سفیر اسبق ایران در انگلیس در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:کشورهای اروپایی در بعد بین‌المللی متعهدتر از آمریکا هستند، چون بر این باورند که اگر خلافی از سوی آنها صورت بگیرد، محفل‌هایی برای پاسخگویی در سطح بین‌الملل وجود دارد و در همین راستا سعی دارند خود را متعهد به قانون نشان دهند.
خارجی‌ها با موج‌سواری روی اعتراضات، مشکلات مردم را به حاشیه بردند/ کشورهای اروپایی در بعد بین‌المللی متعهدتر از آمریکا هستند/ ترامپ ۱۲ ژانویه مهلت و بهانه دیگری برای اعلام نظرش می‌تراشد
در همین راستا با «دکتر سید جلال ساداتیان»،سفیر پیشین ایران در بریتانیا وکارشناس مسائل بین الملل به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد.
اسرائیل از زمان اوباما به دنبال درگیر کردن ایران در مسائل داخلی است
در جریان اغتشاشات اخیر در ایران، آمریکا تلاش‌های زیادی برای برگزاری جلسه شورای امنیت سازمان ملل انجام داد که درنهایت موفق به برگزاری جلسه شد؛ جلسه‌ای که البته نتیجه مثبتی برای این کشور در پی نداشت و نتوانست علیه ایران مصوبه شورای امنیت بگیرد. به نظر شما این تلاش‌ها در این برهه زمانی تا چه حد با اغتشاشات در کشور ارتباط دارد؟
ماجرا از اینجا شروع می‌شود که اسرائیل تمام تلاش خود را به‌کار می‌بندد تا به نحوی ایران را درگیر کند. این تلاش‌ها در زمان اوباما هم بود ولی در آن زمان به دلیل عدم همراهی اوباما با اسرائیل به نتیجه نرسید و اسرائیل به نحوی کاملا منزوی شده بود. اما با آمدن آقای ترامپ جان تازه‌ای گرفت و شرایط منطقه هم تغییر کرد. اسرائیل تا زمانی که داعش در منطقه حضور داشت خیالش از بابت امنیتش تا حدودی راحت بود چون فکر می‌کرد ایران و متحدانش درگیر داعش هستند.
با برچیده شدن داعش نگرانی‌های اسرائیل افزایش یافت
با برچیده شدن بساط داعش نگرانی‌های اسرائیل، به‌خصوص از ناحیه امنیتش افزایش یافت و سعی کرد با برخی از بازیگران منطقه‌ای بتواند گرفتاری‌های دیگری برای ایران درست کند از جمله اینکه بر موج استقلال‌خواهی و رفراندوم کردستان عراق سوار شد و آنها را تشویق کردند چنین کنند و از این بابت به نتیجه نرسید و نتوانست مقصود خود را به دست آورد.
از سوی دیگر اسرائیل با عربستان به‌عنوان متحد جدید خود مراوداتی پیدا کرده و از همین رو عربستان را ترغیب به پیگیری استعفای سعد حریری و گروگانگیری او از سوی متحد جدیدش کرد و به دنبال آن بود که به نیروهای حزب‌ا... حمله کند، ولی تیر آنها به سنگ خورد و سیاست‌هایشان تاکنون در منطقه با شکست مواجه شده است.
امروز نتانیاهو از طریق داماد صهیونیست ترامپ در تلاش است روحیه دشمنی آمریکا نسبت به ایران را تشدید کند. البته آقای ترامپ از زمان کمپین‌های انتخاباتی خود، مواضعی را علیه ایران داشته و حرف‌هایی را اعلام کرده که نمونه بارز آن پاره کردن برجام بود ولی زمانی که در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز و متوجه شد که توانایی انجام پاره کردن برجام را ندارد سخن از مذاکره مجدد برای وارد کردن بند‌های محدود‌کننده به برجام را مطرح کرد که آن هم با شکست مواجه شد.
