مصطفی قاسمیان، خبرنگار: این روزها که فیلم «سال گربه» به اکران رسیده، اخبار مختلفی از رکوردشکنی‌های این اثر به گوش می‌رسد؛ رکوردهایی مثل بیشترین فروش در روز اول اکران و بیشترین فروش در 3 روز اول اکران که به افتتاحیه مشهور است. اگر پیگیر اخبار سینمایی باشید، احتمالا متوجه شدید که همین رکوردها را یک ماه پیش فیلم «تمساح خونی» هم شکسته بود و برخی از این رکوردها را در نیمه دوم 1402 آثاری مثل «ویلای ساحلی»، «هاوایی» و «هتل» جابه‌جا کرده بودند! ماجرای این رکوردها چیست؟

  فقط 2 ماه قبل
اوایل دی‌ماه 1402 بود که بلیت سینما ناگهان گران شد. این اقدام از دو جهت کم‌سابقه به شمار می‌رفت؛ نخست آنکه پس از سال‌ها که افزایش قیمت بلیت سینما محدود به ابتدای اکران نوروزی شده بود، این تصمیم در میانه سال گرفته شد و دوم اینکه به فاصله 10 ماه قبل از آن (اسفند 1401) یک بار دیگر بلیت سینما گران شده بود! یعنی این بار فاصله دو مرتبه افزایش بهای بلیت، نه یک سال، بلکه تنها 10 ماه بود! طبق مصوبه‌ای که در آن زمان از طریق روح‌الله سهرابی مدیرکل اداره نظارت بر نمایش سازمان سینمایی اعلام شد، این نکته ذکر شد که همزمان با گرانی بهای بلیت، روز دوشنبه نیز (همراه با سه‌شنبه) به‌عنوان روز عرضه بلیت نیم‌بها تعیین شده تا ضرب خبر این افزایش قیمت، کمی گرفته شود. سهرابی در همان اظهارنظر گفت: «قیمت بلیت سینما در ساعات پیک و سانس‌های طلایی روزهای پنجشنبه و جمعه در سینماهای مدرن به صورت شناور تا سقف ۸۰ هزار تومان و در سینماهای ممتاز تا سقف ۶۰ هزار تومان در اختیار مدیر سینما خواهد بود.» مطابق این تبصره مهم که در گفت‌وگوی چند روز بعد سخنگوی انجمن سینماداران مجددا تبیین شد، بلیت سینما تنها از ساعت حدود 4 عصر به بعد و فقط در روزهای پنجشنبه و جمعه به قیمت جدید 80 هزار تومانی به فروش می‌رسید. 

   جزئیات گرانی جدید بلیت سینما
خبر عجیب آنکه با گذشت تنها دو ماه از این رخداد، یک بار دیگر بلیت سینما گران شده است و این بار بی‌سروصدا این اتفاق افتاده. بدون اطلاع‌رسانی رسمی، آن تبصره مهم فروش بلیت 80 هزار تومانی در ساعات طلایی برداشته شده و سالن‌های سینما در 5 روز هفته (چهارشنبه تا یکشنبه) در همه ساعات روز می‌توانند بلیت را به قیمت 80 هزار تومان به فروش برسانند. نتیجه این گرانی، آن است که میانگین قیمت بلیت (که از تقسیم گیشه کل سینما به تعداد کل تماشاگران به دست می‌آید) حدود 27 درصد افزایش نشان می‌دهد و از حدود 44 هزار و 900 تومان (در هفته‌های پایانی 1402) به حدود 57 هزار تومان (در این روزها) رسیده است. یعنی با احتساب روزهای نیم‌بها و سینماهای کم‌کیفیت‌تر، هر تماشاگر به‌طور میانگین 27 درصد پول بیشتری بابت بلیت سینما پرداخت می‌کند. این درحالی است که همواره مصوبات شورای صنفی نمایش و شورای راهبردی اکران به‌عنوان دو کمیته تخصصی تعیین آیین‌نامه عرضه در سینمای ایران، به اطلاع عموم می‌رسید و هرگونه تغییر در بهای بلیت سینما نیز از این قاعده مستثنی نبود. این اتفاقی نادر است که نه سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و نه صنوف سینمایی حاضر در شورا، خود را موظف ندیده‌اند تا گران شدن بلیت را به اطلاع علاقه‌مندان سینما برسانند. 

