نگاهی به مصرف داروی «ریتالین» در شب‌های امتحانگزارشهای متعددی وجود دارد که برخی از دانشجویان بدون آگاهی از اثرات زیانبار ریتالین، در شب‌های امتحان از این قرص استفاده می‌کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار مانده و به شکل غیرمعمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند.
قرصشو می‌خورم!
«متیل فنیدیت» با نام تجاری «ریتالین» از سوی کمپانی داروسازی «نوارتین» در سال 1954 به بازار دارویی دنیا عرضه شد. در ابتدا قرار بود این دارو برای درمان افسردگی، خواب‌آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن استفاده شود اما به تدریج با پیشرفت علم و تجربه‌های گوناگون مشخص شد می‌توان از این دارو در درمان کودکانی که دچار اختلال بیش‌فعالی و کم توجهی هستند (ADHD) هم استفاده کرد و صدالبته مانند همیشه سوءاستفاده‌های دارویی فراوانی هم از این قرص شد و می‌شود!
مصرف‌کنندگان تصور می‌کنند ریتالین بی‌خطر است در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص‌ها می‌تواند در حد مواد دیگر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد و پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می‌کنند ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از سایر موادمخدر است. آنچه اثبات شده این است که استفاده از داروهای محرکی همچون ریتالین موجب کاهش بیش‌فعالی، افزایش توجه، کاهش تکانشگری، کاهش رفتارهای منفی، بهبود تعامل اجتماعی و افزایش موفقیت تحصیلی(دارو بر هوش آنها تاثیر نمی‌گذارد، بلکه به آنها کمک می‌کند قابلیت‌های اصلی را به نحو موثرتری به کار برند) تا حدود 80 درصد می‌شود. این مقدار اثربخشی در مطالعات مختلف اثبات شده است و این یعنی هیچ جای شکی برای استفاده از این دارو باقی نمی‌ماند. مصرف خودسرانه این دارو در کشور ما رو به افزایش گذاشته است و گزارش‌های متعددی وجود دارد که برخی از دانشجویان بدون آگاهی از اثرات زیانبار آن، در شب‌های امتحان از این قرص استفاده می‌کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار مانده و به شکل غیرمعمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند. دارویی که عوارض آن بهایی بیش از چند ساعت بیدار ماندن برای درس خواندن دارد اما مصرف‌کنندگانش از آن بی‌خبرند.
از هر 10 دانشجو، 6 نفر با سابقه مصرف ریتالین
معمولا تجویز این دارو برای درمان افسردگی است و به خاطر ترکیب‌هایی که دارد، برای درمان افراد در خودمانده، افسرده‌ها و کودکان بیش‌فعال مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال‌های اخیر به‌عنوان ارتقای سطح تحصیلی و میزان مطالعه، شاهد افزایش گرایش دانش‌آموزان و دانشجویان به این دارو هستیم. براساس گزارش‌های دریافتی مصرف ریتالین با مناسبت‌های موضوعی مانند فصل امتحانات و کنکور به نوعی ارتباط مستقیمی دارد و در این زمان‌ها تا 50 درصد مصرف این دارو افزایش می‌یابد. به گفته مصطفی فروتن آسیب‌شناس «براساس تحقیقات، از هر 10 دانشجو، 6 نفر سابقه مصرف ریتالین دارند.» که این آمار با توجه به اثر وابستگی به دارو خطرناک است. داروی ریتالین باید فقط با تشخیص پزشک متخصص مصرف شود و فروش این داروها بدون نسخه پزشک مجاز نیست ولی شاهد این معضل هستیم که در برخی از داروخانه‌ها این دارو به‌عنوان داروی آزاد با قیمت بالاتری به فروش می‌رسد.
عوارض مصرف خودسرانه قرص‌های ریتالین
عصبی شدن و بی‌خوابی، حالت تهوع و استفراغ، احساس سرگیجه و سردرد، تغییرات ضربان قلب و فشار خون که معمولا به صورت افزایشی است، خارش و جوش‌های پوست، دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده، مصرف دائمی و اعتیاد(وابستگی)، بروز حالت‌های روانپریشی(جنون) و علائم وابستگی به ریتالین، بروز افسردگی پس از قطع مصرف از عوارض مصرف خودسرانه ریتالین است.
نظر متخصصان
دکتر خیرا... غلامی، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مصرف ریتالین و تاثیرات سوء آن می‌گوید: «این دارو از دسته آمفتامین‌هاست و تحریک‌کننده سیستم عصبی محسوب می‌شود. این دارو برای برخی از بیماری‌ها کاربرد دارد اما مصرف خودسرانه آن به کاهش کارایی سیستم مغز و اعصاب مرکزی منجر می‌شود.»
وی یادآور شد: «دانشجویانی که فکر می‌کنند شب امتحان باید فقط درس بخوانند باید بدانند که همان‌طور که خواندن لازم است، خوابیدن هم لازم است؛ چراکه زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات می‌شود در صورتی که مغز استراحت کند، این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می‌گیرد.»
دکتر غلامی اضافه کرد: «در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد، مغز نمی‌تواند آن اطلاعات را پردازش کند، پس بیدار ماندن طولانی نمی‌تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.» وی اظهار داشت: «داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش‌فعال تجویز می‌شود و خواب را کم می‌کند اما این موضوع که افراد بالغ به‌منظور افزایش یادگیری و زمان بیشتر بیدار ماندن از آن استفاده می‌کنند دارای عوارضی خواهد بود که شناخته شده‌ترین آن پرخاشگری و ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است.»
متخصص داروسازی بالینی در مورد نحوه دسترسی به این دارو از سوی دانشجویان می‌گوید: «این دارو بدون نسخه فروخته نمی‌شود و افرادی که آن را مصرف می‌کنند به صورت غیرقانونی آنها را به دست می‌آورند.»
ریتالین در ناصرخسرو
پیاده‌روی ضلع شرقی خیابان ناصر خسرو پاتوق داروفروشان غیرقانونی است. ریتالین ازجمله موجودی این بازار بدون ویترین است. قیمت یک بسته 100تایی ریتالین در داروخانه و با پوشش بیمه 32 هزار و 500 تومان است که 9 هزار و 700 تومان آن توسط بیمه پرداخت می‌شود. قیمت پایه یک ورق 10 تایی قرص در دست داروفروشان ناصرخسرو از 25 هزار تومان شروع می‌شود و به 40 هزار تومان هم می‌رسد.
شوخی‌هایی که جدی شد
از گذشته تا به امروز وقتی قرار می‌شد عملی انجام شود به شوخی می‌گفتند قرصشو می‌خورم ولی سال‌هاست که این شوخی به جدی تبدیل شده است. دانشجویان می‌خواهند یک شبه ره صدساله را روند و کم کاری درسی خود را با خوردن قرص «ریتالین» جبران کنند. البته که ریتالین به آنها کمک شایانی می‌کند ولی به مرور آنها را زمین‌گیر کرده و به اصطلاح لذت کسب نمره شیرین را از دماغ‌شان درمی‌آورد.
مطالب پیشنهادی