آمریکا روی موج اغتشاشات سوار شد تا ایران را محکوم کند
البته در این خصوص سناتور‌ها و مسئولان دولت آمریکا نیز بارها با ترامپ سخن گفته و از عدم تحقق‌پذیری این موضوع خبر داده‌اند. ترامپ در همین زمینه تغییر جهت داد و از طرفی سعی کرد کنگره را با خود همراه کند و آنها را با موضوع هسته‌ای درگیر سازد و از طرف دیگر به سمت بهانه‌گیری در زمینه موشکی حرکت کرد. البته در این روزها به خاطر اغتشاشات داخل کشور دست به حربه جدید زدند و روی موج اعتراضات سوار شدند. آمریکا به دنبال آن است تا از زاویه حقوق بشری نیز ایران را محکوم کند و هم از این جهت بود که موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل برد، اما در آنجا نیز با عدم موفقیت روبه‌رو شد.
دولت باید مشکلات اقتصادی مردم را برطرف کند
در ایران برخلاف آنکه آمریکا تلاش کرد از جنبه سیاسی حداکثر بهره‌برداری را از اعتراضات مردم در ایران داشته باشد، عده‌ای از مردم اعتراضاتی را نسبت به تصمیم‌ها، بیکاری، گرانی و... داشتند که بخشی از آنها اعتراضات بحقی است. باید وسیله‌ای فراهم شود تا مردم در چارچوب قانون اعتراضات خود را مطرح کنند و صدای آنها شنیده شود. صداوسیما باید صدای اینها را منعکس کند و باید شرایطی در سراسر کشور فراهم شود تا کسانی که گرفتاری و مشکل دارند بتوانند اعتراضات خود را مطرح کنند تا دولت و مسئولان صدای مردم را بشنوند. دولت و خارج از دولت هر بخشی که ارتباطاتی با مردم دارد، باید به حرف مردم گوش دهد و رفع اشکال کند.
ترامپ با موج‌سواری روی اعتراضات مشکلات مردم را به حاشیه برد
برخی از افراد و گروه‌ها در این اعتراضات روی موج اعتراضات مردمی سوار شدند و تلاش کردند از آب گل‌آلود ماهی مقصود خود را صید کنند که در واقع خواسته‌های آنان ربطی به مردم و مشکلات مردم نداشت، که ترامپ یک نمونه آن است. آنها به‌عنوان اینکه سنگ مردم را به سینه بزنند وارد این فضا شدند و شعارهایی دادند که از جنس اعتراضات واقعی مردم نبود.
ترامپ در سازمان ملل منزوی شده است
اشکالاتی که مردم دارند، در واقع دیده نشده است. یعنی به‌رغم اینکه مردم اعتراضاتی داشته و دارند، ولی با دیدن این اوضاع پا پس‌کشیدند و موضوع را به وقت دیگری موکول کرده‌اند تا در شرایط مناسب‌تری از سوی حاکمیت، به خواسته‌هایشان توجه شود، اما در سوی دیگر امثال ترامپ سعی کردند از موج نارضایتی مردم حداکثر بهره را برده بر موج سوار شوند و ماهی مطلوب خود را از این آب گل‌آلود صید کنند. خوشبختانه در سطوح بین‌المللی به او فهماندند که شورای امنیت جای این نوع خصومت‌های شخصی نیست و او در سطح بین‌المللی منزوی شده است. سران کشورهای مهم اروپایی در مقابل آمریکا موضع گرفتند و بیانیه دادند و مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپایی محکم از برجام و ایران حمایت کرده است، بنابراین ترامپ به دنبال راه دیگری، مثل حقوق بشر است تا فشار را بر ایران افزایش دهد.
همین‌طور که وزرای کشور و اطلاعات گزارش خود را در مجلس ارائه دادند، یکسری سرویس‌های جاسوسی منطقه و آمریکا و برخی از این کشورها در این اغتشاشات دست داشتند و منبع خارجی داشته است. تحلیل شما در این‌باره چیست؟
اعتقاد من این است که جریانات داخلی در نارضایتی مردم دخیل بوده است و موضوع از اینجا شروع شد که جریانات بیرونی سعی داشتند بر این موج سوار شوند. زمینه‌های نارضایتی که در داخل وجود دارد و برخی عوامل سعی کردند از این نارضایتی‌ها جوی علیه دولت درست کنند نیز نیز جای پایی از خودشان نشان دادند، اما هرچه بود شروع موضوع بر مبنای نارضایتی و اعتراضات مردمی به‌خاطر مشکلات عدیده در داخل بوده است. به جای این گزارش‌ها که بخش عمده آن غیرواقعی است و همواره تلاش شده مشکلات به خارج از کشور انتساب داده شود، بهتر است توصیه کنند راهکارهایی برای بهبود شرایط داخلی یافته شود و بهتر به خواسته‌های مردم توجه کنند.
