«فرهیختگان» وضعیت گالری‌های مجازی را بررسی میکندگالریهای مجازی با ویژگی‌هایی مانند محدود نبودن ارائه آثار، امکان ارائه اطلاعات جامع درباره اثر و پدیدآورنده آن و در دسترس بودن در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانند محدودیت‌های حاصل از شیوه‌های سنتی ارائه آثار را از بین ببرند و مخاطبان بسیاری را جذب خود کنند. با این حال، گالری‌های مجازی هرگز رقیبی برای گالری‌های فیزیکی نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند.
هــــنر آنلایــــن
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، ذات هنر با خلاقیت و نوآوری همراه است. بخش فرهنگ و هنر جامعه ایران نیز از این امر مستثنی نیست. همان‌طور که آثار هنری در طول سالیان دراز دستخوش دگرگونی‌ها و تحولات بسیاری شده است و نگاه متفاوت هنرمندان و تکنیک‌های جدید استفاده شده در این آثار، دنیای هنر را متحول کرده است؛ شیوه‌های ارائه آثار هنری به مردم نیز در عصر فناوری اطلاعات، نیازمند بازنگری از شیوه‌های سنتی به شیوه‌های مدرن است تا بتواند به موازات دیگر پیشرفت‌های حاصل از تغییرات تکنولوژیکی، بنا به نیاز جامعه پیش برود و با استفاده از فرصت‌های مثبتی که فضای مجازی با امکانات تعاملی در اختیار مردم قرار می‌دهد، باعث بهبود ارتباط بین مخاطبان این آثار و هنرمندان شود.
به مدد امکاناتی که فناوری‌های نوین در اختیار مردم قرار می‌دهد امروز دیگر آثار هنری را تنها بر دیوار گالری‌ها نمی‌بینیم؛ بلکه هنردوستان با قدم‌های مجازی با فراغ‌بال و بدون‌محدودیت زمانی و مکانی به تماشای آثار هنری مورد علاقه خود می‌نشینند.
گالری‌های مجازی با ویژگی‌هایی مانند محدود نبودن ارائه آثار، امکان ارائه اطلاعات جامع درباره اثر و پدیدآورنده آن و در دسترس بودن در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانند محدودیت‌های حاصل از شیوه‌های سنتی ارائه آثار را از بین ببرند و مخاطبان بسیاری را جذب خود کنند. با این حال، گالری‌های مجازی هرگز رقیبی برای گالری‌های فیزیکی نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند.
شفافیت در گالری آرتیبیشن، ساختارهای سنتی ارائه آثار را تغییر داد
محسنی، مدیر گالری مجازی آرتیبیشن، با اشاره به شکل‌گیری این گالری در سال 93 و مشکلات به وجود آمده در ابتدای راه این‌طور عنوان کرد: «زمانی که ما این کار را شروع کردیم، کاری نو محسوب می‌شد و هنرمندان دغدغه کپی شدن آثارشان را داشتند. از طرف دیگر مجموعه‌داران هم به خاطر اینکه در فضای سنتی، آثار خود را به طور مخفی از دیگران نگهداری می‌کردند تا در موقعیت مناسب آن را با قیمت بالاتر به فروش برسانند با اکران آثارشان در اینترنت مخالفت‌هایی را نشان دادند. ما سعی داشتیم با به‌وجود آوردن شفافیت در این گالری، ساختارهای سنتی را تغییر دهیم.»
وی ادامه داد: «این تصور در میان هنرمندان وجود داشت که با ارائه آثارشان در گالری‌های آنلاین، سایر هنرمندان از سبک و تکنیک آنها کپی کنند. این موضوع ما را بر آن داشت با درج زمان تولید اثر و کدگذاری‌هایی که داشتیم، حساسیت‌های آن را کاهش دهیم. رفته رفته با انجام این اقدامات، اعتمادی میان ما و هنرمندان ایجاد شد که نمایش آثار در فضای گالری بهتر از نگهداری آن در مجموعه شخصی خودشان است. امتیاز دیگر این نمایشگاه مجازی این بود که می‌توانست فرصت‌های بیشتری را برای نمایش در نمایشگاه‌های دیگر برای آنها ایجاد کند.»
