زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: مصونیت امکان دیپلماتیک و کنسولی به‌وضوح در کنوانسیون روابط دیپلماتیک 1961، کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی1963 مورد اشاره قرار گرفته است، امری که ایران با استناد آن در نامه به شورای امنیت خواهان تشکیل جلسه اضطراری، پیرامون نقض آن در حمله روز دوشنبه اسرائیل در دمشق شد و روسیه نیز سه‌شنبه جلسه اضطراری را با همین موضوع تشکیل داد. علاوه‌بر این، معاون حقوقی رئیس‌جمهور نیز اعلام کرد به‌زودی از اسرائیل شکایت خواهد کرد. پیگیری حقوقی این حمله صهیونیست‌ها، یکی از اقدامات ایران برای پاسخ به جنایات صهیونیست‌هاست، درواقع درحالی‌که برخی این گزاره را مطرح می‌کنند که ایران باید نسبت به اتفاقی که در دمشق رخ داده، پاسخ نظامی بدهد، به‌نظر می‌رسد واکنش درست آن است که ایران مجموعه‌ای از اقدامات را برای پاسخ دادن به جنایات صهیونیست‌ها انجام دهد که پیگیری حقوقی این موضوع و البته تشکیل جلسه شورای امنیت در همین چهارچوب حائز توجه است.
امری که حتی به‌لحاظ حقوقی نیز هزینه‌ای را متوجه صهیونیست‌ها نکند، فضای رسانه‌ای ایجاد شده و واکنش‌های مقامات کشورها نسبت به این حمله، فشارهای رسانه‌ای بر صهیونیست‌ها را افزایش خواهد داد. گذشته از این، در جلسه‌ای که سه‌شنبه برگزار شد، کشورها مواضع متفاوتی گرفتند، چین، روسیه و الجزایر این حملات را محکوم کردند، آمریکا همچنان تاکید کرد در این حمله نقشی نداشته و فرانسه نیز حاضر نشد این حملات را محکوم کند در ادامه به شرح آنچه در جلسه شورای امنیت گذشته خواهیم پرداخت.
از اظهار بی‌اطلاعی نماینده آمریکا از حمله به سفارت تا مقصرنمایی ایران درتنش‌های اخیر به‌جای اسرائیل
در میان کشورهای حاضر در جلسه شورای امنیت، آمریکا اشاره کرد نقشی در حمله به کنسولگری نداشته اما همچنان از محکوم کردن این حمله اجتناب کرد و گفت: «کاخ سفید قبلا اعلام کرد که ما هیچ مشارکتی در حمله‌ای که صورت‌گرفته نداشته‌ایم. با ایران در این رابطه تماس‌هایی داشتیم، از 7 اکتبر و حملاتی که صورت گرفته، مرتبا به ایران هشدار دادیم که درکنار نیروهای نیابتی قرار نگیرد.» نماینده فرانسه نیز بدون محکوم کردن حمله اسرائیل به کنسولگری ایران، به این موضوع اشاره کرد که: «سوریه که حمایت روسیه و ایران را درکنار خود دارد باید صدای همه گروه‌های مردمی در سوریه را بشنود.» معاون سفیر انگلیس در واکنش به حمله به کنسولگری ایران گفت: «به‌طور واضح گفته‌ایم اقدامات ایران در شرایط ثبات‌زدا در منطقه نقش داشته است. ایران به حمایت خود از یمنی‌ها، حزب‌الله و حماس و جهاد اسلامی ادامه می‌دهد. وزیرخارجه ما بارها در صحبت با وزیرخارجه ایران به استفاده از نفوذ خود بر این گروه‌ها تاکید کرده است.» معاون سفیر انگلیس بدون محکوم کردن اقدام اخیر صهیونیست‌ها، ایران را به تلاش برای بی‌ثبات کردن منطقه محکوم کرد.
