علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: روز گذشته امیرعبداللهیان در سفری منطقه‌ای راهی عمان شد. سفری که برخی منابع اطلاع می‌دهند قرار بوده قبل از حمله رژیم‌صهیونیستی به کنسولگری ایران انجام شود اما این حمله آن را به تعویق انداخته است، بنابراین نمی‌توان این سفر را بی‌ارتباط با حوادث منطقه و مذاکراتی که برای آتش‌بس در جریان است تحلیل کرد. برای بررسی اهداف سفر امیرعبداللهیان به عمان با عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفتوگو پرداخته‌ایم. مشروح این گفتوگو را در ادامه می‌خوانید.
احتمالا طرف آمریکایی هم در عمان حضور دارد
عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل درمورد اهداف سفر امیرعبداللهیان به عمان اینگونه توضیح داد: «این سفر در رابطه با ایالات متحده آمریکاست و سفری با اهداف دوجانبه بین ایران و عمان نمی‌تواند باشد. ممکن است طرف آمریکایی هم در عمان باشد تا گفتوگوهایی را به صورت با‌واسطه یا بی‌واسطه صورت دهد البته بعید می‌دانم بی‌واسطه و مستقیم باشد. همچنین ممکن است وزیر امورخارجه پیامی را برای تحویل به طرف آمریکایی برده باشد. پس از اقدامی که اسرائیل علیه کنسولگری ایران انجام داد گفتوگوهایی بین دو طرف شکل گرفته است. این تبادل پیام‌ها بعضی وقت‌ها ضرورت دارد تا در نهایت به گفتوگوهایی منجر شود. به نظر من هرچه باشد اوضاع را متشنج نمی‌کند. شاید قدم‌هایی برداشته شود در رابطه با ایجاد آرامش نسبی. بخشی در رابطه با حرکت ناشایست اسرائیل است و بخشی نیز ممکن است در رابطه با مذاکرات رفع تحریم بین ایران و آمریکا باشد که به خاطر جنگ غزه تا حدی سست شد.
ممکن است بخواهند دوباره ادامه پیدا کند. من تصور نمی‌کنم این سفر برای اقناع حماس به پذیرش توافق آتش‌بس باشد. اگر چنین چیزی باشد نیازی نیست تا وزیرخارجه به عمان برود. عمانی‌ها و قطری‌ها می‌توانستند جور دیگری پیام بفرستند و ایران را دعوت به کمک برای حصول آتش‌بس کنند.
لذا من فکر می‌کنم موضوعات مورد گفتوگو بیشتر درمورد خود ایران و آمریکا است. مساله غزه نیاز نیست در عمان دنبال شود، اگر هم نیاز به پیگیری باشد قطر مرجع پیگیری آن است چون قطر و مصر محور مذاکراتند. لذا عمان خیلی در این قضایا دخالت نمی‌کند.»
مواجهه غیر‌سخت ایران و آمریکا باب مذاکرات هسته‌ای را نبست
فرجی‌راد همچنین معتقد است که میزان تنش بین ایران و آمریکا به حدی نبوده است که حتی باب مذاکرات هسته‌ای بسته شود. او در این‌باره می‌گوید: «بله به نظرم این‌طور است. در طی اتفاقات رخ‌داده در جنگ غزه و حتی پس از حمله به کنسولگری هر دو طرف یعنی ایران و آمریکا خود را کنترل کرده و خیلی به هم حمله نکردند. آمریکایی‌ها چندین بار پیام دادند که اصلا در این قضیه نبوده و حمله به کنسولگری را تایید نمی‌کنند، هر‌چند که آمریکا خیلی کم اتفاق افتاده که بخواهد اسرائیل را مستقیما محکوم کند. در شورای امنیت سازمان ملل هم علیهش رای نمی‌دهد اما در این رابطه پیام‌هایی صادر شد که در این جریان حضور ندارند. ایرانی‌ها نیز به نوعی پذیرفتند که آمریکا در این قائله حضور ندارد و خیلی مساله را داغ نکردند. این موارد زمینه را برای آغاز گفت‌وگو‌ها کمی تلطیف می‌کند چه در رابطه با موضوع خاص این هفته و چه درمورد موضوعاتی که در گذشته مطرح بود و جنگ غزه آن را کند کرد.» او درمورد اینکه این موضوع چگونه با تحریم‌های چند روز اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا قابل جمع است توضیح می‌دهد: «این یک فرمول ثابت در تقابل با ایران است تا زمانی که به یک توافق برسند و امتیازاتی کسب کنند. آمریکایی‌ها تا یک توافق انجام نشود به این اقدامات ادامه می‌دهند.»
