مقوله پخش در سینمای ایران به‌عنوان آخرین قطعه پازل تولید یک اثر سینمایی، از این جهت بین اهالی سینما، محل چالش است که پخش‌کنندگان از یک طرف با محدودیت سالن‌های سینمایی مواجهند و از طرف دیگر حجم آثار تولیدی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به همین دلیل، بخش مهمی از آثار تولیدی، فرصت اکران عمومی نخواهند یافت.
ذائقه‌سازی در سینما به سبک پخش‌کنندگان
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، محسن علی‌اکبری، تهیه‌کننده سینما وقتی فیلم «استرداد» را اکران کرد به پشتوانه موفقیت این فیلم در جشنواره فیلم فجر و داستان و بازی‌های خوب فیلم، ادعا کرد که فیلمش دومیلیارد تومان می‌فروشد. ولی فیلمی که با بودجه پنج میلیاردی ساخته شده بود، در گیشه نتوانست به فروشی بیشتر از 570 میلیون تومان دست یابد تا عملا یکی از بزرگ‌ترین ناکامان سینمای ایران در سال 92 به شمار آید. محسن علی‌اکبری در تمام سال‌های بعد از اکران ناموفق استرداد نسبت به وضعیت اکران و پخش فیلم گلایه داشته است و حتی از برخی پخش‌کنندگان سینمایی به‌عنوان مافیای اکران و پخش فیلم نام برده است. او چهارشنبه‌شب هفته گذشته در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: «فیلم استرداد با داشتن استانداردهای بین‌المللی چرا باید در اکران با شکست مواجه شود؟ زیرا اگر آن فیلم موفق می‌شد قطعا بسیاری از هنرمندان به این‌گونه فیلم‌ها جذب می‌شدند اما متاسفانه به این فیلم سالن‌هایی برای اکران ندادند و حتی دو فیلم کمدی در کنار آن اکران کردند.»
این تهیه‌کننده سینما، همچنین در این گفت‌وگو تاکید کرد که بسیاری از سرمایه‌گذاران در عرصه سینمای ارزشی ورشکسته شده‌اند.
مقوله پخش در سینمای ایران به‌عنوان آخرین قطعه پازل تولید یک اثر سینمایی، از این جهت بین اهالی سینما، محل چالش است که پخش‌کنندگان از یک طرف با محدودیت سالن‌های سینمایی مواجهند و از طرف دیگر حجم آثار تولیدی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به همین دلیل، بخش مهمی از آثار تولیدی، فرصت اکران عمومی نخواهند یافت. اما فارغ از محدودیت‌های سالن سینمایی که اقتضای سینمای ایران شده است، مساله‌ای که جای تامل دارد اینکه شکل و شمایل این شیوه پخش، باعث شده فیلمسازان برای تضمین گیشه و فرآیند اکران فیلم‌شان سراغ آثار کمدی بروند؛ آثار کمدی‌ای که با چهره‌های تکراری بازیگران تلویزیونی تولید می‌شوند، فرآیند تبلیغ راحت‌تری را برای پخش‌کننده خواهند داشت.
با افزایش تعداد سالن‌ها و احداث پردیس‌های سینمایی در سال‌های گذشته، شمایل پخش در سینمای ایران شکل جدیدی گرفته است و تعداد فیلم‌های بیشتری اکران می‌شوند. علی سرتیپی، رئیس کانون پخش‌کنندگان سینمای ایران که پنجشنبه شب در برنامه سینما دو حضور داشت، در مورد وضعیت اکران امسال سینمای ایران گفت: «از ابتدای سال تا امروز 73 فیلم اکران شده است و این به غیر از فیلم‌های گروه هنر و تجربه است و پیش‌بینی می‌کنم امسال نسبت به سال‌های قبل اکران پرتعداد فیلم را داشته باشیم.»
