کارشناسان در نشست اقتصاد سرمایه‌داری و عدالت اجتماعی درمورد سیاست‌های اقتصاد بازار هشدار دادندحسین راغفر با اشاره به نابرابری به‌عنوان یکی از عوامل بروز فقر، تحقق عدالت اجتماعی را یکی از اهداف انقلاب اسلامی عنوان کرد و نسبت به سطح فقر و نابرابری در جامعه کنونی ایران هشدار داد.
اختاپوس نئولیبرالیسم!
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران میزبان نشست «اقتصاد سرمایه‌داری و عدالت اجتماعی» بود. حسین راغفر، استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا و عبدالحسین کلانتری، استاد دانشگاه تهران در این نشست به سخنرانی پرداختند.
از دیدگاه نئولیبرال‌ها دوای فقر «مرگ» است
حسین راغفر با اشاره به نابرابری به‌عنوان یکی از عوامل بروز فقر، تحقق عدالت اجتماعی را یکی از اهداف انقلاب اسلامی عنوان کرد و نسبت به سطح فقر و نابرابری در جامعه کنونی ایران هشدار داد. راغفر با بیان اینکه فقر و نابرابری در جامعه ایران، به مراحلی فراتر از وضعیت هشدار رسیده است، گفت: «انحرافات بزرگی به واسطه تاثیرات اقتصادی و اجتماعی نئولیبرال‌ها در جامعه شکل گرفته است که شاید تا چند سده آثار آن پابرجا بماند. از دیدگاه نئولیبرال‌ها راه‌حل توسعه و دوای فقر «مرگ» است. سیاست‌های نئولیبرالی که امروز در جامعه ما حاکم است، بعد از جنگ، مسئول اصلی تمام بدبختی‌های کشور است. ریشه تمام بدبختی‌های کشور در این نگاه به برنامه و مدیریت اقتصادی کشور است که نتیجه این سیاست‌ها، بازاری‌شدن جامعه است. مکانیسم بازار یک سازوکار توزیعی است. بسیاری از جاها خوب کار می‌کند و یک جاهایی هم کار نمی‌کند.»
نابرابری و فقر، پاشنه آشیل کشور
استاد دانشگاه الزهرا نابرابری‌های اقتصادی، اجتماعی و فقر مزمن را پاشنه آشیل کشور توصیف کرد و ابراز داشت: «ممکن است در یک جامعه فقر باشد اما نابرابری کم باشد؛ این جامعه زمینه ایجاد بحران اجتماعی ندارد؛ چون وضعیت مردم مانند هم است. در این جوامع نگرانی وجود ندارد، اما در جامعه‌ای که هم فقر و هم نابرابری زیاد باشد، چنین مساله‌ای محرک بسیاری از نابسامانی‌های اجتماعی است.» وی با بیان اینکه مساله سرمایه‌داری بی‌عدالتی را در خودش به وجود می‌آورد، ادامه داد: «نظام سرمایه‌داری پذیرفته است که افراد زیادی به‌عنوان قربانی وارد بازار شوند و برای رفع آن به ناچار باید رقابت کنند، صرف‌نظر از چه نوع لیبرالیسم و سرمایه‌داری که داریم، همگی آنها بر استقلال فرد متفق‌القول هستند؛ اینکه وطن‌فروشی کند، حق رأی‌اش را بفروشید.»
ورود به سازوکار بازار مانند قمار است
راغفر با بیان اینکه بازار بر اصل عمل متقابل کار می‌کند، افزود: «یکی از کارکردهای بازار بخت و شانس است و هر کسی وارد آن شود به ناچار در این بازی بخت گرفتار می‌شود که به نفع عده و به ضرر عده‌ای دیگر است، ورود به بازار مانند قمار است که اشکال آن این است که اگر اختلافات و نابرابری‌ها زیاد شود، بسیار هولناک خواهد بود، برای شکستن این ساختارها نیازمند اصل دیگری به نام اصل عمل متقابل جمعی هستیم، یعنی نقش اجتماع و جمع فراتر از نیاز بازار است.»