آمریکا هر حرکت اشتباهی در برجام انجام دهد باعث تضعیفش می‌شود
12 ژانویه آقای ترامپ باید بحث پایبندی ایران به برجام را اعلام کند. احتمال خروج آمریکا از برجام به نظر شما چه میزان است؟
به اعتقاد من آمریکای ترامپ هر حرکتی انجام داده در جهت تضعیف خودش بوده است. مجموعه دنیا که با او در تصمیم‌سازی در برجام مشارکت داشت، بارها پایبندی ایران را به مفاد برجام تایید کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی مرجع این تایید بوده، که بارها پایبندی ایران به برجام را تایید کرده است. اروپاییان و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی چهار بار به آمریکا سفر کرده تا آنها را متقاعد کند ایران متعهد به تعهدات خود است.
رفتارهای ترامپ غیرمعقول است
هرچه نگاه کنیم، اکثریت تاکید و تایید می‌کنند که ایران پایبند به برجام بوده است، اما آنچه مورد سوال بوده رفتارهای غیرمعقول ترامپ است که نه‌تنها از سوی غیرآمریکایی‌ها، بلکه از داخل جامعه آمریکا هم محکوم می‌شود. به نظرم خود ایشان هم می‌داند تصمیماتش نامعقول است و از این جهت است که تلاش کرده شریک جرمی را برای خود ایجاد کند و تصمیم به خروج از برجام را به کنگره واگذار کرد که آنها هم دوباره توپ را به میدان اوباما برگرداندند.
رئیس‌جمهور آمریکا تا امروز عدم تعهد و پایبندی خود را به بسیاری از تعهدات آمریکا نسبت به دیگران نشان داده و ازجمله به دلیل آنکه از دستاوردهای برجام برای ایران ناراضی است، به موسسات مالی و بانکی فشار آورده است که با ایران کار نکنند، لذا عملا از ناحیه آمریکا ایران منتفع نشده است و قاعدتا انتقادهای ایران و دیگر کشورهای مشارکت‌کننده در برجام به سوی آمریکا نشانه رفته است که چرا این چنین اقدام می‌کند؟ ولی ایران به لحاظ آنکه حجم مراوداتش با آمریکا کم است، در صورت خروج آمریکا از برجام تاثیر کمی بر امور فعلی ما خواهد داشت.
تحلیل شما از 12 ژانویه چیست؟ در آن روز چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
فکر می‌کنم ترامپ تصمیم خروج آمریکا از برجام را نگیرد، به این دلیل که از ناحیه داخلی آمریکا تحت فشار خواهد بود و در همین راستا ترامپ مهلت و بهانه دیگری برای اعلام نظرش می‌تراشد. آمریکا بیشتر به دنبال فشار و جو روانی علیه ایران است تا اینکه بخواهد وارد جریان اجرایی علیه ایران شوند.
جدایی اروپا به‌عنوان متحد سنتی از آمریکا
نمونه بارز آن سیاست‌های آمریکا در منطقه ماست. آمریکا تلاش می‌کند منطقه را با ایران‌هراسی بحرانی نشان دهد تا کشورهای منطقه با او قرارداد ببندند و پول‌های کلان را به او بدهند. اما بار دیگر تاکید می‌کنم که آمریکا امروز تنها و منزوی مانده است و متحدان سنتی او که اروپاییان هستند اصلا با او همراهی نکرده‌اند و این وضعیت را باید ناشی از فشار اسرائیل و لابی صهیونیستی بر دولت ترامپ بدانیم.
