روایت‌های کمتر شنیده شده از مجلس خبرگان قانون اساسی
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، چهارمین اجلاسیه مجلس خبرگان رهبری (دوره پنجم) امروز، 22 اسفند و فردا، به مدت دو روز با حضور اعضای آن آغاز به کار می‌کند. طرح اصلاح قانون انتخابات خبرگان و انتخاب اعضای هیات اندیشه‌ورز، علاوه‌بر بررسی طرح افزایش کمیسیون‌های خبرگان به هشت کمیسیون، به‌عنوان بخشی از دستورکارهای اجلاسیه چهارم، مجلس خبرگان اعلام شده است. به بهانه اجلاسیه مجلس خبرگان رهبری مروری بر پیشینه این مجلس، خالی از لطف نیست... .
اولین مجلس خبرگان رهبری، در ۲۴ مرداد ۶۲ آغاز به کار کرد. در واقع مجلس خبرگان رهبری، نمونه تکامل‌یافته‌ای از مجلس خبرگان قانون اساسی بود؛ مجلسی که مبتکر اصل ولایت فقیه بود و با گنجاندن این اصل در قانون اساسی، سازوکاری به نام مجلس خبرگان رهبری را برای تعیین، انتخاب و نظارت بر عملکرد رهبر نظام جمهوری اسلامی تدارک دید.
با وقوع انقلاب و به دنبال برگزاری رفراندوم تعیین نظام سیاسی ایران که به تصویب «جمهوری اسلامی» توسط اکثریت مردم انجامید، تعیین قانون اساسی نظام تازه به داغ‌ترین بحث در محافل مختلف سیاسی و اجتماعی تبدیل شد. در ۱۲ مرداد ۵۸، انتخابات اولین دوره مجلس خبرگان قانون اساسی با حضور گسترده مردم برگزار شد. این نخستین انتخابات از زمان پیروزی انقلاب و بعد از رأی به جمهوری اسلامی به شمار می‌آمد و نمایندگان مجلس خبرگان مامور شدند پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی نهایی قرار دهند. پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی که از چندماه پیش از انقلاب به دستور امام خمینی تهیه شده و متن آن توسط شورای انقلاب و هیات دولت موقت مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود، برای جلب آرا و نظرات مردم و متفکران در ۱۲ فصل و ۱۵۱ ماده، ۲۴ خرداد ۵۸ در روزنامههای کثیرالانتشار منتشر شد.
خبرگان به‌عنوان راه‌حل میانه
مطابق اسناد پس از آن جمعی از اعضای شورای انقلاب نظیر آقایان طالقانی، بهشتی، هاشمی‌رفسنجانی، مهدوی‌کنی، باهنر، سحابی، کتیرایی و همچنین آیت‌ا... خامنه‌ای اصرار داشتند که این پیش‌نویس مستقیما به همه‌پرسی گذاشته شود. در مقابل جمع دیگری از اعضای شورای انقلاب نظیر مهندس بازرگان، ابوالحسن بنی‌صدر، هاشم صباغیان، ابراهیم یزدی و احمد صدر حاج سیدجوادی اصرار داشتند که تدوین قانون اساسی بعد از بررسی در مجلس موسسان، جهت تصویب نهایی مورد همه‌پرسی قرار گیرد.
سرانجام با پیشنهاد آیت‌ا... طالقانی راه میانه‌ای پیدا شد که به جای مجلس موسسان که حدود ۳۰۰ نماینده داشت، مجلسی از خبرگان ملت تشکیل و پس از بررسی نهایی پیش‌نویس قانون اساسی، آن را به همه‌پرسی بگذارد. به این ترتیب لایحه قانون انتخابات جهت تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی به تصویب هیات دولت و شورای انقلاب رسید و درنهایت براساس مصوبه دولت موقت، جمعه دوازدهم مرداد ۵۸ به‌عنوان تاریخ برگزاری انتخابات خبرگان قانون اساسی، اعلام و این انتخابات با شرکت گسترده مردم برای انتخاب ۷۵ نفر نماینده برگزار شد.
تقریبا تمامی جناح‌های سیاسی آن زمان در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی کاندیداهایی را معرفی کردند و به ارائه لیست‌ها و به تبلیغ کاندیداهای خود پرداختند. آیت‌ا... منتظری، آیت‌ا... سیدمحمود طالقانی، آیت‌ا... دکتر سیدمحمدبهشتی، آیت‌ا... دکتر سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، آیت‌ا... دکتر علی گلزاده غفوری، دکتر سیدابوالحسن بنی‌صدر، دکتر عباس شیبانی، علی محمد عرب (کارگر)، مهندس عزت‌ا... سحابی و منیر گرجی از افراد لیست 10 نفره گروه‌های و احزاب انقلابی برای انتخابات تهران بودند که تشکل‌های زیادی از جمله جامعه روحانیت مبارز تهران، مدرسین حوزه علمیه قم، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، انجمن اسلامی مسلمانان ایران، سازمان فجر اسلام و ده‌ها سازمان دیگر را شامل می‌شدند.
