فرهیختگان آنلاین: به مناسبت سال نو و عید سعید فطر، رهبر معظم انقلاب اسلامی با در خواست رئیس قوه قضائیه برای عفو، تخفیف و تبدیل مجازات بیش از دو هزار نفر از محکومان محاکم موافقت کردند. اما عفو رهبری چیست؟
بر اساس ماده ۲۴ قانون مجازات اسلامی، مقام معظم رهبری می‌تواند پس از پیشنهاد رییس قوه‌قضاییه، عفو مجازات محکومان را صادر کند و با استناد به ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی، حق برائت یا بخشودگی بخشی از جرائم محکومان را نیز خواهد داشت. این عفو یا تخفیف مجازات رهبری شامل افرادی است که محکومیت آن‌ها قطعی شده باشد. به‌طور کلی عفو رهبری شامل دو نوع عفو معیاری و عفو موردی میشود:
۱. عفو معیاری: در این عفو، معیار و ضوابط از طریق کمیسیون عفو مرکزی قوه قضائیه تعیین و معیارها از سوی رئیس قوه قضائیه به محضر مقام معظم رهبری پیشنهاد و در صورت موافقت ایشان، آن معیار و ضابطه به مراجع قضایی و سازمان‌های ذی‌ربط اعلام میشود که افراد بیشتری را شامل میشود. همچنین در آن فرد ملاک نیست بلکه نوع محکومیت و شرایط ملاک است. شرایط و ضوابط به مراجع قضایی استان‌ها و سازمان‌های مربوط اعلام و نهایتاً عفو میشود.
۲. عفو موردی: در این عفو، ابتدا درخواست‌های عفو به‌صورت موردی در کمیسیون‌های عفو استانی و یا در سازمان قضایی نیروهای مسلح و یا در سازمان تعزیرات حکومتی بررسی میشود، سپس بعد از طی مراحل مقدماتی و در صورت موافقت کمیسیون‌های عفو بدوی، پرونده عفو جهت اظهارنظر نهایی به کمیسیون مرکزی عفو و بخشودگی قوه قضائیه ارسال میشود. در صورت موافقت، فهرست نهایی از افرادی که مورد عفو قرار گرفته‌اند، برای ریاست قوه قضائیه ارسال میشود، سپس به محضر مقام معظم رهبری می‌رسد و چنانچه مقام معظم رهبری با عفو موافقت فرمایند، مراتب جهت اعمال و اجرای عفو به مراجع قضایی و سازمان‌های مربوطه اعلام میشود.
کدام محکومان عفو می‌شوند؟
به‌طور کلی، افرادی که به حبس ابد محکوم شده‌اند و حدود ده سال از حبس آن‌ها گذشته باشد، بستگی به نوع جرم می‌توانند از عفو یا تخفیف مجازات رهبری استفاده کنند. همچنین محکومانی که شاکی خصوصی نداشته باشند هم می‌توانند از عفو رهبری بهره‌مند شوند. البته استثناهایی نیز وجود دارد. از طرفی محکومانی که بیماری صعب‌العلاج داشته باشند، می‌توانند از این عفو استفاده می‌کنند. البته لاعلاج یا صعب العلاج بودن بیماری محکومان توسط کمیسیون پزشکی تایید خواهد شد.
چه گروه‌هایی شامل عفو نیستند؟
خرید، فروش، توزیع و قاچاق سلاح گرم و مهمات جنگی، سرقت و راهزنی، جرایم مربوط به مواد مخدر و روانگردان به صورت مسلحانه یا عمده (تریاک و مشتقات آن بیش از یکصد کیلوگرم و هروئین و مواد روانگردان و مشتقات آن بیش از دو کیلوگرم)، مباشرت و معاونت در اخلال عمده و کلان در نظام اقتصادی، اختلاس و ارتشاء، اسید پاشی دایر کردن مراکز فساد و فحشا، جاسوسی، جعل اسکناس و ضرب سکه تقلبی، جرایم مستوجب مجازات حدی، جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی درجه سه و بالاتر، قاچاق مشروبات الکلی و قاچاق کالا و ارز سازمان یافته ،حرفه ای و عمده شامل عفو رهبری نمی‌شوند.