

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» یکی از آن نمونه محصولاتی است که در طول نهضت اسلامی در شکلگیری اندیشه اسلامی بر مبنای قرآن و برای نظامسازی اسلامی بسیار جذاب و پرمخاطب بود. هرچند که در آن زمان مجموع سخنرانیهای آیتا... خامنهای در مسجد امام حسن(ع) مشهد تبدیل به این کتاب ارزشمند شد ولی به دلیل حساسیت ساواک و مبارزات مستمر ایشان بهطور کامل منتشر نشد. ماجرا از آنجا آغاز شد که پس از رمضان سال 1353 به دلیل تعقیب ساواک آیتا... خامنهای سخنرانیهای جسته و گریختهای داشتند تا اینکه در مقصد بعدی به مسجد امام حسن(ع) رسیدند و در مدت کوتاهی جمعیت بیسابقهای بهخصوص از جوانان مشتاق مسجد امام حسن(ع) و امام جماعت خوشفکر و فعال آن شدند.
طولی نکشید که با طرح آیتا... خامنهای مسجد گسترش یافت و با فرارسیدن رمضان 1354 سلسلهجلسات سخنرانی اصول اندیشههای اسلامی بر مبنای قرآن آغاز شد. رهبر معظم انقلاب، خود درباره اهداف و چگونگی آن برنامه و سخنرانیها اینطور توضیح میدهند: «بنده یک ماه رمضان در مسجد امام حسنِ مشهد سخنرانىِ مستمر 30 جلسهاى داشتم. آن زمان به ضبط سخنرانیها خیلى اهمیت داده نمىشد؛ اما استثنائا همه این 30 سخنرانى ضبط شده است. در آن سخنرانیها راجع به توحید، امامت، ولایت، نبوت و سایر مباحث اساسى بحث شده است که الان هم آنها را تایید مىکنم. اینها پایههاى فکرى براى ایجاد یک نظام اسلامى بود؛ اگرچه ما آن موقع امیدوار نبودیم که نظام اسلامى شش، هفت سال دیگر محقق شود. مىگفتیم اگر 50 سال دیگر هم ایجاد نشود، بالاخره پایههاى فکرىاش اینهاست. آن کار، جهت دادن به فکر نسل جوانِ آن روز بود.»
آیتا... خامنهای مقدمه این کتاب را اینگونه آغاز کردهاند: «طرح اسلام به صورت مسلکی اجتماعی و دارای اصولی منسجم و یکآهنگ و ناظر به زندگی جمعی انسانها، یکی از فوریترین ضرورتهای تفکر مذهبی است.» ایشان این کتاب را با یک باور یقینی به این نکته نوشتهاند که اسلام باید بهعنوان یک برنامه زندگی مورد توجه قرار بگیرد. پس باید همه کمبودها جبران شود و یکی از این کمبودها «طرح کلی برای این برنامه» است. ایشان در مقدمه این کتاب، گامهای عملیاتی برای تحقق این هدف را تبیین کردهاند: «کوشیده شد که مهمترین پایههای فکری اسلام از سازندهترین و زندهترین ابعادش در خلال آیات رسا و روشن قرآن جستوجو شود.»
مجموعه مباحث آیتا... خامنهای در چند مرحله برای چاپ آماده شد و به انتشار رسید. در ابتدا کتابچهای از خلاصه مباحث در سال ۱۳۵۴ منتشر شد. البته ساواک هم بهشدت از این امر مراقبت میکرد و گزارشهای متعددی را از این کتاب نوشته است. پس از وقوع انقلاب اسلامی، باز هم تا مدتها انتشار متن کامل سخنرانیها ممکن نشد. البته بخشهایی از آن، در قالب جزوهها و کتابچههایی در دسترس قرار میگرفت که نمونه آن، جزوه و کتابچه «ولایت»، محصول حزب جمهوری و سازمان تبلیغات اسلامی است که مطالب فصل ولایت از سخنرانیها را در بر میگرفت. با این حال پس از مدتی که حتی همین کتابچهها هم نایاب شده بودند، مجموعه سخنرانیها در سال ۱۳۹۲ در قالب کتابی با همان نام «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» از سوی «مرکز صهبا» منتشر شد.
