به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، گویا قرار است وضعیت یک میلیون و 100 کودک بدون شناسنامه تا یک ماه دیگر روشن و تکلیف لایحه اعطای تابعیت ایرانی به کودکان فاقد شناسنامه تا یک ماه دیگر در مجلس مشخص شود. اما دیر تصویب شدن این لایحه چه آسیبی می‌تواند به این کودکان وارد کند؟ وقتی کودکی شناسنامه ندارد در کنارش از حق تحصیل و زندگی که باید داشته باشد، محروم می‌شود. همین موضوع می‌تواند دلیلی شود که کودک به جای مدرسه وارد بازار کار شود. 

سرنوشت کودکان بدون شناسنامه سرنوشت غمگینی است چراکه کودکان بدون شناسنامه تنها می‌توانند در مدارس خودگردان درس بخوانند و هرگز نمی‌توانند به مقاطع بالاتر بروند؛ همین موضوع باعث می‌شود که حسرت درس و مدرسه به دلشان بماند و خیلی زود وارد بازار کار شوند. 

همین که نمی‌توانند در مقاطع بالا درس بخوانند، بهانه‌ای می‌شود تا خانواده‌هایشان از ابتدا اجازه ندهند که وارد مدرسه بشوند چراکه وقتی فرزندش نمی‌تواند آن‌طور که باید و شاید درس بخواند، خانواده‌هایشان ترجیح می‌دهند هزینه تحصیل فرزند  را خرج زخم دیگر زندگی‌اش کند.  محمد یکی از کودکان افغانستانی است که به ایران مهاجرت کرده و به دلیل نداشتن شناسنامه نمی‌تواند امسال به کلاس اول برود.

مادرش می‌گوید: «وقتی اجازه درس خواندن ندارد و به مدرسه راهش نمی‌دهند، چرا برای تحصیلش خرج کنم؛ به جای مدرسه می‌فرستمش جوراب فروشی کند که کمک حال پدرش هم باشد. وقتی نمی‌تواند برای خودش دکتر و مهندس بشود چرا باید برای چهار کلاس درس خواندن کلی پول هزینه‌اش کنیم.»

حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی معتقد است که وقتی یک میلیون و 100 هزار کودک بدون شناسنامه داریم یعنی به همین تعداد کودکانی هستند که نمی‌توانند به مدرسه بروند و باتوجه به اینکه این کودکان هم‌اکنون نیز ساکن ایران هستند، فقدان تابعیت و هویت ملی و عدم اعطای شناسنامه به آنها طبیعتا منجر به سرخوردگی آنها خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه این کودکان شناسنامه ندارند، طبیعتا در دریافت امکانات رفاهی اعم از امکانات آموزشی، درمانی و اجتماعی با مشکلات اساسی روبه‌رو هستند. البته باید برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود که بعد از ورودشان به فضای آموزشی به مشکل برنخوریم.»

طیبه سیاوشی، نماینده مجلس شورای اسلامی به «فرهیختگان»، گفت: «در حال حاضر بیش از 90 درصد اتباع افغان در کشور به صورت غیرمجاز و غیرقانونی در کشور ساکن هستند که همین موضوع باعث می‌شود کودکان  آنها بدون شناسنامه به دنیا بیایند.»

وی افزود: «مصوبه صدور کارت هویت و شناسنامه برای کودکان زنان ایرانی دارای همسر افغان باید هرچه سریع‌تر در کمیسیون لوایح دولت تصویب شود تا شاید مشکلات فرزندان این خانواده‌ها حل شود. انتظار می‌رود این مصوبه از سوی هیات وزیران نیز تصویب شود چراکه با این اقدام بخش زیادی از مشکلات کودکان بی‌شناسنامه و بی‌هویت حل خواهد شد.»

سیاوشی تاکید کرد: «طرح تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مشکلات تابعیتی کودکان‌شان را حل خواهد کرد. به هر حال باید به این موضوع فکر کرد که این کودکان حق دارند به مدرسه بروند. متاسفانه در حال حاضر بررسی این طرح در مجلس تا ارائه لایحه از سوی دولت متوقف شده است و تا زمانی که دولت این لایحه را به مجلس ارسال نکند، قطعا مجلس قدمی نمی‌تواند بردارد.»

این نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد است که تمامی دستگاه‌های مسئول در این حوزه باید تلاش کنند این لایحه تصویب شود تاهرچه سریع‌تر وضعیت این کودکان مشخص شود. به هر حال نداشتن هویت می‌تواند باعث سرخوردگی و مشکلات جدی در زندگی این کودکان بشود. 

سیاوشی با بیان اینکه بیش از یک میلیون کودک بدون شناسنامه در کشور وجود دارد، افزود: «بیشتر این کودکان در منطقه 12 تهران زندگی می‌کنند و متاسفانه کودکان در این منطقه به کارهای سنگین مشغول هستند. اگر بخواهیم شرایط این کودکان را در شهرستان‌ها بررسی کنیم، در مشهد و سیستان و بلوچستان هم کودکان بدون شناسنامه وجود دارند که آمار دقیقی از آنها نداریم.»

وی ادامه می‌دهد: «99 درصد ازدواج زنان ایرانی با اتباع اففانستانی غیررسمی است و به صورت صیغه و فاقد ثبت رسمی است که همین موضوع اصلی‌ترین دلیل برای به دنیا آمدن کودکان بدون شناسنامه است. البته بیش از 90 درصد اتباع افغان به صورت غیرقانونی در کشور زندگی می‌کنند و تولد کودکان بی‌شناسنامه نیز ثمره ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه غیرمجاز است.»

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، گفت: «متاسفانه تعداد کودکان بدون شناسنامه روزبه‌روز در حال افزایش است و در آینده با تعداد زیادی کودک و نوجوان بدون شناسنامه روبه‌رو خواهیم بود و باید اگر برنامه، طرح و لایحه‌ای داریم هرچه سریع‌تر اجرا کنیم تا از به وجود آمدن نسل بدون هویت جلوگیری شود.»

* نویسنده : مطهره واعظی‌پور خبرنگار گروه اجتماعی