   تجربیات جالبی از بلیت نیم‌بها
همه اینها درحالی است که تجربه عرضه بلیت نیم‌بها در برخی ایام، نشان می‌دهد می‌توان به جای گران کردن بلیت، با ارزان‌سازی آن به فروش بیشتر دست یافت؛ چراکه بلیت ارزان‌تر به افزایش شمار تماشاگران می‌انجامد و این امر، خود سود بیشتری را برای اهالی سینما رقم می‌زند. پاییز 1401 که در اثر ناآرامی‌های خیابان، سینماها با کاهش شمار مخاطبان مواجه شدند، سازمان سینمایی تصمیم گرفت برای دو هفته (20 مهر تا 3 آبان) قیمت بلیت کل سینماهای سراسر کشور را نصف کند تا مخاطبان را به سالن‌ها بکشاند. در 3 روز اول آن دو هفته (که معمولا تماشاگر سینما کمتر است) بلیت نیم‌بها به قدری مخاطب را بیشتر کرد که ارزانی بلیت جبران شد و رقم نهایی گیشه، به اندازه قبل از بلیت نیم‌بها رسید. در دیگر روزهای آن دو هفته نیز اگرچه افزایش شمار تماشاگران، به قدری نبود که ارزان بودن بلیت را کاملا جبران کند و گیشه را به قبل برساند اما رقم نهایی گیشه به نزدیکی زمان قبل از نیم‌بها شدن رسید. این امر این روزها هم به شکلی دیگر دیده می‌شود. به‌طور مثال سه‌شنبه هفته گذشته 28 فروردین ماه حدود 181 هزار تماشاگر در کل سینماهای ایران به تماشای فیلم‌های سینمایی نشستند که گیشه‌ای 6 میلیارد و 347 میلیون تومانی را برای این روز رقم زد. پنجشنبه 30 فروردین ماه اما حدود 101 هزار تماشاچی به سینماهای کل کشور رفتند تا گیشه‌ای 6 میلیارد و 920 میلیون تومانی بسازند. معنای اختلاف بسیار کم این ارقام، آن است که برای مخاطبان آنقدر رقم بلیت سینما اهمیت دارد که سه‌شنبه‌ها دو برابر بیشتر از روز پنجشنبه به‌عنوان بخشی از تعطیلات آخر هفته (که وقت آزادتری دارند) به سینما می‌روند؛ تا جایی که رقم گیشه تقریبا مساوی است! می‌دانیم منطق گرانی بلیت سینما، بسیار ساده است؛ اینکه با گران کردن بلیت، درآمد سینما افزایش یابد. حال وقتی سینما می‌تواند با بلیت نیم‌بها، دو برابر مخاطب داشته باشد و به همان میزان گیشه دست یابد، چه نیازی به گران کردن بلیت وجود دارد؟ ناگفته نماند با افزایش شمار مخاطبان، سالن‌های سینما سود بیشتری می‌برند؛ چراکه در کنار فروش بلیت سینما، اقلام خوراکی و... نیز می‌فروشند و درآمد کلی سینماداران (که بسیاری از آنها تهیه‌کننده و پخش‌کننده نیز هستند) بیشتر خواهد شد. 

   موضع سازمان سینمایی چیست؟
سال گذشته و در شرایطی که بلیت سینما به فاصله کمی قبل از جشنواره فیلم فجر گران شد، تصمیم‌گیری سازمان سینمایی برای تعیین قیمت 60 هزار تومانی بلیت جشنواره، نشان داد سازمان سینمایی چندان با افزایش بهای بلیت موافق نیست و همان‌طور که از اقوال دیگر برمی‌آید، احتمالا سینماگرانند که بر گران شدن بلیت پافشاری می‌کنند. در اینباره، دو نکته را باید در نظر گرفت. نخست اینکه در تهران به نسبت شهرستان‌ها و حتی برخی مراکز استان، درآمد سرانه بالاتر است و بهای بلیت سینما در درآمد سرانه، کمتر به چشم می‌آید. از همین روست که درخواست سینماگران برای افزایش قیمت بلیت، بیش از قبل به مشکل «تهرانیزه شدن سینمای ایران» دامن می‌زند. نکته دوم آنکه اهالی سینما خصوصا اهالی تصمیم‌گیر شورای صنفی که برای بهای بلیت سینما تصمیم‌گیری می‌کنند (تهیه‌کنندگان، کارگردانان و سینماداران)، جزء اعضای با درآمد بالاتر سینما به شمار می‌روند و از نظر سطح درآمدی، اختلاف چشمگیری با عموم جامعه دارند. از همین روست که وقتی در محافل سینمایی درباره بلیت سینما سخن می‌گویند، بهای بلیت را با دلار و یورو می‌سنجند، درحالی‌که به این نکته توجه ندارند که درآمد مخاطبان بالقوه سینما، نه با یورو بلکه با ریال است!