سینا سپهرآذر، خبرنگار: پدیده هاوینگ (Halving) یا نصف شدن در دنیای رمزارزها، یکی از مهم‌ترین و مورد انتظارترین اتفاق‌هاست؛ این اتفاق برای بسیاری از رمزارزها می‌افتد اما به‌طور عام از این عبارت برای اشاره به هاوینگ بیت‌کوین استفاده می‌شود. در طول عمر تقریبا ۱۶ ساله بیت‌کوین، سه بار این اتفاق رخ داده است و هاوینگ بعدی تا چند هفته دیگر به وقوع می‌پیوندد. از آنجا که هاوینگ تاثیر بسیار زیادی روی قیمت بیت‌کوین دارد و تمام بازار رمزارز نیز دنباله‌رو بیت‌کوین است این اتفاق قریب‌الوقوع می‌تواند تمام این بازار را دستخوش تغییر کند. اما هاوینگ به چه معناست، چرا وجود دارد و چگونه قیمت‌ها را تغییر می‌دهد؟
هاوینگ چیست؟
همان‌طور که می‌دانید، افرادی که با سخت‌افزارهای بسیار قوی اقدام به استخراج یا ماین‌کردن (Mining) بیت‌کوین می‌کنند، ماینر (Miner) نامیده می‌شوند؛ دلیل این افراد برای استخراج بیت‌کوین آن است که شبکه بیت‌کوین در ازای این کار مقادیری بیت‌کوین جدید تولید می‌کند و به‌عنوان پاداش آن را به ماینرها می‌دهد. در ابتدای شروع به کار بیت‌کوین مقدار این پاداش معادل ۵۰ عدد بیت‌کوین به ازای هر بلاکی بود که توسط ماینرها پردازش می‌شد و در زنجیره بلوکی (Blockchain) بیت‌کوین قرار می‌گرفت و از آنجا که پردازش هر بلوک ۱۰ دقیقه طول می‌کشد در حقیقت در هر ۱۰ دقیقه تعداد ۵۰ عدد بیت‌کوین جدید تولید می‌شد.
اما خالق ناشناس بیت‌کوین، یعنی ساتوشی ناکاموتو یک نوآوری دیگر هم داشت. او تصمیم گرفت که برخلاف ارزهای رایج مانند دلار و یورو، تعداد کل بیت‌کوین‌ها محدود باشد. از آنجا که ساتوشی ناکاموتو ناشناس است و هیچ اثری از فعالیت وی در دسترس نیست درباره چرایی این تصمیم او هم اطلاعات دقیقی نداریم و تنها می‌توان آن را به اهداف و جهت‌گیری‌های سیاسی وی ربط داد! در واقع دولت‌ها و بانک‌های مرکزی می‌توانند با قدرتی که در اختیار دارند مانند چاپ اسکناس، تغییر در نرخ بهره یا توزیع اوراق بهادار اقدام به دستکاری و کنترل ارزش یک ارز کنند؛ احتمالا ساتوشی با این قدرت مطلق بانک‌ها سر ناسازگاری داشت و به همین دلیل تصمیم گرفت تا بیت‌کوین را طوری طراحی کند که بدون نیاز به کنترل از جانب یک شخص یا سازمان، رفته‌رفته ارزشمندتر شود و به همین دلیل تعداد کل بیت‌کوین‌ها در پایان معادل ۲۱ میلیون عدد خواهد بود.
اما ساتوشی ناکاموتو به همین محدودیت بسنده نکرد؛ او می‌خواست به دست‌آوردن بیت‌کویت حتی سخت‌تر هم باشد! به همین دلیل سازوکار اهدای پاداش ماینرها را طوری طراحی کرد که به مرور زمان این پاداش کمتر و کمتر شود. پس شبکه بیت‌کوین طوری طراحی شد که از هر ۲۱۰ هزار بلوکی که پردازش و وارد شبکه می‌شدند مقدار این پاداش نصف شود؛ این اتفاق تقریبا هر چهار سال یک بار می‌افتد و پس از سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۲ و ۲۰۲۰، در سال ۲۰۲۴ هاوینگ بعدی رخ خواهد داد و پاداش ماینرها از 6.25 بیت‌کوین در هر بلاک به 3.125 بیت‌کوین در هر بلاک کاهش خواهد یافت. این نصف شدن همین‌طور ادامه پیدا خواهد کرد تا تعداد کل بیت‌کوین‌های موجود به میزان ۲۱ میلیون عدد برسد؛ زمان دقیق این اتفاق را نمی‌توان به‌درستی پیش‌بینی کرد اما احتمالا در سال ۲۱۴۰ خواهد بود.