این استاد دانشگاه خصیصه بازار را بخت، تصمیم غلط و تخصیص منابع برشمرد و گفت: «انسجام اجتماعی می‌تواند به شکل‌گیری یک جامعه عادلانه کمک کند، در واقع همگرایی جمعی منجر به انسجام اجتماعی می‌شود، از این طریق سرمایه اجتماعی فرد را می‌توان در نظر گرفت، درحالی که نظام سرمایه‌داری مبتنی‌بر روابط بازار است که برای دفع آن نیازمند اصل برابری و عمل متقابل جمعی هستیم.» راغفر در پایان با اشاره به ضرورت بررسی ریشه‌های اصلی فقر و نابرابری در ایران گفت: «ریشه اصلی فقر و نابرابری فساد است و اگر بخواهیم فساد را درست تحلیل کنیم، حتما باید به رابطه دولت و بخش خصوصی و سیاست‌هایی که این دو را با هم مرتبط می‌کند، توجه کنیم.»
یکه‌تازی نظام اقتصادی سرمایه‌داری
عبدالحسین کلانتری، کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه تهران هم در این نشست با بیان اینکه منطق نظام سرمایه‌داری انباشت سرمایه است، گفت: «این نظام در اقتصاد کشور درحال گسترش است و کسی جلودار آن نیست. این نوع نگاه در محیط‌زیست، آموزش و پرورش، سلامت، مدیریت، جراحی چشم و... سرایت کرده و تبدیل به یک نظام افسارگسیخته شده است.»
کلانتری با هشدار درمورد گسترش افسارگسیخته انباشت سرمایه، اضافه کرد: «دولت (به معنای عام) و بازار دست‌شان در جیب یکدیگر است. می‌توان دولت‌ها را درخصوص عدم‌گردش سرمایه با هم مقایسه کرد که بخش عظیمی از سرمایه‌شان در بخش خصوصی است، البته این به آن معنا نیست که اقتصاد باید دولتی شود. اینکه دولت تمنای مشارکت مردم در امور خیریه دارد و این تبدیل به وسیله و کمک‌حالی شده که عملا از بازار حمایت کند، خیلی خطرناک است و اتفاقا بی‌اخلاقی و بی‌مسئولیتی دولت را دوچندان کرده است.»
سیاست‌های نئولیبرالی و تخریب انسجام اجتماعی
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دولت‌ها نسبت به بازار و سرمایه متعهد هستند نه مردم، ادامه داد: «اینکه تصور می‌کنند که وقتی سرمایه به بخش سرمایه‌دار برسد، به بخش‌های پایین سرازیر می‌شود، در عمل چنین اتفاقی نمی‌افتد. اگر سیاست‌های نئولیبرالی تمام و کمال اجرا شود، چیزی از انسجام اجتماعی باقی نمی‌ماند. در این شرایط همه‌چیز قابل خرید و فروش می‌شود و جریمه‌ها افزایش می‌یابد، امری که بعد از جنگ شکل گرفت و از دوره آقای هاشمی شروع شد.»
کلانتری با اشاره به استمرار اجرای سیاست‌های تعدیل در طول این سال‌ها گفت: «در کشور کثیف‌ترین مدل از نظام سرمایه‌داری را انتخاب کردیم تا زمانی که مدل سیاستگذاری ما همین باشد، تبعات اینچنینی در کشور کماکان ادامه خواهد داشت و باز هم خواهیم داشت و حتی بدتر از این هم خواهیم داشت، زیرا خیلی طبیعی است، باید توجه داشت این سیاستگذاری با توجیه، سخنرانی اخلاقی، منبر و دلسوزی رفع و رجوع نمی‌شود.» این استاد دانشگاه در پایان با بیان اینکه سیاستگذاری کنونی در راستای تقویت سرمایه‌داری است، گفت: «معافیت‌های مالیاتی و بخشودگی معوقات مالی برای چه کسانی است، این ریل‌گذاری‌ها غلط است و دولت باید مسیر خودش را مشخص کند، چیزی که جزء آرمان‌های انقلاب نبوده است.»
مطالب پیشنهادی
