زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: این روزها که جداول لایحه بودجه 1403 در راهروهای مجلس در حال بررسی و نهایی شدن است، دستگاه‌های مختلف هم تلاش می‌کنند تا بتوانند به هر میزان که شده سهم بیشتری از درآمدهای دولت داشته باشند. اتفاقی که به امسال یا این دولت محدود نشده و روال همیشگی بین دستگاه‌ها با نمایندگان مجلس در فصل بودجه‌ریزی به شمار می‌رود. واقعیت آن است که با مصوب شدن بودجه هر دستگاهی، عملا تکلیف آن در حوزه‌های مختلف هزینه‌ای و درآمدی مشخص می‌شود. با نگاهی به لایحه بودجه پیشنهادی از سوی دولت اما تا حتی زیادی وضعیت بودجه‌ای دستگاه‌ها در سال جاری مشخص شده است. در این میان وزارت بهداشت به‌عنوان اصلی‌ترین متولی حوزه آموزشی، تحقیقاتی و درمانی کشور یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های کشور به شمار می‌رود. وزارتخانه‌ای که در زیرمجموعه‌اش دانشگاه‌های مختلفی دارد و به همین دلیل نقش بسزایی هم در تربیت نیروی متخصص مورد نیاز حوزه سلامت ایفا می‌کند. موضوع قابل‌توجه درباره این وزارتخانه آن است که بودجه آن با رشد 27 درصدی همراه بوده و قرار است امسال را با اعتبار پیشنهادی 395 هزار و 351 میلیارد تومان پشت سر بگذارد؛ اعتباری که در آن درآمدهای اختصاصی‌اش سهم 33 درصدی خواهد داشت و وزارتخانه باید 130 هزار و 301 میلیارد تومان درآمدزایی داشته باشد. در این گزارش بخش‌های مختلف این وزارتخانه که مرتبط با فضای دانشجویی و دانشگاهی می‌شود را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

افزایش بودجه برای صندوق رفاه دانشجویان پزشکی فقط 20 درصد

بخش ستادی این وزارتخانه هم با رشد 25 درصدی بودجه همراه شده و برای امسال 60 هزار و 237 میلیارد تومان اعتبار خواهد داشت. اعتباری که البته 22 درصد آن از طریق درآمد اختصاصی تامین می‌شود. با این وزارت بهداشت در حوزه ستادی می‌تواند 9 درصد از اعتبارش را که معادل پنج هزار و 251 میلیارد تومان می‌شود در حوزه طرح‌های عمرانی هزینه کند. همچنین یکی از بخش‌های مهم برای دانشجویان را باید صندوق رفاه دانشجویی دانست؛ صندوقی که امسال برای دانشجویان پزشکی با اعتبار 845 میلیارد و 327 میلیون تومانی همراه می‌شود که نسبت به سال گذشته تنها 20 درصد رشد کرده است. از طرف دیگر این صندوق باید 318 میلیارد تومان درآمد اختصاصی داشته باشد که عملا نسبت به سال 1402، سهم درآمدهای صندوق افزایش 45 درصدی داشته و جالب‌تر اینکه 38 درصد از کل بودجه‌اش را شامل می‌شود. در این میان اما نمی‌توان سهم 15 درصدی تملک دارایی از بودجه این صندوق را هم نادیده گرفت. امسال برای اولین بار بودجه‌ای برای بخش امور فناوری و تحقیقات نیز به این وزارتخانه اختصاص داده شده است، به‌طوری که وزارت بهداشت می‌تواند 118 میلیارد و 152 میلیون تومان را برای این حوزه هزینه کند؛ هرچند این مبلغ برای مباحث تحقیقاتی چندان بزرگ نیست اما می‌توان آن را به‌عنوان امیدی در حوزه تحقیقات مرتبط با این بخش دانست. همچنین در حوزه فعالیت‌های آموزشی و دانشجویی هم امسال برخلاف سال قبل اعتبار 147 میلیارد و 690 میلیون تومانی در اختیار این وزارتخانه قرار گرفته است؛ اعتباری که فارغ از بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی تعریف می‌شود. در مجموع بودجه وزارت بهداشت، بخش ستادی، صندوق رفاه و... 12 درصد افزایش پیدا کرده است.

افزایش 125 درصدی درآمدهای اختصاصی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند

دانشگاه علوم پزشکی هوشمند هم براساس تصمیم سازمان برنامه‌وبودجه باید درآمدهای اختصاصی خود را برای سال جاری 125 درصد افزایش دهد. بعد از آن دانشگاه علوم پزشکی و ایرانشهر قرار دارد که هر کدام با رشد 86 و 75 درصدی درآمدهایشان روبه‌رو خواهند بود. دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی هم کمترین میزان افزایش درآمد را خواهد داشت، به‌طوری که باید تنها 13 درصد از بیشتر از سال گذشته درآمدزایی داشته باشد. به‌صورت کلی اما می‌توان عنوان کرد دانشگاه‌های علوم پزشکی برای سال جاری به‌صورت میانگین با افزایش45 درصد درآمدهای اختصاصی‌شان روبه‌رو هستند و نشان‌دهنده آن است که علوم پزشکی‌ها باید توجه بسیاری به این حوزه داشته باشد.