وی دوزبانه بودن سایت و همکاری‌هایی را که با گالری‌های خارج از کشور وجود دارد دلیل دیگر استقبال هنرمندان پیشکسوت و جوان از فعالیت‌های گالری مجازی عنوان کرد و اظهار داشت: «ما با فعالیت روی مارکتینگ آثار هنری سعی کردیم خلأ‌هایی را که وجود دارد، پوشش دهیم و در این زمینه هم موفق بودیم. الان می‌توانم بگویم استقبال هنرمندان جوان سراسر کشور از گالری ما بسیار است در صورتی که بسیاری از آنها شاید در گالری‌های سنتی امکان ارائه آثار خود را نداشتند و ما با برگزاری چند نمایشگاه در گالری خودمان توانستیم اعتباری به ارزش کار آنها ببخشیم. باید گفت نگاه هنرمندان حرفه‌ای به فضای مجازی روز به روز عوض می‌شود و ما شاهد در اختیار گذاشتن آثار بیشتری از آنها برای نمایش در گالری هستیم.»
محسنی، جذابیت طراحی دکوراسیون نمایشگاه و نحوه ارائه آثار را در استقبال خریداران از نمایشگاه مزیدی بر علت دانست و خاطرنشان کرد: «این استقبال تا جایی پیش رفت که در سال‌های 95 و 96 گالری‌های سنتی نسبت به همکاری با ما علاقه‌مندی نشان دادند و با ایجاد صفحه‌هایی در سایت ما اقدام به فروش، اطلاع‌رسانی اخبار و نمایشگاه‌های خود کردند یا با تقویت سایت‌های شخصی خودشان شروع به فعالیت در این حوزه کردند.»
مدیر گالری آرتیبیشن به تفاوت‌های قیمت‌گذاری سایت با گالری‌ها اشاره کرد و بیان داشت: «سعی کردیم قیمت‌گذاری اولیه را بر عهده خود هنرمند بگذاریم ولی از نظر مارکتینگ و مباحث هنری مشورت‌هایی را در قیمت‌گذاری به هنرمند می‌دهیم. البته این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که اثری از نظر ما با قیمت مناسبی ارائه نشده باشد. بر‌خلاف گالری‌ها که قیمت اثر را مشخص می‌کنند ما هیچ‌گونه دخل و تصرفی در قیمت فروشنده نداریم و فقط بر کار آنها نظارت می‌کنیم.»
وی افزود: «چنانچه قیمت آن اثر طبق عرف باشد آن را در نمایش عادی سایت قرار می‌دهیم اما اگر این قیمت‌گذاری بر‌خلاف عرف باشد، قیمت نمایش داده نمی‌شود و به شیوه حراجی، خریدار می‌تواند به آن اثر قیمت دهد و در صورت ارائه قیمت بالاتر و تایید هنرمند، آن اثر فروخته می‌شود. حسن دیگر خرید از گالری‌های آنلاین، مقایسه قیمت‌های فروخته شده آثار هنرمند طی فعالیت هنری وی است. همچنین مقایسه‌ای که میان کارهای دیگر وی و سایر هنرمندان وجود دارد یکی از حسن‌های سایت است که مشتری می‌تواند، با اطلاع بهتری اقدام به خرید کند.»
وی عمده‌ترین فروش آثار را در میان هنرهای تجسمی، به ترتیب نقاشی، نقاشیخط، خط و مجسمه عنوان کرد و گفت: «در عکس، کمی این بازار ضعیف است و حتی در حراج‌هایی مثل تهران کمتر این فروش را شاهد هستیم. به نظرم فرهنگ خرید نسبت به عکس در مقایسه با سایر هنرها سخت‌تر است. مثلا اگر شما حاضر باشید که برای یک نقاشی 20 میلیون بپردازید همین مبلغ را کمتر کسی حاضر است که برای عکس بپردازد. شاید نگاه سطحی و عامیانه مردم به عکاسی یکی از دلایل این کاهش استقبال باشد.»
محسنی با اشاره به کاربردهای متفاوت گالری مجازی در مقایسه با گالری‌ها این‌طور عنوان کرد: «تعاریف و کاربردهای ما با گالری‌ها متفاوت است. مطمئنا تماشای آثار در فضای گالری و در قطع بزرگ، جذابیت‌های خاص خودش را دارد که ما از آن بی‌بهره هستیم. حس دیدن اثر و در محیط قرار گرفتن با اینکه عکس آن را مشاهده کنیم، خیلی متفاوت است. این تفاوت در نوع مخاطبان نیز وجود دارد. در فضای آنلاین ما در پی گسترش بازار هستیم.»
