قرعه‌کشی جام ملت‌های آسیا و نکاتی درباره جام هفدهم
شیوه جدید برگزاری بازی‌ها
هفدمین دوره جام ملت‌های آسیا متفاوت از دوره‌های پیش برگزار می‌شود و برای اولین‌بار 24 تیم در مرحله نهایی بازی‌ها حاضر هستند. این امر بخشی است از استراتژی کلی «ای اف سی» و البته فیفا برای گسترش فوتبال در مناطق مختلف. هرچه تعداد تیم‌ها بیشتر باشد تبلیغات و اسپانسرینگ بیشتر است و لاجرم سود بیشتری به نهادهای برگزار‌کننده می‌رسد. اتفاقی که در کنار روش‌های مثبت، واجد نکات منفی هم است و مهم‌ترین آنها اینکه از کیفیت مسابقات کاسته می‌شود. برخی تیم‌ها آشکارا در سطحی بسیار پایین هستند و احتمالا مقابل رقبای‌شان گل‌باران خواهند شد. دوره قبلی بازی‌ها در سال 2015 با حضور 16 تیم برگزار شد. در این دوره برای نخستین بار تعداد تیم‌ها به 24 تیم افزایش پیدا کرده است؛ در 6 گروه چهار تیمی. تیم‌های اول و دوم هر گروه به‌اضافه چهار تیم از تیم‌های سوم به مرحله یک شانزدهم نهایی راه خواهند یافت. بنابراین یک مرحله به بازی‌های جام ملت‌های آسیا اضافه شده است. باید دید که این شیوه جدید چه تاثیری بر کیفیت بازی‌ها خواهد گذاشت.
گروه بندی مسابقات
همان‌طور که گفته شد تیم‌ها در 6 گروه چهار تیمی به مصاف هم می‌روند. گروه‌بندی مرحله مقدماتی بازی‌ها به این شرح است:
گروه A:امارات، تایلند، هند، بحرین
گروه B:استرالیا، سوریه، فلسطین، اردن
گروه C:کره‌جنوبی، چین، قرقیزستان، فیلیپین
گروه D:ایران، عراق، ویتنام، یمن
گروه E:عربستان، قطر، لبنان، کره‌شمالی
گروه F:ژاپن، ازبکستان، عمان، ترکمنستان
جامی بدون گروه مرگ
با لحاظ کردن سیدبندی مسابقات و تعداد تیم‌های حاضر در جام، از قبل هم مشخص بود که با گروه مرگی سروکار نخواهیم داشت. گروه‌ها کمابیش متعادل تقسیم شده‌اند و احتمالا هیچ شگفتی خاصی رخ نخواهد داد. ایران هم در گروه مناسبی قرار گرفته است و تنها عراق می‌تواند کمی دردسرساز شود. فراموش نکنیم که در دوره گذشته بازی‌ها با باخت مقابل عراق بود که از گردونه بازی‌ها خارج شدیم. دو تیم دیگر یعنی ویتنام و یمن تیم‌های بسیار ضعیفی هستند.
قرعه‌کشی بدون سرمربی
مراسم قرعه‌کشی معمولا جایی است برای حضور مدیران و سرمربیان تیم‌ها تا در جریان آخرین اخبار و اطلاعات قرار بگیرند و از نزدیک با فضای قرعه‌کشی مواجه شوند. در خیلی از موارد با برگزاری قرعه‌کشی و شناخت حریفان، سرمربیان برنامه‌هایی برای بازی‌های تدارکی در‌نظر می‌گیرند و چانه‌زنی و مذاکرات اولیه همان‌جا هم انجام می‌شود. غایب بزرگ نشست این مسابقات کارلوس کی‌روش سرمربی تیم‌ملی ایران بود.
او هنوز پاسخی برای چرایی عدم حضورش ارائه نکرده و تنها در اظهارنظری کوتاه به بیان کلیاتی درباره مسابقات بسنده کرده است. اینکه رقیبان چندان اهمیتی ندارند و آنچه مهم به‌نظر می‌رسد نحوه آماده‌سازی تیم و برنامه‌های آماده‌سازی است. چیزی که شاید مهم‌ترین چالش فوتبالی ایران در سال‌های گذشته بوده، چالش بین سرمربی تیم‌ملی با فدراسیون فوتبال از یک‌سو و مجموعه باشگاه‌های لیگ برتر از سوی دیگر است. آنجاست که احتمالا عیار تیم ایران مشخص می‌شود، تیمی که سرمربی‌اش به کرات و با افتخار آن را تیم برتر آسیا در رنکینگ اعلام کرده است. این‌بار جز قهرمانی هیچ چیزی نمی‌تواند فوتبال‌دوستان ایرانی را راضی‌کند.