علی سرتیپی در پاسخ به گلایه‌هایی که نسبت به فیلم‌سوزی در پخش فیلم مطرح می‌شود، گفت: «یکی از مشکلاتی که در اکران آثار سینمایی داریم، نبود برنامه‌ریزی منظم برای شرایط اکران در طول سال است. اکثر تهیه‌کنندگان دوست دارند که در 6 ماهه اول سال فیلم‌های‌شان را اکران کنند. در حالی که به نظر من دیگر فصل خوب برای اکران مطرح نیست و اگر فیلمی خوب ساخته شود، در اکران موفق می‌شود.»
سرتیپی یکی از پخش‌کنندگان فعال سینمای ایران است. اظهارات او از این جهت اهمیت دارد که به فضای پخش در سینمای ایران آگاهی دارد. او در بخشی از این مصاحبه به سانس‌سوزی اشاره می‌کند و می‌گوید: «به نظر من در سالن‌های سینمایی، ما سانس‌سوزی داریم. یعنی یک‌سری فیلم‌ها که ظرفیت اکران موفقی دارند، سانس‌های‌شان توسط فیلم‌هایی اشغال می‌شود که اصلا مخاطب به آنها علاقه‌ای ندارد. ولی سینمادار مجبور است این فیلم‌های کم‌مخاطب را اکران کند. مثلا یک سینما که چند سالن دارد، مجبور است سالنش را به فیلمی اختصاص دهد که جمعیت حاضر در سالن بیش از چند 10 نفر نیست ولی در کنارش فیلمی که مردم دوست دارند، در سانسی دیگر با کمبود صندلی مواجه است. این درحالی است که اگر دست سینماداران در این موضوع باز باشد و برای اکران راحت‌تر باشند، سرمایه‌گذاران در تولید یک اثر، به فکر بازگشت سرمایه خواهند بود و فیلم‌های بهتری خواهند ساخت.»
حامد عنقا، مجری برنامه سینما دو نیز در مورد فیلم‌هایی سوال کرد که اصطلاحا بفروش نیستند و بین آثار دیگر از بین می‌روند که سرتیپی گفت: «پخش‌کننده تنها 30 درصد به پخش یک فیلم کمک می‌کند ولی این مردم هستند که سرنوشت یک فیلم را مشخص می‌کنند. مثلا درمورد فهرست مقدس دیدیم که فقط سانس صبح را داشت ولی به دلیل استقبال خوبی که از این انیمیشن شد، سانس بعدازظهر را هم گرفت. به هر حال شرایط اکران به خود فیلم‌ها برمی‌گردد. چون یک‌سری از فیلم‌ها هستند که با مخاطبان ارتباط برقرار نمی‌کنند.»
سرتیپی همچنین تاکید کرد: «فیلم‌هایی که می‌خواهند هنری باشند یا نگاه دیگری داشته باشند بهتر است بروند هنر و تجربه! به نظر من فیلم‌هایی باید در همین اندک سالن‌های سینمایی اکران شوند که با مردم ارتباط برقرار کنند و برای مردم سرگرم‌کننده باشند.»
در همین جای بحث، مجری برنامه سینما دو گفت پس به نظر شما سینما هیچ وظیفه دیگری غیر از سرگرم کردن مردم ندارد که سرتیپی این‌گونه پاسخ داد: «هر فیلمی که در جمهوری اسلامی ساخته می‌شود و مجوز می‌گیرد فیلم سالمی است و با خانواده می‌توان آن را دید. مثلا فیلم رگ خواب فیلم خوبی بود که در اکران هم موفق بود. به هرحال شما باید تعریف خودتان را از فیلم خوب بگویید. به نظر من فیلمی که اکتور و بزرگنمایی و تبلیغات متناسب با ذات سینما و سرگرمی نداشته باشد طبیعی است که در فروش موفق نشود.»
