مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد: خانه صنعتکاران به‌عنوان یک مجموعه تخصصی و مردم‌نهاد بنا بر نیازی که در حوزه کمک به صنعت احساس می‌شد، تشکیل شده است و برای حل مشکلات صنعت راهکارهای تخصصی را در کمیسیون‌های مربوطه مطرح می‌کند. این مجموعه بخش خصوصی در‌حال‌حاضر ۱۶ کمیسیون تخصصی دارد که 1250 نفر از نخبگان بخش‌های مختلف صنعت در این کمیسیون‌ها حضور دارند. همچنین به گفته مسئولان این نهاد، خانه صنعتکاران ایران نخبگان را در کمیسیون‌های نفت و پتروشیمی، معدن، آب و خاک و محصولات کشاورزی و... دور هم جمع کرده تا در راستای احصای مشکلات و ارائه راهکارهای علمی و عملی اقدام کنند. سیدعلیرضا بنی‌هاشمی، رئیس خانه صنعتکاران ایران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره وظایف، کارکردها و خدمات ارکان خانه صنعتکاران می‌گوید مجموعه خانه صنعتکاران بالغ بر ۳۰ سال قدمت دارد و در حوزه اقتصاد و تولید فعال است. ما رشد اقتصاد کشور را یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها می‌دانیم و در هرم این موضوع، اقتصاد تولیدی مسلح به سلاح دانش‌بنیان را بخش اصلی می‌دانیم. معتقدیم تنها مسیری که به ما کمک می‌کند این پیچ تاریخی را به سلامت بگذرانیم همین موضوع است و ما این امر را در خانه صنعتکاران با جدیت دنبال می‌کنیم. تلاش می‌کنیم ضمن بررسی مشکلات، راهکارهای علمی، مهندسی و کارشناسی شده را فریاد بزنیم. وی می‌گوید صنعتکار ما موفق شده تحریم‌های خارجی را به‌راحتی دور بزند و محصول ایرانی را در عرصه بین‌المللی به فروش برساند. درست است که شرایط تحریمی اوضاع فروش را سخت کرده اما بن‌بست ندارد. آن چیزی که صنعتکار ما را به چالش جدی دچار کرده، طرح‌ها و موانع داخلی است. «فرهیختگان» درخصوص عملکرد بخش صنعت کشور به‌ویژه در شرایط تحریمی سال‌های اخیر گفت‌وگوی مفصلی با سیدعلیرضا بنی‌هاشمی، رئیس خانه صنعتکاران ایران داشته که متن آن در ادامه می‌آید.
افزایش اشتغال بخش صنعت باوجود تحریم‌ها
سیدعلیرضا بنی‌هاشمی درباره وضعیت اشتغالزایی و صادرات بخش صنعت در سال‌های اخیر و تاثیر تحریم‌ها می‌گوید: «در حوزه صادرات کل بخش‌های اقتصادی چند نکته حائز اهمیت وجود دارد. مورد اول اینکه متاسفانه ما در حوزه صادرات از نظر حجم و وزن شاید افزایش داشتیم اما به‌لحاظ ارزش افزوده این رشد رقم نخورده است؛ چراکه میانگین هر تن کالای صادرات ایران حدود 358 دلار و میانگین واردات ما حدود 1600 دلار است؛ یعنی ارزش افزوده واردات ما نسبت به صادرات چیزی حدود 4.5 برابر است. به بیان بهتر این موضوع خام‌فروشی ما را نشان می‌دهد. اما در بخش صنعت ارزش هر تن اقلام صادراتی ما بیش از 1000 دلار یا به عبارتی 3 برابر میانگین ارزش هر تن صادرات غیرنفتی است. گرچه ما از این وضعیت هم راضی نیستیم، اما در شرایط فعلی و با همه محدودیت‌های تحریمی که داریم، اقلام صادراتی بخش صنعت بالاترین ارزش افزوده را در میان بخش‌های اقتصادی دارد. گفته شده که ما به‌عنوان بخش خصوصی به همین وضعیت قانع نیستیم و براساس احساس نیازی که داشتیم، به‌صورت جدی در خانه صنعتکاران سعی کرده‌ایم فعالان دانش‌بنیان را به بازار متصل کنیم تا با شناسایی در زنجیره ارزش به تکمیل آن کمک کنند. وقتی خود فعالان دانش‌بنیان می‌خواهند با یک مجموعه پتروشیمی قرارداد منعقد کنند برای مثال حدود ۳ سال طول می‌کشد و آنها نمی‌توانند به بازار متصل شوند. اما ما دسترسی‌هایی ایجاد می‌کنیم که شرکت‌ها بتوانند با استفاده از توانایی و دانش فنی دانش‌بنیان‌ها، اقلام با ارزش افزوده بالا تولید کنند.»