نگاهی به مدعیان
فوتبال آسیا در دهه‌های اخیر چند مدعی سنتی داشته است. مدعیانی که از چند دوره قبل استرالیا را هم در جمع خود می‌بینند. مهم‌ترین مساله برای خیلی از تیم‌ها در حال حاضر عملکرد در جام‌جهانی است و شرایط پس از آن. مسابقات جام ملت‌های آسیا تنها چندماه پس از جام‌جهانی برگزار می‌شود و عملکرد خوب در آن مسابقات نه‌تنها پویایی فوتبال را افزایش می‌دهد بلکه اعتمادبه‌نفس تیم‌ها را هم تا حد زیادی بالا می‌برد. نگاهی بیندازیم به مدعیان جام و سابقه آنها در جام‌ملت‌های آسیا:
ایران:اگر ملاک را بر رنکینگ جهانی بگیریم ایران تیم اول آسیاست و مدعی اصلی قهرمانی. اما ما از سال 1976 تاکنون قهرمان نشده‌ایم و حتی به فینال مسابقات هم راه پیدا نکرده‌ایم. نسل تیم‌ملی در این سال‌ها به‌تدریج عوض شده است و بسیاری از آنها اولین تورنمنت‌های مهم فوتبالی‌شان را تجربه می‌کنند. پس از سه قهرمانی متوالی در اواخر دهه 60 و 70 میلادی ایران این‌بار آماده بزرگی کردن در جام است.
استرالیا: آنها تیم 40 در رنکینگ فیفا هستند و پس از سال‌ها حضور در ملت‌های اقیانوسیه و برای تقویت فوتبال‌شان به جام ملت‌های آسیا پیوستند. استرالیا در سه دوره حضور در جام ملت‌های آسیا یک قهرمانی و یک نایب قهرمانی کسب کرده است و در هر صورت تیمی خطرناک به‌شمار می‌آید.
ژاپن: بهترین تیم آسیا در دهه‌های اخیر. ژاپن مدعی فراتر رفتن از فوتبال آسیاست. آنها در هفت دوره اخیر چهار بار قهرمان شده‌اند و شخصیت تیمی بالایی هم کسب کرده‌اند. ژاپن اما آنچنان‌که انتظار داشت در میادین جهانی خوش ندرخشید. این اواخر فوتبال ملی‌شان تزلزل‌هایی داشته اما بی‌گمان از اصلی‌ترین مدعیان قهرمانی آسیا هستند.
کره جنوبی: از مدعیان سنتی جام در آسیا. با بیشترین حضور در جام‌جهانی میان تیم‌های آسیایی. کره‌جنوبی این دوره به سختی به جام‌جهانی راه یافت و در سال‌های اخیر کم از ایران شکست نخورده است. اما پس از بازی‌های مقدماتی جام‌جهانی گویا دوباره اوج گرفته و نتایج خوبی در بازی‌های جام‌جهانی کسب کرده است. کره‌جنوبی دوبار قهرمان آسیا شده است اما از آخرین قهرمانی‌شان 59 سال می‌گذرد. حتی بیشتر از ایران.
عربستان: فوتبال عربستان از اواسط دهه 1980 اوج گرفت. تا سال‌ها از قدرت‌های برتر آسیا بودند، درخشش‌های مقطعی هم در جام‌جهانی داشتند اما فوتبال ملی‌شان به یک‌باره افت کرد، تا جایی که حتی در دوره پیش به مسابقات جام ملت‌های آسیا راه نیافتند. در یکی دو سال اخیر شرایط بهتر شده است. عربستان آن تیم درخشان سال‌های دورتر نیست اما در هر صورت از رقبای جدی محسوب می‌شود.