«یادآوری حمله آمریکا به سفارت چین در جلسه شورای امنیت»
در نقطه مقابل، کشورهایی مثل چین و روسیه حمله صهیونیست‌ها به کنسولگری ایران را محکوم کردند و انتقاداتی نسبت به مواضع دیگر کشورها نسبت به اسرائیل مطرح کردند. نماینده چین اقدام اسرائیل در نقض تمامیت ارضی سوریه را محکوم کرد و به بروز واقعه‌ای مشابه برای چین اشاره کرد و گفت: «20 سال پیش سفارت چین در یوگسلاوی، هدف حمله هوایی آمریکا قرار گرفت و تعدادی کشته شدند. ما این درد و غمی که بر اثر حادثه روز گذشته بر مردم ایران وارد شد را عمیقا درک و با آنان ابراز همدردی می‌کنیم. اقدام اسرائیل نقض فاحش کنوانسیون ۱۹۶۸ وین است. نباید اجازه داد این دست اقدامات بی‌محابا علیه اماکن دیپلماتیک صورت پذیرد.» نماینده روسیه در سازمان ملل ضمن محکومیت حمله به کنسولگری و نقض تمامیت ارضی سوریه از جانب اسرائیل، گفت: «حمله علیه ساختمان‌های دیپلماتیک و کنسولی درحالی‌که حرمت آنها از جانب کنوانسیون‌های 1961وین به رسمیت شناخته شده غیرقابل پذیرش است، این اولین‌بار نیست که اسرائیل چنین حملاتی را در مناطقی بسیار پرتراکم از لحاظ جمعیتی در دمشق انجام می‌دهد... طی چندماه گذشته هواپیماهای اسرائیل، حملاتی را علیه فرودگاه‌های مختلف از جمله فرودگاه دمشق که دروازه ورود کمک‌های انسان‌دوستانه از سوی سارمان ملل متحد بوده است، هدف قرار داده است. به‌رغم اینکه مقامات آمریکا بیانات بلند بالایی در این باره صادر می‌کنند، اما دربرابر اقدامات اسرائیل سکوت می‌کنند.»
نماینده روسیه: نمی‌شود به قربانیان بگویید اگر به آنها حمله شد، واکنشی نشان ندهند
نماینده روسیه البته علاوه‌بر محکوم کردن حمله به کنسولگری ایران، انتقاداتی را نیز متوجه مواضع کشورهای حاضر در جلسه کرد. وی در واکنش به موضع فرانسه، در محکوم نکردن حمله به کنسولگری ایران گفت: «نماینده فرانسه هیچ کلمه‌ای در محکوم کردن نقض قوانین بین‌المللی توسط اسرائیل نگفت. اگر کنسولگری کشور خودتان هدف قرار می‌گرفت هم واکنش‌تان همین بود؟» نماینده روسیه همچنین خطاب به آمریکا در مورد اطلاع نداشتن از این حمله گفت: «آمریکا همیشه ادعا می‌کند اطلاعات دسته اول دارند و به این توانمندی خودشان افتخار می‌کنند به ناگاه و در کمال تعجب می‌گویند هیچ اطلاعات تاییدشده‌ای درباره حمله به کنسولگری ایران به دست نیاورده‌اند. اینها برای ما باورکردنی نیستند، انگلیس و آمریکا، نه‌تنها این حملات را محکوم نکردند، بلکه ایران را در این حملات متهم می‌کنند. نمی‌شود دیگران را به کاستن از تنش دعوت کرد ولی اشاره‌ای به قربانیان نکرد.»
حمایت روسیه و چین از ایران و افزایش فشارها علیه اسرائیل
برگزاری جلسه اضطراری شورای امنیت بعد از حمله به کنسولگری ایران به درخواست ایران اهمیت قابل‌توجهی دارد، در واقع حتی اگر خروجی این جلسات بار حقوقی برای صهیونیست‌ها به همراه نداشته باشد، فشارهای رسانه‌ای و جهانی ناشی از محکومیت این اقدام را برای اسرائیل به همراه خواهد داشت. در سمت دیگر اما نکته مثبت جلسه اضطراری شورای امنیت، حمایت قاطع روسیه و چین از ایران در این جلسه بود و حتی مواضع تند روسیه نسبت به واکنش کشورهای غربی را نیز به همراه داشت، امری که کمک قابل‌توجهی به ایران برای اعمال فشارها به صهیونیست‌ها در مجامع جهانی به همراه خواهد داشت. علاوه‌براین مواضع روسیه و چین در حمایت از ایران در شرایطی که همواره این نقد مطرح می‌شد که این کشورها در شرایط حساس از مواضع ایران حمایت نمی‌کنند، نیز نقض می‌شود و حداقل در شرایط فعلی اگر برخی کشورها مثل چین نیز برخلاف سیاست‌های اعلامی خود عمل کنند، حداقل مواضع اخیر آنها به نفع ایران عمل خواهد کرد. برای بررسی بیشتر ابعاد جلسه اضطراری شورای امنیت با «محمد مرندی»، کارشناس روابط بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
محمدمرندی، کارشناس روابط بین‌الملل: سکوت کشورهای غربی در محکومیت حمله اسرائیل فشار افکار عمومی جهان روی آنها را بیشتر می‌کند
محمد مرندی درباره جلسه روز سه‌شنبه شورای امنیت پیرامون حمله به کنسولگری ایران گفت: «نفس جلسه که مهم بود و ایران باید شکایت می‌کرد، واکنش کشورها هم مهم است. اینکه آمریکا و انگلیس و فرانسه حاضر نشدند این جنایت را محکوم کنند به زیان خودشان است. رژیم اسرائیل هم به حریم هوایی سوریه تجاوز کرد، هم به سفارت جمهوری اسلامی حمله کرد هم چندین نفر را به شهادت رساند؛ اینکه این اقدام را محکوم نکنند نشان می‌دهد کشورهای غربی هر جنایتی که اسرائیل یا خودشان را انجام دهند، قابل قبول می‌دانند. به نظر من اشتباه بزرگی کردند که حتی لفظا این رفتار را محکوم نکردند.»