مذاکرات درمورد یک موضوع خاص را نمی‌شود منطقه‌ای نامید
فرجی‌راد در مورد اینکه آیا مذاکرات احتمالی همزمان بر سر ماجرای کنسولگری و رفع تحریم ابهام گره خوردن مسائل منطقه‌ای به هسته‌ای که خط قرمز ایران بوده است را به‌وجود می‌آورد یا نه، پاسخ می‌دهد: «بحث منطقه‌ای فرق می‌کند با بررسی یک حادثه. وقتی صحبت از منطقه می‌کنیم یعنی ایران و آمریکا جلساتی در مورد مساله عراق، سوریه، خلیج فارس و یا طالبان داشته باشند. اما سفر عمان درمورد این موضوعات نبوده و لذا عنوان منطقه‌ای به آن اطلاق نمی‌شود یا در مورد حمله به کنسولگری است و یا به ازسر‌گیری مذاکرات. پیش از این تبادل‌هایی از طریق سفارت سوئیس آغاز شد و حالا این تبادل پیام‌ها تبدیل به مذاکرات شده است.»
پاسخ ایران به رژیم‌صهیونیستی برنامه‌ریزی شده است
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل درمورد اینکه آیا رسیدن به یک آتش‌بس احتمالی پاسخ ایران به اقدام رژیم‌صهیونیستی را کم‌رمق‌تر می‌کند یا نه، معتقد است که چندین گزینه تقابلی از پیش برنامه‌ریزی شده و در فرصت مناسب گزینه مناسب اجرایی می‌شود. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «واکنش ایران راه‌های مختلف دارد و ممکن است از طریق نیروهای مقاومت یا مسیرهای دیگر اجرایی شود. من تصور نمی‌کنم که افراد زیادی بدانند که در شورای عالی امنیت ملی گرفته شده است. مقامات ما که در شورای عالی امنیت ملی نیستند گاهی اظهاراتی مطرح می‌کنند که آن نیز اطلاعات دقیقی از پاسخ ایران نیست و صرفا تحلیل آنهاست. یک فرصتی باید ایجاد شود تا تصمیم اتخاذ‌شده اجرایی شود. چندین پارامتر در نظر گرفته می‌شود تا اگر فرصت اول محقق نشد دومین فرصت به کار گرفته شود تا کشور حداقل تنش را داشته باشد. هم ایران و هم آمریکا به دنبال گسترش درگیری در منطقه نیستند. درست است که کنسولگری ایران مورد‌هدف قرار گرفته است اما ایران با تیزبینی باید از این فرصت برای مذاکره استفاده کند تا بازدارندگی ایجاد کند. تاکنون چندبار ایلات در اسرائیل مورد‌هدف قرار گرفته است. ممکن است چندین پهپاد برای حمله به رژیم‌صهیونیستی به کار گرفته شوند یا حوثی‌ها عملیات کنند و یا خود ایران در منطقه‌ای وارد عمل شود. تصمیمات گرفته شده است که ایران در چه نقطه و در چه برهه زمانی واکنش نشان دهد. هر پاسخ به اقتضای زمانی و مکانی خود بستگی دارد که کسی جز اعضای شورای عالی امنیت ملی آن را نمی‌داند و در زمان مناسب با هماهنگی با مرجع بالادستی اتخاذ و اجرایی می‌شود.»
ایران وارد درگیری مستقیم با اسرائیل نمی‌شود
فرجی‌راد چگونگی پاسخ ایران به رژیم‌صهیونیستی را اینگونه توضیح می‌دهد: «من معتقدم ایران پاسخ را پیش‌تر داده است. واقعیت این است که در ۷ اکتبر اتفاقی افتاد، ایران اعلام کرد اطلاعی نداشته و آمریکایی‌ها نیز برای اینکه تشنج علیه اسرائیل در منطقه بیشتر نشود اعلام کردند ایرانی‌ها اطلاعی نداشتند اما همه می‌دانند که ایران کمک‌کننده اصلی به جبهه مقاومت است. اگر ایران در معادله نبود حماس و جهاد اسلامی هم وجود نداشتند. ۷ اکتبر اتفاق بسیار سنگینی بود که بعد از جنگ ۱۹۶۷ برای اسرائیل رخ داد. اسرائیل بعد از ۱۹۶۷ ضربه‌ای که خورد را جبران کرد اما الان فقط غیر‌نظامیان را کشته و دستاوردی نداشته است. باید این واقعیت را در نظر بگیریم که بر اساس خود اسرائیلی‌ها نقش اصلی را ایران دارد. بعد از ۷ اکتبر توازن قوایی به نفع ایران و جبهه مقاومت به‌وجود آمد که ده‌ها حمله رژیم‌صهیونیستی به مواضع سوریه و حزب‌الله نتوانسته تغییری در آن ایجاد کند. اسرائیل با حملات اینچنینی به کنسولگری ایران در سوریه می‌خواهد کفه ترازو را برابر کند اما معتقدم ایران وارد درگیری مستقیم نخواهد شد.»