پرونده مصونیت ترامپ در دادگاه عالی آمریکا؛
میراحمدرضا مشرف، پژوهشگر حوزه بین‌الملل: «ما در کشور نیازی به پادشاه نداریم. ما انتخابات داریم. به همین دلیل است که من صحنه رقابت را ترک نمی‌کنم.» این بخشی از سخنان نیک هیلی، نامزد جمهوری‌خواه ریاست‌جمهوری آمریکاست که پیش از واگذاری رقابت به ترامپ و ترک صحنه رقابت‌های انتخاباتی بیان کرده است. حالا به‌نظر می‌رسد ترامپ یک گام دیگر تا پادشاهی ایالات‌متحده فاصله دارد و البته این گام نه در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024، بلکه در دادگاه عالی ایالات‌متحده برداشته خواهد شد. اواخر هفته قبل بود که دادگاه عالی آمریکا برای رسیدگی به پرونده مصونیت ترامپ تشکیل جلسه داد. این بار شاکی پرونده ترامپ و وکلای مدافع وی بودند که به رای دو دادگاه بدوی در مورد عدم مصونیت ترامپ در رابطه با اقداماتی که در دوران ریاست‌جمهوری انجام داده بود، اعتراض داشتند. اکنون این پرونده با عنوان «ترامپ دربرابر ایالات‌متحده آمریکا» به دادگاه عالی آمریکا ارجاع شده تا در این مورد تصمیم‌گیری نهایی توسط قضات این دادگاه انجام گیرد. مهم‌ترین بخش این پرونده به اقدامات ترامپ در تخریب نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 باز می‌گردد، در جایی که ترامپ مدعی است تمامی اقداماتش در حیطه مسئولیت‌ها و وظایف ریاست‌جمهوری انجام گرفته و بنابر قانون مصون از هر گونه پیگرد است. به‌نظر می‌رسد صدور رای از جانب دادگاه با پیچیدگی‌های زیادی توام خواهد شد، به‌خصوص اینکه چندین قاضی دادگاه محافظه‌کارانی منصوب‌شده از جانب شخص ترامپ هستند. همین پیچیدگی‌ها و درنتیجه زمانبر بودن دادگاه هم به‌نوعی به‌نفع ترامپ تمام خواهد شد؛ تعویق صدور حکم دادگاه عالی یا شروع محاکمه تا زمان برگزاری انتخابات به رئیس‌جمهور سابق امکان می‌دهد بعد از پیروزی در انتخابات، حتی درصورت محکوم شدن درخواست عفو خود از اتهامات را ارائه دهد. این همان مساله اصلی است که درونمایه همه نگرانی‌ها در آمریکا را رقم می‌زند، مصونیت و ایمنی کامل یک رئیس‌جمهور از تمامی اعمال مجرمانه‌ای که طی دوران تصدی خود انجام داده است. این موضوع می‌تواند مقام رئیس‌جمهور را در حد پادشاهی مطلق و بدون قیدوبند بالا ببرد. در این شرایط چه کسی یا چه نهادی در آینده می‌تواند جلودار آن باشد؟ اینها همان نکاتی هستند که مورد توجه مارتین پنگلی، خبرنگار و تحلیلگر روزنامه گاردین قرار گرفته است. به‌نظر می‌رسد او در جلسه دادگاه عالی آمریکا حضور داشته و جوانب مختلف این محاکمه را از نزدیک مورد مشاهده و بررسی قرار داده است.
ما داریم صاحب یک پادشاه می‌شویم!
دو خبرنگار درحال خروج از اتاق دادگاه عالی در بعد از ظهر پنجشنبه بودند، یکی از آنها به دیگری گفت: «به نظر می‌رسد ما داریم صاحب یک پادشاه می‌شویم!» علی‌رغم اینکه شاهد چنین بذله‌گویی تلخی در روزی مهم در تاریخ آمریکا بودیم، اما این احساس چندان هم بی‌قاعده به‌نظر نمی‌رسد. بحث‌های شفاهی انجام‌گرفته در پرونده «دونالد ترامپ دربرابر ایالات‌متحده» با موضوعیت ادعای رئیس‌جمهور سابق مبنی‌بر مصونیت از اعمالی که در زمان ریاست‌جمهوری انجام داده، به‌ویژه در مورد اتهام وی در رابطه با تخریب انتخابات، احتمالا ترامپ را بیش از وزارت دادگستری آمریکا خشنود ساخته است. جک اسمیت، بازپرس ویژه‌ای که ترامپ را به چهار مورد مرتبط با تلاش برای براندازی شکست خود از جو بایدن در سال 2020 متهم کرد، پرونده خویش را به‌سادگی و به‌شکلی خلاصه این گونه توصیف کرد: «یک اصل بنیادین نظم قانون اساسی این است که هیچ شخصی نمی‌تواند فراتر از قانون باشد، ازجمله رئیس‌جمهور.» پس از آن هم مایکل دریبن، وکیل بازپرس ویژه ابعاد این پرونده را برای دادگاه تشریح کرد.
