قاتل کوچک لعنتی!

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کافی است به اولین کیوسک روزنامه‌فروشی مراجعه کنید و پول خردهای ته جیبتان را روی پیشخوان بگذارید. حال شما بدون هیچ دردسری به یکی از پرمصرف‌ترین و خطرناک‌ترین محصولات در جهان دسترسی دارید! محصولی که بر‌خلاف بسته‌بندی‌های زیبا و رنگارنگی که دارد، سالانه جان هزاران قربانی را بازیچه دست خود می‌کند.

 همه‌چیز به آمریکا بازمی‌گردد

در سال ۱۹۰۲، جیمز‌بیوکنن‌دوک شرکت دخانیات بریتانیا-آمریکا را بنیاد نهاد که در آن‌سوی اقیانوس، رقیب معتبری به نام دخانیات سلطنتی داشت اما تاریخچه مصرف سیگار به همین‌جا ختم نمی‌شود. خیلی‌ها معتقدند از حدود 6 هزار سال پیش از میلاد مسیح، گیاه تنباکو به صورت وحشی در آمریکا روییده و رشد کرده است. شاید بتوان سرخپوست‌های آمریکایی را اولین مصرف‌کنندگان سیگار نامید. آنها به شکل‌های مختلفی برگ‌های تنباکو را به توتون تبدیل کرده و آن را با استفاده از ابزاری شبیه به پیپ، دود می‌کردند اما خیلی طول نکشید که دانشمندان متوجه اثرات سمی این ماده شدند.

 سم کشنده پرسود!

از آن زمان یعنی از سال 1610 به بعد عده بسیاری متوجه خطرات ناشی از استعمال سیگار شدند.

در سال 1826 بالاخره نیکوتین به صورت خالص کشف شد و دانشمندان نتیجه‌گیری کردند که ماده نیکوتین سمی بسیار خطرناک است. در سال 1836 دانشمندی از نیو انگلند به نام ساموئل گرین اظهار کرد که تنباکو همانند یک حشره‌کش دارای سمی قوی است و به‌راحتی می‌تواند یک مرد را بکشد با این حال اما سود سرشار فروش تنباکو مانع از توقف کشت و تولید این گیاه سمی نشد. با احداث کارخانه‌های تولید توتون در سراسر دنیا، تجارت سیگار به یکی از سه تجارت برتر دنیا بعد از قاچاق انسان و اسلحه تبدیل شد. سودآوری سرشار این محصول، باعث ایجاد مافیای قدرتمندی در این عرصه شد. تبلیغات گسترده سیگار و هزینه‌های سرسام‌آور افراد صاحب نفوذ برای رواج هرچه بیشر مصرف سیگار، هرچند دیر اما زنگ خطر مصرف دخانیات را در دنیا به صدا در‌آورد، تا جایی که تبلیغ سیگار حتی در آمریکا ممنوع شد. اما نفوذ این مافیای قدرتمند به قدری بالا بود که هنوز هم کسی نتوانسته کشنده بودن و بیماری‌زایی سیگار را در محافل رسمی و به‌عنوان یک حقیقت اثبات شده بیان کند.

مصرف دخانیات نیز در ایران با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بود و از تحریم توتون و تنباکو توسط آیت‌ا...‌میرزای شیرازی تا سفره‌خانه‌ها و قلیان‌سراهای رنگارنگ در سطح شهر را در تاریخچه خود جای داده است. اما به مرور و به‌دلیل سهولت در دسترسی و استفاده، بسیاری از مردم قلیان را کنار گذاشته و به سیگار روی آوردند. به دلیل اینکه از همان ابتدا کشت تنباکو به علت دریافت مالیات قابل توجه، مورد مخالفت دولت نبود، کشت آن در قسمت‌هاى مختلف کشور رواج یافت و کارخانه‌ها، کارگاه‌هاى توتون‌سازى و توتون‌برى و سیگار‌پیچى دستى و... توسط سرمایه‌داران دایر شد. با تمام این تفاسیر طبق آمار رسمی چیزی حدود 30 درصد و براساس آمارهای غیررسمی از بازار، 90 درصد از سیگارهای موجود در بازار، به صورت قاچاقی وارد کشور شده و تنها دو در‌صد به صورت قانونی وارد می‌شوند. همچنین تولید داخلی سهمی پنج درصدی از بازار را در اختیار خود دارد. این در حالی است که آمار مصرف‌کنندگان سیگار در کشور، تعداد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. در حال حاضر و براساس آخرین مطالعات، حدود 20 تا 30 درصد از افراد جامعه را کسانی تشکیل می‌دهند که به‌طور مداوم سیگار مصرف می‌کنند، در حالی ‌که اگر تعداد افرادی را که به صورت تفننی سیگار مصرف می‌کنند هم محاسبه کنیم، این آمار به بالای 40 درصد نیز می‌رسد.

 این آمار اما زمانی تبدیل به فاجعه می‌شود که بیش از 50 درصد از جمعیت سیگاری را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند. بیشترین نرخ مصرف سیگار در بین نوجوانان را نیز می‌توان بین سنین 15 تا 18 سالگی مشاهده کرد که سه درصد از آنها را دختران تشکیل می‌دهند. طبق بررسی‌ها، بیشتر افرادی که سیگار کشیدن را به صورت دائمی ادامه می‌دهند، اولین‌بار سیگار را در جمع دوستان و در همین بازه سنی تجربه کرده‌اند. جوانان و نوجوانانی که شاید هیچ‌گاه فکر نمی‌کردند این تفریح خطرناک، روزی تبدیل به عادت کشنده شود.

 فاصله تا مرگ تنها چند نخ دیگر!

سالانه بیش از 50 هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر استعمال دخانیات از دست می‌دهند! خبری که با اعداد و ارقام کم و بیش، تقریبا هرروز شنیده می‌شود و تاکنون نیز اقدام موثری برای کنترل پیشگیری از این قضیه انجام نشده است. اشکال بعدی آنجاست که این ارقام تنها به مصرف‌کنندگان محدود می‌شود، حال آنکه خطر دود دست دوم سیگار برای خانواده و اطرافیان فرد سیگاری، 2 برابر بیشتر از خود فرد بوده و باعث ایجاد انواع بیماری‌های تنفسی و سرطانی حتی در نسل‌های بعد می‌شود. اما جدای از بیماری‌های مهلک و مرگ‌آوری که به دلیل مصرف سیگار ایجاد می‌شوند، چیزی حدود 5 تا 10 درصد از مصرف‌کنندگان سیگار، پس از مدتی مصرف مواد مخدر را نیز تجربه می‌کنند. اکنون و در غیاب وجود عزم جدی در دولتمردان برای مقابله با این بلایای خانمان‌سوز، جای خالی سازمان‌های مسئول و سازمان های مردم‌نهاد بیشتر از هر وقت دیگری حس می‌شود. آمار وحشتناک و دردآور مصرف دخانیات در مدارس، حاصل نفوذ ذی‌نفعان تولید و فروش دخانیات در کشور است و اگر هرچه زودتر جلوی این روند خطرناک گرفته نشود، حقیقتا باید منتظر یک فاجعه اجتماعی- بهداشتی بود.

 

* نویسنده : حمیدرضا کریمیان روزنامه‌نگار