و قرار شد دور دوم انتخابات در روز 21 اردیبهشت برگزار شود. به فکر جمع‌آوری اسناد برای دور دوم و افشاگری‌های شدیدتر افتادند. درحالیکه بسیاری از افرادی که این روزها به‌شدت درحال تخریب چهره‌های مقابل هستند، همان کسانی هستند که تا پیش از این درون یک طیف سیاسی تعریف می‌شدند و روابط دوستانه‌ای نیز با یکدیگر داشتند. با آغاز رقابت‌های انتخاباتی دور دوم، توپخانه تخریب و افشاگری از سوی طرفین پرشتاب‌تر فعالیت خود را آغاز کرد و کارش را به نقطه‌ای رساند که لیدر یک جریان از طراحی جریان مقابل برای رهبری آینده نظام بگوید و در آن‌سو نیز اسناد مالی موسسه غیردولتی افشا شود که در انتخابات نقش پررنگی دارد. شاید اگر یک‌سال پیش به طراحان این لیست‌ها و رای‌دهندگان گفته می‌شد فضای انتخاباتی کشور به این سمت‌وسو خواهد رفت، باور نمی‌کردند، اما حالا ابتذال امر سیاسی همه طرف‌ها را به نقطه‌ای رسانده که به‌جای ایده در قانونگذاری و حکمرانی، به‌دنبال اثبات این هستند که رقبایشان فاسدند و اگر این موضوع را قبول ندارید، این هم سندش.
این نوع افشاگری اصل مبارزه با فساد را زیرسوال می‌برد. انتخابات روز گذشته اما نقطه پایان نخواهد بود. این تازه بهار افشاگری‌هاست و سالی که نکوست از بهارش پیداست. این افشاگری‌ها خود را در رقابت بر سر ریاست‌مجلس و ریاست کمیسیون‌ها نشان خواهد داد و پس از آن به سایر ارکان نظام نیز سرایت خواهد کرد. اگر جلوی این افراد و شبکه‌های مشخص که وظیفه تولید و انتقال اطلاعات در داخل و خارج کشور دارند گرفته نشود، باید به انتظار روزهای نگران‌کننده‌ای نشست. به دوره ابتذال امر سیاسی خوش آمدید. اگر تا پیش از این افشاگری‌ها از سوی دو جریان سیاسی مقابل علیه یکدیگر انجام می‌شد، الان این‌گونه نیست و افرادی از طیف‌‌های همسو به یکدیگر حمله می‌کنند. مردم تصور فاسد بودن همه جریانات سیاسی را پیدا می‌کنند. اگر در گذشته یک فسادی افشا می‌شد، مورد پذیرش مردم قرار می‌گرفت اما الان کار به جایی رسیده که افشاگری تبدیل به یک عمل دم‌دستی شده و مردم حتی به افشاگران نیز اعتماد ندارند. مساله مهم بازیگردانی گروه یا جریانی است که منبع این افشاگری‌ها هستند. این داده‌ها از کجا به دست این افشاگران می‌رسد؟ مساله مهم‌تر این است که چرا این جریانات موعد انتخابات را برای افشاگری انتخاب می‌کنند؟ هدف طراحان این افشاگری‌ها خارج کردن رقابت‌های انتخاباتی از جنبه ایجابی به سلبی است تا انتخابات حول «چه کسی کمتر دزدیده؟» شکل بگیرد. این البته غیرقابل‌پیش‌بینی نبود، وقتی یک بلاگر تبدیل به لیدر سیاسی می‌شود، نباید انتظاری بیش از آنچه اتفاق‌افتاده از رقابت‌ها داشت.
بزرگ‌ترین تبعات این افشاگری‌ها، به حاشیه رفتن اصل مبارزه با فساد است. وقتی مبارزه با فساد رنگ جناحی و ابزاری برای کسب قدرت شود. در این شکل از افشاگری تیغ مبارزه با فساد عملا کند شده و فضا برای مفسدان مهیا می‌شود. مساله دوم بی‌اعتمادی مردم به نظام خواهد بود و سومین مساله هم شماتت‌هایی است که صورت می‌گیرد. نمونه آن متنی است که محمدجواد آذری‌جهرمی در کانال تلگرامی خود نوشت. او تاکید کرد که این جریانات به‌جای رقابت بر سر «برنامه برای پیشرفت کشور» درحال رقابت بر سر اینکه «چه کسی کمتر دزدیده است» هستند.
مطالب پیشنهادی