روی خوش دادگاه به ترامپ
گروه وکلای ترامپ به رهبری جان سائر در انتظار استقبال دوستانه‌ای از سوی اکثریت دادگاه تحت‌سلطه جناح راست بودند و روی‌هم‌رفته آن را دریافت کرده‌اند. ساموئل آلیتو و کلارنس توماس که هر دو از هسته سخت و پیروان مکتب قدیمی محافظه‌کاری هستند، به‌نحوی قابل‌پیش‌بینی با این عقیده که رئیس‌جمهور باید از نوعی مصونیت برای اقدامات انجام‌گرفته هنگام تصدی خود برخوردار باشد، موافقت نشان داده‌اند. به‌طورمشخص آلتیو سوالی را مطرح کرد که هم بحث‌برانگیز و هم با توجه به شرایط موجود انحرافی به‌نظر می‌رسید: «آیا این وحشتناک نخواهد بود که روسای‌جمهوری- که انتخاباتی با رقابت تنگاتنگ را از دست می‌دهند و برای به‌چالش کشیدن نتیجه تلاش می‌کنند- به‌خاطر چنین اقداماتی تحت‌پیگرد قانونی قرار بگیرند؟ ترامپ پس از شکست در یک انتخابات نزدیک و تلاش برای اعتراض به نتایج آن تحت‌پیگرد قرار گرفته است.» قاضی توماس که اغلب اوقات روی صندلی‌اش لم داده بود و کارمندانی را برای انجام ماموریت پشت سرش می‌فرستاد، سوالاتش را کوتاه و دوستانه مطرح کرد. بااینحال هیچ یک از قضات، حتی سه قاضی- که ترامپ در چهارسال پرهرج‌ومرج قدرت خود آنها را منصوب کرده بود- آماده این نبودند بگویند رئیس‌جمهور درواقع کاملا فراتر از قانون است؛ همان نظام پادشاهی که انقلابیون در سال 1776 آن را رد کرده بودند. ظاهرا در اتاق دادگاه عالی هنوز پرهیزکاری‌های قانون اساسی که باید رعایت و مورد احترام واقع شوند، وجود دارد.
تاخیرهایی که به‌نفع ترامپ تمام می‌شود
بااینحال در اینجا برخی واقعیت‌های سیاسی وجود دارد. به‌احتمال فراوان نیل گورسوچ قبل از جلسه به آلیتو و توماس ملحق شده و تا حد معقولی از ترامپ حمایت می‌کند. اما سه قاضی دیگر جناح راست حتی‌الامکان آماده پیوستن به سه قاضی لیبرال در پذیرش پرونده دولت و ارسال ترامپ به دادگاه هستند. به‌نظر می‌رسد قضات برت کاوانا، امی کانی بارت و رئیس جان رابرتز، همگی طرفدار طرح این مساله هستند که یک رئیس‌جمهور تا چه حد باید از مصونیت برخوردار باشد؟ این به‌خودی‌خود به معنای بازگرداندن پرونده به دادگاه بدوی خواهد بود. موضوعی که اساسا ترامپ را به مقصدش خواهد رساند؛ تاخیر هرچه بیشتر تا زمان حصول اطمینان از عدم رسیدن پرونده به محاکمه تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر. درعین‌حال ترامپ دادگاه‌های دیگری هم دارد که باید نگران آنها نیز باشد. در نیویورک جایی که محاکمه او به‌دلیل پرداخت حق‌السکوت به استورمی دنیلز درحال جریان است و همین امر مانع حضور او در دادگاه عالی شده اما فلوریدا جایی است که محاکمه او به‌دلیل نگهداری اسناد محرمانه در مراحل شروع خود قرار دارد. درنهایت جورجیا جای دیگری است که او در آنجا با 10 اتهام در زمینه تخریب انتخابات مواجه شده است.