بیشترین بودجه به دانشگاه علوم پزشکی تهران رسید

56 دانشگاه علوم پزشکی هم با توجه به اینکه همه آنها به بودجه دولت وابسته هستند، اعتبار قابل‌توجهی در لایحه برای آنها در نظر گرفته شده است. در این میان دانشگاه علوم پزشکی تهران با اعتبار 16 هزار و 268 میلیارد تومان در راس جدول بودجه 1403 قرار دارد؛ جالب اینجاست که بعد از آن دانشگاه‌های علوم پزشکی استان فارس، اصفهان و خراسان قرار داشته و شهید بهشتی با اعتبار 11 هزار و 592 میلیارد تومان در رده پنجم قرار دارد، درحالی‌که اعتبار این دانشگاه به نسبت سال گذشته 40 درصد افزایش داشته است. در این میان بد نیست به بودجه دانشگاه علوم پزشکی هوشمند هم نگاهی انداخت، دانشگاهی که با رشد 85 درصدی بودجه همراه بوده و قرار است امسال را با اعتبار 80 میلیارد و 149 میلیون تومانی پشت سر بگذارد. البته علوم پزشکی تهران بیشترین میزان درآمد اختصاصی هم در لایحه بودجه دارد به‌طوری که باید در طول یک سال مالی، 9 هزار و 660 میلیارد تومان درآمد داشته باشد. بعد از آن دانشگاه علوم پزشکی استان فارس و در ردیف سوم هم شهید بهشتی قرار دارد به‌طوری که باید شش هزار و 9 میلیارد تومان درآمد داشته باشد.

8 درصد از بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی صرف ساخت‌وساز می‌شود

دانشکده پیراپزشکی محلات و شازند که هر دو متعلق به علوم پزشکی اراک هستند، 100 درصد از بودجه‌شان در حوزه تملک دارایی سرمایه‌ای است و بعد از آن دانشگاه علوم پزشکی هوشمند است که 19 درصد از بودجه‌اش را می‌تواند در این زمینه هزینه کند. اما به‌صورت میانگین از اعتبارات اختصاص‌داده‌شده به دانشگاه‌های علوم پزشکی تنها هشت درصدش به حوزه تملک دارایی سرمایه‌ای اختصاص پیدا کرده است و نظام آموزش عالی در حوزه پزشکی کمتر از 10 درصد از اعتبارات را می‌تواند به حوزه ساخت‌وساز تخصیص دهد. از طرف دیگر39 درصد از کل بودجه این حوزه هم به‌صورت میانگین از طریق درآمدهای اختصاصی تامین خواهد شد. مولفه‌ای که نشان می‌دهد هنوز این دانشگاه‌ها به اعتبارات دولتی وابسته هستند و نمی‌توانند بدون آن حوزه آموزش و پژوهش پزشکی را متصور شد.

بیشترین رشد بودجه به کدام دانشگاه علوم پزشکی رسید؟

اگر بخواهیم دانشگاه‌ها را از لحاظ بیشترین میزان رشد بودجه مقایسه کنیم، باید گفت دانشگاه علوم پزشکی هوشمند با افزایش 85 درصدی بودجه در ردیف اول قرار دارد. بعد از آن دانشگاه علوم پزشکی جهرم است که افزایش 57 درصدی را تجربه کرده است. جایگاه سوم هم با رشد 54 درصدی به دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر می‌رسد. در این میان سه دانشگاه، یعنی دانشکده پیراپزشکی شازند، دانشگاه علوم پزشکی اراک و دانشکده پرستاری طبس متعلق به دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌جنوبی (بیرجند) و دانشکده پیراپزشکی محلات وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اراک به ترتیب با 88، 59 و 35 درصد کاهش بیشترین افت اعتبار را برای سال جدید تجربه خواهند کرد. اتفاقی که نشان می‌دهد امسال، سال سختی برای این مراکز آموزشی خواهد بود. اگر بخواهیم میزان رشد بودجه را به‌صورت میانگین در نظر بگیریم باید عنوان کرد سازمان برنامه‌وبودجه رشد بودجه دانشگاه‌ها را 34 درصد افزایش داده است. شاید بد نباشد در اینجا دو دانشگاه مهم حوزه وزارت علوم و بهداشت را که همان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران خواهد بود از حیث بودجه‌ای با یکدیگر مقایسه کنیم؛ هرچند طبیعتا این دو دانشگاه از لحاظ ماموریت، وضعیت درآمدی و هزینه‌ای مشابه یکدیگر نیستند اما از لحاظ جایگاهی هر دو از مهم‌ترین کشور به شمار می‌رود. با وجود اینکه دانشگاه تهران با رشد 28 درصدی بودجه همراه بوده اما این میزان برای علوم پزشکی تهران با رشد 30 درصدی همراه بوده است. به عبارت دیگر بودجه دانشگاه تهران 27 درصد بودجه دانشگاه علوم پزشکی تهران خواهد بود.