هاوینگ چه تاثیری بر قیمت بیت‌کوین دارد؟
اما هاوینگ به جز کمیاب‌تر کردن بیت‌کوین چه تاثیر دیگری دارد و چرا اینقدر مهم است؟ در واقع عمده توجهات به هاوینگ به این دلیل است که انتظار می‌رود بعد از هر هاوینگ، قیمت بیت‌کوین به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کند! اولین هاوینگ بیت‌کوین در سال ۲۰۱۲ رخ داد؛ در یک سال منتهی به اولین هاوینگ قیمت بیت‌کوین ۳۸۵ درصد رشد داشت و در یک سال بعد از هاوینگ رشدی بیش از هشت هزار درصد را تجربه کرد. هاوینگ دوم در سال ۲۰۱۶ اندکی متعادل‌تر بود؛ سال منتهی به هاوینگ دوم رشد ۱۴۲ درصدی را برای بیت‌کوین رقم زد و در سال بعد از هاوینگ، رشد قیمت بیت‌کوین برابر با ۲۸۴ درصد بود. هاوینگ سوم در سال ۲۰۲۰ رخ داد و در سال منتهی به این هاوینگ بیت‌کوین ۱۷ درصد و در سال بعد از آن بیش از ۵۵۰ درصد رشد کرد.
اما دلیل این رشد قیمتی سرسام‌آور بیت‌کوین بعد از هر هاوینگ چیست؟ دلیل اول آن است که استخراج بیت‌کوین بسیار هزینه‌بر است؛ در حال حاضر استخراج هر عدد بیت‌کوین هزینه‌ای در حدود ۷۰ هزار دلار دارد و قیمت بیت‌کوین نیز در همین حدود است. مسلم است که ماینرها، بیت‌کوین‌های جدیدشان را حتی به همین قیمت هم نمی‌فروشند و می‌خواهند کسب سود کنند. نصف شدن پاداش‌ها در فرآیند هاوینگ به این معناست که هزینه استخراج هر واحد بیت‌کوین به عدد ۱۴۰ هزار دلار می‌رسد و ماینرها بیت‌کوین‌های جدید را با قیمت بالاتری خواهند فروخت. به‌علاوه کم شدن تعداد بیت‌کوین‌ها جدید تولید شده به معنی کاهش عرضه بیت‌کوین است و این در حالی است که تقاضا برای بیت‌کوین روزبه‌روز در حال افزایش است؛ به ایــــــن ترتیب هاوینگ تاثیر زیـــــــــادی بـــــــر افزایش قیمت بیت‌کوین دارد و می‌توان انتظار داشــــــــــت که پس از هاوینگ بعدی بیت‌کوین رشد نسبتا خوبی را تجربه کند.
همچنین تاثیر دیگر هاوینگ آن است که به شکل غیرمستقیم باعث افزایش قیمت سایر رمرزارزها نیز می‌شود، کلیت بازار رمزارز از بیت‌کوین پیروی می‌کند و افزایش قیمت بیت‌کوین به دلیل انجام هاوینگ باعث می‌شود تا تمام این بازار رشد قیمتی خوبی را تجربه کند. به همین دلیل است که هاوینگ بیت‌کوین یکی از مهم‌ترین اتفاقات در دنیای رمزارز است و نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.
وقتی استخراج تمام شود چه اتفاقی می‌افتد؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، استخراج بیت‌کوین تا حوالی سال ۲۱۴۰ ادامه خواهد داشت و شاید نباید زیادی نگران آن باشیم اما نیازی به تمام شدن استخراج برای ایجاد نگرانی وجود ندارد. پاداش استخراج‌کنندگان هر چهارسال نصف می‌شود و بالاخره در جایی بسیار کم خواهد بود. اگر قیمت بیت‌کوین آنقدر زیاد شود که همین مقدار کم پاداش هم برای ماینرها راضی‌کننده باشد، اتفاق خاصی نمی‌افتد. اما اگر این‌گونه نباشد یا فرآیند استخراج تمام شود درآمد ماینرها فقط از راه هزینه تراکنش‌ها تامین خواهد شد که خود می‌تواند دو نتیجه به دنبال داشته باشد؛ نتیجه غیرمحتمل‌تر آن است که هزینه تراکنش‌ها به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد و نتیجه محتمل‌تر آن است که تعداد زیادی از استخراج‌کنندگان از این کار انصراف دهند. این مساله می‌تواند باعث شود تا شبکه بیت‌کوین برای مدت کوتاهی دچار اختلال شود. کم شدن ناگهانی تعداد ماینرها برای مدتی کوتاه زمان انجام تراکنش‌ها را زیاد می‌کند اما پاداش کمی که مانده بود بین تعداد کمتری ماینر توزیع می‌شود و در نتیجه تعداد ماینرها به مقدار تقریبا ثابتی خواهد رسید. بدین شکل شبکه به یک پایداری نسبی می‌رسد و برای همیشه در دسترس خواهد ماند.