زیرسوال رفتن قدرت بازدارندگی یک رئیس‌جمهور
در روز پنجشنبه و برای نزدیک به سه ساعت، توجه ملی به سوی اتاق دادگاه عالی در کاپیتول هیل در واشنگتن دی‌سی متمرکز شده بود. تبادلات شدیدی در جریان بود. در میان محافظه‌کاران، آلیتو و کاوانا به‌سختی با مایکل دریبن برخورد کردند. لیبرال‌ها- کتانجی براون جکسون، النا کاگان و سونیا سوتومایور- سوالات سختی از سائر پرسیدند. جکسون اظهارنظر نیش‌داری را بیان کرد که توجه مطبوعات را به‌دنبال داشت. وی در مقام تنها فرد منصوب‌شده توسط بایدن به سائر (وکیل ترامپ) گفت که با توجه به احتمال تعقیب قانونی پس از ترک مقام، ظاهرا شما نگران «رعشه» رئیس‌جمهور هستید. من فکر می‌کنم اگر رئیس‌جمهور با این رعشه مواجه نمی‌شد با یک مشکل کاملا متضاد دیگر روبه‌رو می‌شدیم. اگر کسی با برخورداری از انواع قدرت‌ها، در جایگاه قدرتمند‌ترین شخص جهان و با بیشترین میزان اقتدار، با علم و آگاهی به اینکه با هیچ مجازات بالقوه‌ای برای ارتکاب جرائم روبه‌رو نخواهد شد، بر سر کار بیاید، آن‌وقت من سعی می‌کنم بفهمم چه چیزی توان بازدارندگی تبدیل دفتر بیضی به مقر فعالیت‌های مجرمانه در این کشور را خواهد داشت؟ در این میان سائر که وظیفه دفاع از یک رئیس‌جمهور سابق با چهار اتهام جنایی در این پرونده و 84 اتهام در جاهای دیگر را برعهده دارد، گفت گمان نمی‌کند در این پرونده ادعاهایی از این دست مطرح باشد. سپس وی به بیان نقل‌قول‌هایی از جرج واشنگتن و بنجامین فرانکلین پرداخت و ادامه داد.
ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های حقوقی پرونده
در لحظات کمتر دراماتیک این امکان وجود دارد که حواس‌ها پرت شود، مثلا هنگامی که قضات مشغول رایزنی در مورد سوالات مرتبط با مباحث نسبتا پیچیده حقوقی و اصطلاحات پرپیچ وخم آن هستند. اما درست در میانه چنین تبادلات و گفت‌وگوهایی است که حقایق بیشتری از موضوع جای گرفته‌اند. آلیتو و کاوانا بر این اعتقاد بودند که قانون کلاهبرداری- که برای متهم ساختن ترامپ مورد استفاده قرار گرفته- بسیار مبهم است. آنها می‌گویند کنگره باید ابهامات چنین قوانینی را کم کند. سائر هم با این نظر موافق بود. مشاجره‌ها دوام یافت اما نوع عملکرد کاوانا موجب نگرانی زیادی برای دولت شده بود.
ترامپ برنده روز اول دادگاه
در دادگاه عالی بیشتر جایگاه‌های تخصیص‌یافته برای مطبوعات دیدی بسته دارند. در مورد [خبرنگار] گاردین این بدان معنا بود که آنچه از بحث دیده می‌شد بیشتر سرها و عمدتا سمت سرهای گورسوچ و بارت بود. تنها با گردن‌درازی- آن هم در زیر نگاه دقیق محافظان سرسختی که ممنوعیت این کار را یاد‌آوری می‌کردند- بود که دیگران در معرض دید قرار می‌گرفتند. در این شرایط درک و تشخیص عبارات سخت بود. قصد را باید از لحن استنباط کرد، البته در مورد آلیتو با توجه به پیچ‌وتاب مداوم زهرآگینش، درک آن آسان بود. بااینحال بازپرس ویژه کاملا مسدود شده و از پشت یک ستون صحبت می‌کرد. این بدان معنا بود که آخرین کلمات سائر را شاید بتوان گویا‌ترین و صریح‌ترین اظهارات آن روز تلقی کرد؛ از دریبن وکیل بازپرس ویژه به‌خاطر طرح پرونده تشکر شد، سپس رئیس رابرتز پرسید: «پاسخ شاکی آقای سائر؟» سائر جواب داد: «من چیزی برای گفتن ندارم جناب قاضی.» در میان خبرنگاران تماشاچی، به‌خصوص آنهایی که چنین مسائلی را تجربه کرده‌اند، این جواب بسیار غیرعادی به‌نظر می‌آمد و البته نشانه‌ای از آن بود که تیم ترامپ به این باور رسیده‌اند که آن روز را با پیروزی پشت سر گذاشته‌اند.