در بخش دیگری از این برنامه، مزدک میرعابدینی، کارگردان فیلم «رقص پا» در گفت‌وگوی تلفنی گفت که فیلمش در شرایط اکرانی قرار گرفته است که رقم فروش آن کمی بیش از 11 میلیون تومان است. این کارگردان جوان در اظهارنظر جالبی گفت که امسال فیلم‌های من بین سانس‌های دیگر پردیس‌های سینمایی، بیشتر دکوری هستند. البته این کارگردان جوان، علت اصلی عدم‌موفقیت فیلمش در اکران را متوجه خودش دانست که فیلمش را به شکلی ساخته است که بهتر بود در گروه هنر و تجربه اکران شود. بعد از این گفت‌وگو علی سرتیپی به مجری برنامه سینما دو گفت: «با توجه به وضعیت محدود سالن‌های سینمایی باید قبول کنیم که قرار نیست هر فیلمی که ساخته می‌شود اکران هم شود، وقتی این توقع وجود داشته باشد، فیلم در وضعیت اکران خواهد شد که موفقیت چندانی نخواهد داشت.»
واضح است که همه مشکلات اکران در سینمای ایران، فقط معطوف به پخش‌کنندگان سینمایی نیست و قطعا برخی مشکلات به زیرساخت‌های سینمایی بازمی‌گردد. اما نمی‌توان سهم نظرات پخش‌کنندگان و سینماداران را در اکران نادیده گرفت. نکته‌ای که در گزارش اخیر معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان امور سینمایی هم مشهود است، فیلم‌هایی است که وضعیت اکران موفق را در سه سال اخیر داشتند. این فیلم‌ها عبارتند از «نهنگ عنبر۲»، «گشت۲»، «خوب، بد، جلف»، «فروشنده»، «محمد رسول‌ا...(ص)»،«من سالوادور نیستم»، «سلام بمبئی»، «پنجاه کیلو آلبالو»، «ابد و یک روز»، «بارکد» و «اکسیدان». فیلم‌هایی که موفق به فروشی بیش از ۱۰میلیارد تومان در گیشه شده‌اند. هفت فیلم کمدی، یک فیلم مضمون تاریخی و دینی و دو فیلم نیز از مضمونی اجتماعی برخوردار هستند. ظاهر امر این است که پخش‌کنندگان سینمایی، وضعیت منسجمی برای هدایت مخاطبان ندارند و این مخاطبان سینمای ایران هستند که برای دیدن یک اثر در فضای کمدی به سینما می‌روند ولی پخش‌کنندگان و سینمادارانی که به‌دنبال رقم فروش بلیت هستند در حمایت و حتی هدایت ساخت چنین آثاری بی‌تاثیر نیستند. در همان مصاحبه علی سرتیپی در برنامه سینما 2، جایی اشاره می‌کند که اصلا قرار نبود فیلم «آینه بغل» در اکران پاییز رونمایی شود و تهیه‌کنندگانش تصمیم داشتند، فیلم را برای اکران نوروز نگه دارند. اما به دلیل فضاسازی رسانه‌ای که صورت گرفت و همین‌طور مصاحبه‌ای که درباره اکران ضعیف پاییز کرده بودم، مسئولان ارشاد در مورد ارائه پروانه نمایش زودتر اقدام کردند و ما هم تهیه‌کنندگان را برای اکران پاییز، ترغیب کردیم. همین اتفاق باعث شد فروش خوب پاییزی نزدیک به 6 میلیارد نصیب این فیلم شود.»
اتفاقا سرتیپی به این موضوع هم اشاره می‌کند که به همین سادگی، فصل پاییز 96 اکران موفقی پیدا کرد. اما نکته مغفول ماجرا این است که «آینه بغل» سالن‌های سینمایی پاییز را قرق می‌کند. با این شرایط، انگار قرار است که فیلم‌های کمدی وجه غالب سینمای ایران باقی بمانند مگر اینکه فیلمی در ژانری دیگر به کمک شهرت کارگردان یا حمایت سازمانی اکران شود. با نگاهی به همین آثار پرفروش سینمای ایران، به غیر از «فروشنده» که مولفه‌های شهرت کارگردان به بالا رفتن رقم فروشش کمک کرده است و همچنین فیلم تاریخی «محمدرسول ا... (ص)» که اکثریت نهادهای دولتی و خصوصی، برای اکران موفق آن وارد میدان شدند، بقیه آثار پرفروش بالای 10 میلیارد تومان، برای فیلم‌های کمدی بوده است.
مطالب پیشنهادی