موانع داخلی باید حل شود
رئیس خانه صنعتکاران ایران درخصوص موانعی که بر سر راه توسعه بخش صنعت وجود دارد می‌گوید، معتقدم سیاست رفع تعهد ارزی باید همچنان ادامه یابد اما ما خواستار تنوع‌بخشی به شیوه‌های رفع تعهد ارزی هستیم. این مسیر بزرگ‌ترین معضل صادرکنندگان ماست که سبب شده کارت بازرگانی بسیاری از تولیدکنندگان غیرفعال و قفل شود. اگر بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت و متولیان امر در این مسیر فکر عاجل نکنند وضعیت بدتر خواهد شد. تصمیمات نباید پشت درهای بسته اتخاذ شود، در این باره نیاز است با بخش‌های خصوصی و تشکل‌ها مشورت شود. این اقدام درصورت انجام می‌تواند به بهبود وضعیت صادرات مواد غیرنفتی در کشور کمک کند. بنی‌هاشمی درخصوص رفع تعهد ارزی عنوان کرد: «ما یک پکیج از روش‌ها برای موضوع تعهد ارزی ارائه دادیم. اعضایی داریم که در آفریقا در کنار فرانسه و آلمان می‌جنگند تا پروژه را برنده شوند. ایجاد مشوق‌های صادرات خدمات فنی مهندسی برای تولیدکنندگان موضوع مهمی به شمار می‌رود. در قزاقستان، ساختمان‌های برند توسط ایرانی‌ها ساخته می‌شود. خوشبختانه این موضوع جزء نقاط قوت به شمار می‌رود. دلیل این رشد برقراری مشوق برای صادرات خدمات فنی و مهندسی بوده است؛ تخفیف‌های برگشت ارز حاصل از صادرات و مواردی نظیر آن برای همه تولیدکنندگان صادرات محور به رونق بازار منجر خواهد شد. اگر بر مبنای ارزش افزوده ایجاد شده، مشوق‌های صادراتی ایجاد شود موثر خواهد بود. ما با خام‌فروشی مخالف هستیم و نباید مشوق صادراتی به آن تعلق گیرد. این شرایط تشویقی باید شامل افرادی شود که برای مثال محصولی را به قیمت ۲ دلار تولید می‌کنند و موفق می‌شوند به قیمت ۱۰ دلار به فروش برسانند. متاسفانه این اقدام در خارج از مرزها انجام می‌شود و بخشی از محصولات صادراتی ما با ارزش افزوده به کشور وارد می‌شود.»
افزایش مشتریان ساخت ایران
بنی‌هاشمی درخصوص برخی ادعاها درمورد رشد ساخت ایران در سال‌های اخیر به‌واسطه ممنوعیت‌های وارداتی اظهار کرد: «موضوع جلوگیری از واردات بحث حاشیه‌ای است. در اصل ما در صنعت پیشرفت داشتیم. مردم می‌بینند که اگر هم در حوزه فرهنگسازی خرید محصولات تولیدکنندگان را حمایت کنند، تولیدکننده نیز تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا بتواند کیفیت محصولات خود را افزایش دهد. این پیشرفت را در حوزه‌های مختلف صنعت از تولید داخل شاهد بودیم. جهش قابل لمسی در این زمینه رقم خورده و بخشی از آن به‌واسطه حمایت مردم از تولیدکننده داخلی بوده است. برای مثال در گذشته درهای ضدسرقت وارداتی بود، امروز تولیدکننده کاری کرده که واردات دیگر توجیه و صرفه اقتصادی ندارد و به‌صرفه نیست. این مورد در حوزه کنتور هوشمند کشاورزی نیز صدق می‌کند. اکنون دانش فنی ساخت کنترل در کشور وجود دارد و تولید می‌شود و قیمت آن از بهترین کالای خارجی نیز بهتر است. اکنون ۷۰ درصد بازار داخل کنتور در اختیار این تولیدکننده دانش‌بنیان است.»