امارات: بهترین نتیجه تاریخ فوتبال امارات در بازی‌های سال 1996 رقم خورد، در بازی‌هایی که میزبان بودند و به لطف قرعه عجیب و آسان به فینال هم راه یافتند. 23 سال پس از آن بازی‌ها امارات دوباره میزبان است و سودای بزرگی مجدد دارد. با تیمی به مراتب بهتر که ستاره‌ای مثل عمر عبدالرحمان را در اختیار دارد.
چین: بین کشورهای آسیایی هیچ‌یک در سال‌های اخیر به اندازه چین در فوتبال سرمایه‌گذاری نکرده‌اند. رشد اقتصادی حیرت‌انگیز چین باعث شده است تا این کشور منابع مالی قابل توجهی را وارد فوتبال کند. چندی پیش گزارشی منتشر شد درباره تعداد بسیار زیاد زمین‌های فوتبالی که چین تا 10 سال آینده خواهد ساخت. آنها در سال‌های اخیر پای بازیکنان و مربیان سرشناس بسیاری را به فوتبال‌شان باز کرده‌اند. اما چین تا تبدیل شدن به یک قدرت فوتبالی فاصله بسیاری دارد. هرچند نباید فراموش کرد مربی‌شان مارچلو لیپی است، کسی که سابقه قهرمانی جام‌جهانی را در کارنامه دارد. چینی‌ها دوبار و در سال‌های 1984 و 2004 نایب قهرمان آسیا شده‌اند و به‌دنبال بزرگی مجدد در آسیا هستند.
قطر: میزبان جام‌جهانی 2022. آنها سرمایه‌گذاری بسیاری در سال‌های اخیر کرده‌اند اما هنوز چیز چندانی برداشت نکرده‌اند. لیگ قطر لیگی پویا و قوی شده است اما تیم‌ملی این کشور هنوز به سطح چند تیم برتر آسیا نرسیده است. با این حال قطری‌ها برای موفقیت همه کار می‌کنند و انگیزه‌های بسیاری دارند. باید دید در فاصله چهار‌سال تا جام‌جهانی که میزبانش هستند می‌توانند سطح فوتبال‌شان را کمی بالاتر ببرند یا نه.
ازبکستان: ازبکستان همواره تیمی قابل احترام در آسیا بوده است. آنها اگرچه هنوز موفقیت چشمگیری کسب نکرده و راهی هم به جام‌جهانی نیافته‌اند اما خودشان را به‌عنوان تیمی مستحکم و قابل اعتنا تثبیت کرده‌اند. فراموش نکنیم آنها چهره‌هایی همچون سرور جباروف داشته‌اند که بهترین بازیکن سال آسیا هم شده است. مساله اساسی برای ازبکستان اقتصاد فوتبال این کشور است. برای دوره‌ای برخی شرکت‌های نفتی وارد کار شدند، اما دوباره پس نشستند. ازبکستان کمی افت کرده است اما همچنان می‌تواند خطرناک باشد.
عراق: تیم همیشه خطرناک. آنقدر خطرناک که در سال 2007 و در اوج جنگ و گرفتاری داخلی قهرمان آسیا شدند. عراق همیشه تیم خوبی داشته است. چند سال پیش آنها در مسابقات المپیک حتی به جمع چهار تیم راه یافتند. عراق در سال‌های اخیر با نوعی تغییر نسل مواجه شد و تیم خوب دهه اول هزاره سومش کم‌کم کنار رفتند. نسل جدید هم چیزی کم از نسل پیشین ندارد و به‌دنبال تکرار خاطرات خوب سال 2007 است. شاید اگر عراق لیگی پویا داشت، با این استعدادها، می‌توانست حتی خود را در قامت مدعی جام نشان دهد.
سوریه: پدیده مسابقات انتخابی جام‌جهانی بی‌گمان سوریه بود. در اوج جنگ داخلی و تعطیلی لیگ سوری‌ها بسیار خوب و قدرتمند ظاهر شدند. خط‌حمله درخشان این تیم با عمرخریبین و سوما می‌تواند کابوسی باشد برای هر تیمی در آسیا. آنها شاید شانس چندانی برای قهرمانی نداشته باشند اما تردیدی نیست که بردن‌شان به این آسانی هم نیست.
* نویسنده : محمد هدایتی روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