وی بیان داشت: «ما سعی داریم هنر را که ارزش‌افزوده دارد در بازارهای بین‌المللی دنبال کنیم. نگاه به کشورهای همسایه ما را متوجه این موضوع می‌کند که سهم هنرمندان ایرانی نسبت به پتانسیل‌های آنها خیلی پایین است. تقویت بازارهای خارجی می‌تواند به اقتصاد هنر و هنرمندان کمک کند. خلأ پخش آثار هنری در میان هنرمندان و گالری‌ها، ما را بر آن داشت در کشورهای ترکیه، امارات و لبنان نمایشگاه‌هایی برگزار کنیم.»
گالری‌های مجازی زنگ خطری برای حذف گالری‌های سنتی نیستند
نادر سیحون، مدیر گالری سیحون که در حراج‌های آنلاین سال‌های گذشته با استقبال‌های خوبی روبه‌رو بودند، به ارائه نکاتی در این خصوص پرداخت: «در آن سال‌ها که تازه به عنوان اولین گالری اقدام به این کار کرده بودیم با مشکلات بسیاری در حوزه وب و بارگذاری عکس‌های آثار روبه‌رو بودیم. مشکلات فنی زیادی در برنامه‌نویسی وجود داشت و به راحتی جزئیات کارها برای نمایش به مخاطب فراهم نبود؛ در حالی که الان با برطرف شدن این مشکلات خیلی شرایط بهتر شده است.»
وی ادامه داد: «در این حراج که در سال 2012 برگزار شد قیمت‌های پایه مانند حراجی‌های حضوری اعلام می‌شد و تنها امتیازی که ما برای مردم قائل بودیم این بود که آثار را با 40 درصد تخفیف عرضه می‌کردیم.»
وی برگزاری حراج‌های آنلاین و فروش‌های اینترنتی را با توجه به ترافیک تهران و مشکلات زمانی که مردم با آنها روبه رو هستند، لازم برشمرد و گفت: «پراکندگی گالری‌ها در تهران و فاصله‌های طولانی آنها و مشکلات ترافیکی باعث می‌شود فرصت اندکی برای تماشای گالری‌ها در روز وجود داشته باشد. به همین خاطر گسترش گالری‌های مجازی می‌تواند این خلأ را پر کند. البته مشکلی که در این خصوص وجود دارد این است که عکس خیلی از آثار در اینترنت ممکن است بهتر از خود اثر باشد یا خود اثر بهتر از عکس آن باشد که این نواقص ممکن است خریدار را در مقایسه با بازدید حضوری با مشکل مواجه کند. من خودم به شخصه شاید اگر از اثری در اینترنت خوشم بیاید آن را رزرو کنم ولی همان لحظه آن را نمی‌خرم.»
سیحون یکی دیگر از مشکلات گالری‌های مجازی را کاهش اعتماد میان خریدار و فروشنده عنوان کرد و بیان داشت: «اتفاقی که روز به روز در اطراف ما در فضای مجازی می‌افتد باعث شده خریداران اثر هنری با شک و تردید به این امر اقدام کنند و تا وقتی از اعتبار سایتی مطمئن نشدند از آن خرید نکنند. البته در این زمینه طراحی گالری‌های آنلاین توسط همکاران بنده نیز می‌تواند بر این اعتماد‌سازی کمک کند چون به هر حال گالری‌ها شناخته شده‌اند و اگر هم مشکلی به‌وجود آید، مکانی برای مراجعه آنها وجود دارد.»
وی در پاسخ به اینکه خطر حذف گالری‌ها و انتقال آنها به فضای مجازی وجود دارد یا خیر، این‌طور پاسخ داد: «مطمئنا تا وقتی نواقص موجود در اینترنت وجود دارد و مخاطب نمی‌تواند با واقعیت‌های اثر در کامپیوتر روبه‌رو شود، خیلی نمی‌تواند تهدیدی برای گالری‌ها باشد. همان‌طور که تماشای یک فیلم از سینما و در مدیوم بزرگ‌تر می‌تواند جذاب‌تر از تماشای آن از تلویزیون باشد، تماشای آثار هنری در گالری‌ها نیز می‌تواند برای مخاطبان جذابیت داشته باشد.»
مدیر گالری سیحون، متمرکز شدن گالری‌ها در یک فضای مشخص را در تسهیل دسترسی هنردوستان به گالری‌ها و تماشای آثار در یک بازه زمانی مشخص و جلوگیری از اتلاف وقت مفید دانست و خاطرنشان کرد: «در بسیاری از نقاط دنیا این اتفاق افتاده است که همه گالری‌ها در یک نقطه خاصی متمرکز می‌شوند و شما می‌توانید به دور از ترافیک‌های شهری همه نمایشگاه‌های را در یک نقطه متمرکز مشاهده کنید. مطمئنا اگر این اتفاق در ایران بیفتد علاوه‌بر ویژگی‌های فوق، بسیاری از مشتریان گالری‌های دیگر چه بسا از نمایشگاه‌های دیگر نیز بازدید کنند و می‌توانند اتفاق مثبتی را رقم بزنند.»