یک مانع عجیب پیش پای صنعتکاران
رئیس خانه صنعتکاران ایران پیرامون مشکلات اشتغالزایی در بخش صنعت گفت: «ازجمله چالش‌های بخش صنعت عدم اجازه نوسازی و طرح‌های توسعه واحدهای تولیدی در شعاع ۱۲۰کیلومتری تهران است که درصورت رفع این مشکل می‌توان فرصت‌های شغلی زیادی در کشور ایجاد کرد.» وی ادامه داد ما برخی مجموعه‌ها را داریم، مانند مجموعه‌ای که تولیدکننده قطعات سخت‌افزاری ضبط خودروهای ایران‌خودرو است، این صنعت مشکلی از لحاظ محیط‌زیست و... ندارد اما متاسفانه طبق قانون مانع‌تراشی که وجود دارد تولیدکننده نمی‌تواند سه سوله برای اشتغالزایی ۸۰۰ نفر ایجاد کند. این موضوع در اواخر دوران ریاست‌جمهوری آقای روحانی پیگیری شد و به جاهایی خوبی رسید. می‌بینیم در دل شهر آلمان کارخانه فولاد وجود دارد؛ دانش‌ها و تکنولوژی‌های موجود به فیلتر شدن آلودگی هوا کمک می‌کند. می‌توانیم فولادسازان را موظف کنیم از این تکنولوژی‌ها استفاده کنند. این تکنولوژی در ایران نیز توسط فعالان دانش‌بنیان به تولید رسیده است. اکنون صورت‌مساله را پاک می‌کنیم. ما یک کارخانه در مشهد داشتیم که یک دستگاه آن به عرض 1.5 در ۶ متر در هر شیفت ۳۰۰ هزار قطعه آجر عایق حرارت، عایق صدا در رنگ‌های مختلف بدون آلایندگی و تولید صدا تولید می‌کرد اما چون فعالیت آن در حوزه آجرسازی بود به او مجوز نمی‌دادند.
در ۱۲ کشور دفاتر گسترش بازارهای صادراتی داریم
بنی‌هاشمی در پایان یادآور شد: «ما مشکلات اساسی و موانع صنعت را شناسایی کردیم و بر آن مبنا کمیسیون‌های مربوط به آن را تشکیل دادیم. برای مثال در حوزه مالیات خلأ وجود داشت. تولیدکننده نمی‌تواند درگیر تمامی این مسائل باشد. در نتیجه ما کمیسیون مالیاتی را داریم که به تولیدکنندگان مشورت می‌دهند و کنار او هستند تا گزندی متوجه آن نشود. در ۱۲ کشور دفاتری با انگیزه گسترش بازارهای صادراتی ایجاد کردیم. این دفاتر در راستای تسهیلگری در حوزه توسعه بازارهای صادراتی فعال هستند. بازاریابی، بازارسازی، توسعه بازار نسبت به سلایق و علایق کشور مقصد هدف اصلی این دفاتر است. برای مثال نان خرمایی با ذائقه کشور استرالیا هم‌خوانی دارد، ما این موضوع را به تولیدکننده می‌گوییم تا با توجه به استاندارهای کشور مقصد اقدام کند. به بیان بهتر ایجاد بازارهای پایدار صادراتی برای محصولات ایرانی از اهداف اساسی ما به شمار می‌رود. انتقال تکنولوژی فعالان دانش‌بنیان نیز از موارد دیگر است. برخی کشورهای همسایه تمایل دارند از این تکنولوژی‌ها بهرمند شوند؛ ما تولیدکننده دانش‌بنیان و بازار صادراتی را به یکدیگر وصل می‌کنیم. تمام ابزار و پلتفرم‌هایی که برای فروش محصول نیاز است را از موارد مالی، اعتمادسازی، مباحث حملونقل و هر آنچه صادرکننده در آن سوی مرزها به آن نیاز دارد در دفترخانه صنعتکاران ارائه می‌شود تا هزینه تحریم‌ها به حداقل برسد. تلاش ما در راستای اتصال هدفمند بخش‌های موردنیاز صنعت به یکدیگر است. شکل‌گیری چنین حلقه‌ای از ادامه خام‌فروشی جلوگیری خواهد کرد.»