اگرچه برخی احزاب چپ به تحریم انتخابات مجلس خبرگان پرداختند، بزرگان و تئوری‌پردازان این احزاب در انتخابات شرکت کردند. تا آنجا که روزنامه «آیندگان» نوشت: «حزب توده در این انتخابات با مشتی ادعای میان‌تهی به میدان نیامده است.»
نشریه «مجاهد» (ارگان رسمی سازمان مجاهدین) هم در شماره دوم خود که هشتم مرداد ۵۸ منتشر شده در معرفی لیست کاندیداهای خود در تهران نوشت: «ما امضاکنندگان زیر به لیست نامزدهای گروه‌های جنبش انقلابی مردم مسلمان ایران (جاما)، جنبش مسلمانان مبارز، سازمان اسلامی شورا (ساش)، سازمان مجاهدین خلق ایران (رأی می‌دهیم): حضرت آیت‌ا... طالقانی (در صورت پذیرش خود آن حضرت)، آقای دکتر حبیب‌ا... پیمان، آقای علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی، آقای مسعود رجوی، آقای کاظم سامی، آقای مهندس عزت‌ا... سحابی، خانم دکتر طاهره صفارزاده، حجت‌الاسلام دکتر علی غفوری، آقای دکتر ناصر کاتوزیان و آقای دکتر عبدالکریم لاهیجی.»
براساس آنچه وزارت کشور اعلام کرده بود، در سراسر ایران حدود 18 هزار حوزه رای‌گیری، مامور اخذ آرای مردم بودند.
نتایج انتخابات نشان می‌داد که در مجلس خبرگان قانون اساسی از گروه‌ها و اقشار مختلف مردم حضور دارند. علاوه‌بر چهره‌های مذهبی برجسته‌ای چون محمدجواد باهنر، سید عبدالحسین دستغیب شیرازی، مرتضی حائری یزدی فرزند آیت‌ا... عبدالکریم حائری یزدی، میرزا جوادآقا تهرانی، جلال‌الدین طاهری، محمد جواد حجتی کرمانی و...
عزیز دانشراد از رهبران جامعه یهودیان، سرگون بیت‌اوشانا عضو حزب توده و از جامعه آشوریان مسیحی، هرایر خالاتیان به نمایندگی از ارامنه، رستم شهزادی موبد زرتشتیان، عبدالرحمان قاسملو دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران نیز به نمایندگی در مجلس خبرگان قانون اساسی برگزیده شدند.
پس از یک هفته آرای انتخابات خبرگان در تهران اعلام شد و ائتلاف گروه‌های مذهبی و هر 10 کاندیدای حزب جمهوری توانست اکثریت آرای را از آن خود کند. آرای 10 نفر اول انتخابات تهران که عبارت بود از:
1 آیت‌ا...سیدمحمود طالقانی ۲۰۱۶۸۵۱ رأی
2 ابوالحسن بنی‌صدر ۱۷۶۳۱۲۶ رأی
3 آیت‌ا... حسینعلی منتظری ۱۶۷۲۹۸۰ رأی
4 دکتر علی گلزاده غفوری ۱۵۶۰۹۷۰ رأی
5 دکتر سیدمحمدحسین بهشتی ۱۵۴۷۵۵۰ رأی
6 عزت‌ا... سحابی ۱۴۴۹۷۱۳ رأی
7 حجت‌الاسلام موسوی اردبیلی ۱۳۸۹۷۴۷ رأی
8 دکتر عباس شیبانی ۱۳۸۷۸۱۲ رأی
9 منیره علی (گرجی) ۱۳۱۳۷۳۱ رأی
10 علی محمد عرب ۱۳۰۵۱۳۶ رأی
مجلس خبرگان قانون اساسی درنهایت روز 28 مرداد به ریاست حسینعلی منتظری و نایب‌رئیسی دکتر سیدمحمدحسین بهشتی آغاز به کار کرد.
75 عضو مجلس خبرگان قانون اساسی پس از سه ماه تلاش و فعالیت بی‌وقفه، کار تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ در 12 فصل و ۱۷۵ اصل و یک مقدمه و موخره به پایان رساندند و حاصل کارشان در انتخابات ۱۲ آذر ۵۸ به‌عنوان اولین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با مشارکت 57.23 درصد مردم از سوی اکثریت به تایید رسید.
مطالب پیشنهادی