گالری‌های نوپای مجازی نیازمند توجه گروه‌های آشنا به هنر هستند
شیوا شهباز از عکاسان کشور و سردبیر فصلنامه عکاسی با توجه به حرکت جامعه به سمت دیجیتالی شدن و از دست دادن تعاریف سنتی بعضی مشاغل، رشد گالری‌های مجازی را هم در این مسیر توصیف کرد و گفت: «به نظرم گالری‌های مجازی نیز مثل گالری‌های سنتی و حقیقی اکنون در امر فروش فعالیت‌های خوبی را دارند. به وجود آمدن این فضا دیر یا زود اتفاق می‌افتاد چنان که در همه جای دنیا این اتفاق بسیار زودتر به وقوع پیوسته است. چه اشکالی دارد در کنار گالری‌های سنتی که مشتریان خاص خودشان را دارند با تقویت فضای مجازی، مشتریان اینترنتی را هم جذب کنیم. مطمئنا این مهم می‌تواند به اقتصاد هنر ما جانی تازه ببخشد.»
وی ادامه داد: «البته این گالری‌ها هنوز در ابتدای راه و نوپا هستند و نیازمند گروه‌های حرفه‌ای و آشنا به هنرند تا خیلی بهتر این جریان را در دست بگیرند. در این سال‌ها فعالیت‌هایی شده است اما کسانی که آشنا به هنر باشند و دغدغه هنر را داشته باشند کمتر دیده شده است ولی رفته رفته شاهد هستیم مدیران هنری و کیوریتور‌ها به این فضا وارد می‌شوند و اتفاقات خوبی را رقم می‌زنند.»
این عکاس، فقدان توجه به مسائل اقتصادی را هشداری برای گروه‌ها و تشکل‌های فرهنگی و هنری خواند و پیشنهاد داد: «مطمئنا منویات ذهنی هنرمندان متفاوت با کسانی است که در تجارت فعالیت می‌کنند، به همین خاطر باید سعی شود با هم‌افزایی مردان اقتصاد با هنر یک جریان منسجمی به‌وجود آید که نواقص دو طرف پوشیده شود. مشورت‌هایی که صاحب‌نظران دو عرصه هنر و اقتصاد می‌توانند به همدیگر دهند در پیشبرد اهداف و موفقیت گالری‌های مجازی بسیار تاثیرگذار است.در این زمینه نمونه‌های موفقی را در گالری‌های سنتی داریم که مدیران آن بیشتر از اینکه هنرمند باشند، اقتصاد‌دان بودند و با اندوخته‌های مالی خود وارد بازار هنر شد و کمک بسیاری به اقتصاد هنر کردند و اگر همین کسانی که پشتوانه مالی دارند بخواهند وارد دنیای مجازی شوند باید حتما از مشورت متخصصانی از جامعه هنر بهره ببرند.»
شهباز، تغییر نگرش بعضی از هنرمندان پیشکسوت در استفاده از فضای مجازی را در ارتباط با اقتضای زمان خواند و بیان داشت: «در مسیر حرکت به جلو، عده‌ای از هنرمندان قدیمی هستند که هنوز خود را با شرایط به‌روز نکردند و در دنیای سنتی خود باقی ماندند. اما در این میان عده‌ای از هنرمندان شرایط را به خوبی درک کردند و همراه این جریان شده و برای ارتباط با مخاطبان خود وارد فضای مجازی شدند.»
سردبیر فصلنامه عکاسی، ارتباط مدیران گالری‌ها با خریداران و بسیاری فاکتورهای دیگر مربوط به اثر را در فروش یک نمایشگاه تاثیرگذار خواند و گفت: «به نظرم نحوه فروش هم در فضای سنتی و هم در فضای مجازی به صورت یکسان است. این موضوع تا حدی به کاراکتر، سبک کاری، امضای هنرمند و موارد دیگر بر می‌گردد. بسیار پیش آمده است که اثری کمتر از سه میلیون تومان فروش داشته است در حالی که هنرمند آن 30 میلیون تومان هزینه کرده است. در این مسیر ارتباط‌هایی که مدیران گالری با خریداران دارند و همچنین نحوه تولید اثر بسیار در رونق بازار فروش تاثیرگذار است.»
* نویسنده : افشین حیدری خبرنگار فرهنگ و هنر
مطالب پیشنهادی
