کف سریال‌سازی تلویزیون قسمتی 2 میلیارد!

مصطفی قاسمیان، خبرنگار: در سخنان اخیر محمدحسن شانه‌ساززاده، نایب‌رئیس هیات‌مدیره پلتفرم نماوا که به علت توهین، مورد اعتراض بسیاری از هنرمندان قرار گرفت، بخشی وجود داشت که چندان مورد توجه قرار نگرفت، اما اهمیت زیادی در حال و آینده صنعت سریال‌سازی داشت. او گفت این روزها، کف بودجه لازم برای ساخت یک قسمت سریال نمایش خانگی 3 میلیارد تومان است و این پلتفرم مجموعه تاریخی «سووشون» را با رقم چشمگیر هر قسمت 8 میلیارد تومان ساخته است! این در حالی است که تا همین دو سه سال پیش، این ارقام عجیب و غریب می‌توانست برای تولید یک فیلم بلند سینمایی کافی باشد.
مساله گران شدن فیلمسازی و سریال‌سازی در ایران از جمله مشکلات مهم پیش روی این صنعت به شمار می‌آید. بسیاری شروع این اتفاق را از پرداخت دستمزدهای نجومی به بازیگران در چند سریال نمایش خانگی اواسط دهه 90 خصوصا آثاری با سرمایه‌گذاری سیدمحمد امامی می‌دانند که بعدا معلوم شد منشا برخی از آن سرمایه‌ها، پول‌های بادآورده حاصل از فساد کلان اقتصادی بوده و افرادی چون امامی، رضوی و دلاویز حتی به زندان هم افتادند.
در اواخر دهه 90 و ابتدای شیوع کرونا نیز که استقبال چشمگیری از پلتفرم‌های وی‌اودی شد، ورود این سرویس‌ها به عرصه تولید، جهش تازه‌ای در هزینه‌های تولید فیلم و سریال را موجب شد و فیلمسازی را بیش از گذشته گران کرد؛ چراکه پلتفرم‌ها برای رقابت با یکدیگر و بیش از همه با تلویزیون، دستمزدها را با شیبی قابل توجه بالا بردند.
خبرنگار «فرهیختگان» برای بررسی هزینه‌های تولید سریال در تلویزیون، با چند تهیه‌کننده سریال‌های تلویزیونی گفت‌وگو کرد.  
یک تهیه‌کننده تلویزیون که طی سال‌های اخیر چند پروژه جلوی دوربین برده، کف برآورد یک سریال رده الف تلویزیون را بین 2 و 2.5 میلیارد تومان می‌داند و توضیح می‌دهد با وجود اینکه ممکن است برخی از سریال‌ها حتی با برآورد اولیه یک یا 1.5 میلیارد تومانی به ازای هر قسمت، آغاز شوند، ولی سالانه بسیاری از مجموعه‌ها در میانه تصویربرداری به الحاقیه بودجه می‌رسند و در ادامه به ارقام 2 تا 2.5 میلیارد تومانی -به ازای هر قسمت- می‌رسند.
این در حالی است که گفته می‌شود مجموعه‌های تاریخی معمولا هزینه بیشتری دارند و به جز آثار الف‌ویژه نظیر «سلمان فارسی» یا «حضرت موسی(ع)» (که برآورد جداگانه دارند و بسیار بیشتر از اینها هزینه دارند) گاه ممکن است تا 4 یا 5 میلیارد تومان به ازای هر قسمت هزینه داشته باشند.
در گفت‌وگوهای «فرهیختگان» با سریال‌سازان، یکی از تهیه‌کنندگان سیما نرخ پایه تولید سریال الف در سال 1402 را دقیقه‌ای 30 میلیون تومان عنوان می‌کند که برای هر قسمت 42 دقیقه‌ای سریال، یک میلیارد و 200 میلیون تومان خواهد بود. نرخ پایه برای آثاری نظیر «زیرخاکی»، «نون خ»، «هفت‌سر اژدها»، «روزهای ابدی» و «جشن سربرون» که رده الف فاخر داشته باشند، دقیقه‌ای 45 میلیون تومان است و این رقم به هر قسمت حدود 2 میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که این ارقام، نرخ پایه است و بسیاری از سریال‌ها، بیش از این اعداد هزینه برمی‌دارند.
نتیجه رخدادهایی که درباره آن گفته شد، آن است که این شیوه هزینه‌کرد، باعث از بین رفتن اکوسیستم محصولات نمایشی خواهد شد؛ چراکه اساسا تولید بسیاری از سریال‌ها را غیراقتصادی می‌کند. وضعیت بی‌قاعده قراردادهای تولید که در صداوسیما و پلتفرم‌ها شکل گرفته، همه را متضرر می‌کند؛ تا جایی که ممکن است در آینده نزدیک، مثل آنچه در سینما رخ داده، سالانه چند محصول معدود توجیه اقتصادی داشته باشند و بقیه همه ضرر را تجربه کنند. این شرایط البته به شکلی محدودتر در کاهش تولیدات پلتفرم‌ها دیده می‌شود که طی هفته‌های اخیر درباره آن در «فرهیختگان» خواندید.