فرانسه، انگلیس، هلند، چین و روسیه نیز از همراهی با آمریکا سر باز زدند، در حالی که اینها متحدان سنتی آمریکا هستند. در چنین وضعیتی اگر ترامپ از برجام خارج شود به لحاظ حقوقی ما ذی‌حق هستیم که اعتراض خود را اعلام و تبعات این امر را یادآوری کنیم.
کشورهای اروپایی در بعد بین‌المللی متعهدتر از آمریکا هستند
چه اتفاقی افتاد که کشورهای هلند، انگلیس و فرانسه با آمریکا همراهی نکردند؟
کشورهای اروپایی در بعد بین‌المللی متعهدتر از آمریکا هستند، چون بر این باورند که اگر خلافی از سوی آنها صورت بگیرد، محفل‌هایی برای پاسخگویی در سطح بین‌الملل وجود دارد و در همین راستا سعی دارند خود را متعهد به قانون نشان دهند. در این جهت تلاش دارند ولی این به معنای آن نیست که منزه هستند و هیچ‌جایی خلاف نمی‌کنند. تلاش می‌کنند خود را منزه از خلاف‌های آشکار نشان دهند و الان اذعان دارند ایران به آن تعهدات در برجام پایبند است، برجام با پشتوانه مصوبه شورای امنیت اجرایی می‌شود و به صحنه آمده است و اگر بنا باشد خودشان کوچک‌ترین بهانه‌ای بدهند اقتدار بین‌المللی خود را هم لغو کرده‌اند.
آمریکایی‌ها به دنبال ایران‌هراسی هستند
با توجه به اینکه آمریکا در شورای امنیت شکست خورد احتمال تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در خود آمریکا وجود دارد؟
آمریکا هر کاری که بتواند علیه ایران انجام می‌دهد اما اعتقاد من این است که امروز آنها به دنبال ایران‌هراسی هستند. البته هر اقدامی در این راستا از آمریکا بعید نیست و با استفاده از سرویس‌های رسانه‌ای که علیه ایران در اختیار دارند به دنبال آن هستند که متحدان و کشورهای مختلف را از ایران بترسانند تا سراغ ایران نیایند.
تمام اثرات آمریکا در حد همان اقدامی است که انجام می‌دهد. به اعتقاد من ترامپ در این وادی یعنی جنجال‌آفرینی، خوب عمل می‌کند و اگر دست به اقدام عملی بزند، زود دستش رو می‌شود و موجش فروکش می‌کند!
همکاری عربستان با صهیونیست‌ها برای فشار بر ایران
در روزهای اخیر پارلمان انگلیس با 69 امضا طرحی ارائه داد که سپاه را در گروه تروریستی قرار دهند. علت این کارها چیست؟
لابی صهیونیست‌ها در تمام دنیا کار می‌کند و سیاستمداران را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. البته امروز لابی عربستان هم با آن همراه شده است. لابی عربستان پول‌های بسیاری را در این زمینه هزینه و تلاش می‌کنند تا حداکثر فشار بر ایران وارد کند. اسرائیل الان به سمت عربستان رفته تا با هزینه‌های او بتواند اقدامات علیه ایران را شکل دهد و انگیزه عربستان توسعه‌طلبی در منطقه است. عربستان فکر می‌کند چون کلیددار کعبه است حق دارد به هر شکلی خود را بر جهان اسلام مسلط کند و تمام جهان اسلام برای او باشد. طبیعی است پول‌هایی خرج می‌کند و تلاش‌هایی دارد و اینها تاثیرات خاص خود را دارد و اسرائیل جاه‌طلبی عربستان و به‌خصوص ولیعهد جوان و جدید آن را شناخته و توانسته او را با خود همراه سازد. در جاهایی امارات و بحرین را نیز همراه کرده است تا بتواند فشارها را بر ایران افزون کند. اینکه چقدر توانسته‌اند پیش بیایند، کار کنند و اقداماتی انجام دهند که ثمربخش باشد، تاکنون به نتیجه نرسیده است ولی اینها دست‌بردار نیستند و تلاش می‌کنند تا جایی که می‌توانند ایران را محدود کنند.
* نویسنده : محمودرضا کریمی روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