مرندی درباره اینکه چقدر پیگیری این اقدامات در مجامع جهانی تاثیرگذار خواهد بود نیز توضیح داد: «طبیعتا ایران باید قضیه را همه‌جانبه پیگیری کند. از شورای امنیت چیزی در نمی‌آید، همین که کشورهای غربی در این شورا منزوی شدند و به دنیا مخابره شد که حاضر نشدند این اقدام را محکوم کنند این خودش ضربه‌ای به این کشورها وارد می‌کند. بنابراین اگر از نظر حقوقی نتیجه‌بخش نباشد پیگیری این قضیه از نظر افکار عمومی جهان ارزش خودش را دارد؛ قطعا اینها هر مسیری که مقدور است را دنبال خواهند کرد.»
مواضع تند فرانسه نسبت به ایران متاثر از شرایط نابسامان داخلی فرانسه
عضو سابق تیم مذاکره کننده درباره اینکه حمله و بمباران به سفارت‌خانه یک کشور تا به حال در دنیا اتفاق افتاده یا خیر گفت: «تا آنجا که من می‌دانم تا به حال چنین چیزی اتفاق نیفتاده، فقط یک بار در بمباران آمریکا در یوگسلاوی سفارت چین نیز بمباران شد و سه نفر از دیپلمات‌های چینی کشته شدند، البته آنها مدعی بودند که به اشتباه این اتفاق افتاده است، ولی چینی‌ها معتقدند این حمله عمدی بوده است. به لحاظ حقوقی هم به نتیجه‌ای نرسید. وقتی که آمریکا در شورای امنیت باشد، این اتفاق نمی‌افتد و فرانسه و انگلیس حاضر نمی‌شوند که آمریکا محکوم شود. به هر جهت ما می‌بینیم که نسبت به نسل‌کشی که در غزه رخ می‌دهد واکنشی از سمت آنها وجود ندارد، چه برسد به جنایات اینچنینی که رخ می‌دهد.» مرندی در تحلیل موضع تندی که فرانسه نسبت به ایران و طرفداری از اقدامات صهیونیست‌ها داشت، توضیح داد: «رفتار غربی‌ها به مرور زمان غیرمنطقی‌تر شده است، یکی از دلایل افزایش انزوای غرب در دنیا همین رفتار و نوع واکنش نسبت به جنایت اسرائیل است. فرانسه نیز در میان قدرت‌های غربی سرعت افول بالایی دارد. به نظر من رفتار تند و خشن فرانسه را می‌توان در همین چهارچوب دید. اگر دقت کرده باشید در هفته‌های اخیر، ادبیات حاکمیت و رئیس‌جمهور فرانسه نسبت به روسیه تندتر از بقیه کشورهای غربی بوده است و به نظر من تا حد زیادی به وضعیت داخلی فرانسه برمی‌گردد. رئیس‌جمهور فرانسه در شرایط خیلی خوب داخلی قرار نگرفته و تحلیل‌های متفاوتی در این باره وجود دارد. اما به‌طور خلاصه ادبیات فرانسه درباره ایران را باید درکنار ادبیات فرانسه نسبت به روسیه گذاشت.»
کشورهای غربی با حمایت همه‌جانبه از اسرائیل، وجهه خودشان را خراب‌تر خواهند کرد
مرندی درباره مواضع چین و روسیه در محکوم کردن اقدامات اسرائیل، گفت: «وقتی ایران و کشورهای جنوب می‌بینند که رفتار کشورهای اروپایی و غربی، غیرانسانی و غیرمنطقی است و در برابر آن روسیه و چین و دیگر کشورهای غیرغربی از ایران طرفداری می‌کنند قطعا به نفع کشورهای غربی نیست و باعث می‌شود افکار عمومی جهان از کشورهای غربی بیشتر دوری کنند و تمایل بیشتری به کشورها و قدرت‌های غیرغربی و رقیب پیدا کنند. البته باید به این موضوع اشاره کرد که فقط روسیه و چین نبودند که نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند، کل جامعه جهانی، به غیر از کشورهای غربی واکنش صحیحی نسبت به این جنایت داشتند البته که روسیه موضع محکمی گرفت اما همه کشورها موضع صحیحی گرفتند و این آمریکا و کشورهای حوزه اتحادیه اروپا بودند که با این کار وجهه خودشان را خراب‌تر کردند. این مواضع به هر دلیلی باشد روسیه، چین، برزیل و هر کشوری هرموضعی که گرفته، هرچقدر با اخلاق سازگاری داشته باشد جذابیت بیشتری در جهان پیدا می‌کند و نیتش هرچه باشد، به هر صورت تاثیرگذار خواهد بود.»