به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، سیداحمد زرهانی، رئیس سازمان سمای دانشگاه آزاد اسلامی است که تجربیات زیادی در حوزه آموزش دارد. او سالهای زیادی در آموزش و پرورش معاونتهای عالی داشته که ازجمله این مسئولیتها میتوان به معاون پرورشی و معاون اداری و مالی وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد. قائممقامی وزیر آموزش و پرورش در انجمن اولیا و مربیان و معاونت مشارکتهای مردمی و مدارس غیرانتفاعی و معاونت پشتیبانی این وزارتخانه از دیگر سوابق اجرایی او در آموزش و پرورش است. زرهانی از روزی که قدم به سازمان سمای دانشگاه آزاد اسلامی گذاشت، تمام تلاش خود را بهکار گرفت تا از تجربیات آموزشیاش در این سازمان استفاده کند. زرهانی چند روز پیش به «فرهیختگان» آمد و از نزدیک در جریان روند کار روزنامه قرار گرفت. در حاشیه این بازدید با او گفتوگویی انجام دادیم که در زیر میخوانید.
اولین راهبردی که امسال در سازمان سما معرفی شد آموزش یک مهارت به دانشآموزان بود؛ علت در پیش گرفتن این رویکرد و راهبرد چیست؟
خواسته این اندیشه رهنمودهای مقام معظم رهبری است؛ ایشان در تعلیم و تربیت اسلامی صاحبنظر هستند و افقهای پیش روی نظام را ترسیم میکنند. نقدی که مقام معظم رهبری بر نظام تعلیم و تربیت ایران دارند این است که تمرکز نظام تربیت اعم از مدرسه و دانشگاه روی آموزشهای نظری است؛ یعنی برنامه آموزشی غالبا به سمت افزایش آموختههای دانشجویان و دانشآموزان به صورت نظری است. رهبر معظم انقلاب بهدنبال این هستند که ما به موازات انتقال دانشهای نظری، قدرت دانشآموزان را در عرصههای فنی و حرفهای و مهارتی افزایش دهیم تا جایی که هر دانشآموز یا دانشجو زمانی که فارغالتحصیل میشود در کنار یک ذهن فعال، یک دست توانا هم داشته باشد. ایشان در هفته معلم این رهنمود را دوباره بیان کردند و ولایتی نیز در اولین دیدار خود با اعضای هیاترئیسه دانشگاه روی مساله آموزشهای فنی و حرفهای تمرکز کرد. ولایتی در آخرین جلسه- مراسم تکریم و معارفه رئیس دانشگاه- بار دیگر بر موضوع آموزش فنی و حرفهای تاکید کرد. سازمان سما خود را در قبال این اندیشهها مسئول میداند. ما در سازمان سمای دانشگاه آزاد اسلامی یک نظامنامه برای اقتصاد مقاومتی و یک نظامنامه برای فعالیتهای کاربنیان طراحی و ابلاغ کردهایم. در امتداد این دو قدم تلاش داریم قدم دیگری برداریم، یعنی آموختن یک حرفه و مهارت به هر دانشآموز و هر دانشجو؛ به این معنی که هرکس فارغالتحصیل میشود یک کاربلد باشد که به کمک آن بتواند هم امرار معاش کرده و هم به جامعه خدمت کند. این فلسفه تصمیم ماست.
این مهارتها بیشتر در چه حوزههایی است؟
قرار است جلسهای در اوایل شهریور در همین راستا برگزار کرده تا دستورالعملها را تبیین کنیم. تصمیم داریم بهصورت نمونه 40 حرفه را معرفی کنیم اما دست استان را نمیبندیم بلکه متناسب با اقلیم هر استان مهارتهایی را در نظر میگیریم. هر حرفه و مهارتی که افزون بر دانشی است که در کتاب درسی است، یک توانمندی را به دانشآموز و دانشجو منتقل میکند و ما برمبنای آن یک دوره آموزشی طراحی میکنیم.
چندیپیش اعلام کرده بودید تا پایان امسال 20 آموزشکده سما راهاندازی میشود. از ابتدای امسال چند آموزشکده راهاندازی شده است؟
در سال تحصیلی جدید 20 شعبه ایجاد کردیم و درصدد هستیم هم مدارس و هم آموزشکدههای جدید را در سال تحصیلی جدید ایجاد کنیم. ما به لحاظ تعداد دانشجو با کاهش اما در سطح دانشآموزی با استقبال مواجه هستیم. سیاست سازمان سما این است که از فضاهای خالی و همچنین نیروی انسانی دانشگاه آزاد اسلامی استفاده کنیم. ما معتقدیم مدرسه سما، مدرسه دانشگاه است یعنی مدرسهای که یک پشتوانه هیاتعلمی نیز دارد. بنابراین بخشنامهای صادر کردیم تا تعدادی از اعضای هیاتعلمی که وقتشان در دانشگاه پر نمیشود، در مدارس سما تدریس کنند. این موضوع باعث میشود خانوادهها در آینه سما تصویر فرزند خود را یک دانشآموز- دانشجو ببینند. در همین راستا شرایطی را ایجاد کردیم تا در مناطق محروم که آموزش عالی وجود ندارد طبق مصوبه هیاترئیسه دانشگاه، یک شعبه از آموزشکده سما ایجاد کنیم.
چند آموزشکده و مدرسه در سازمان سما وجود دارد؟
حدود 660 دوره آموزشی اعم از پیشدبستان، دبستان و دبستان مرحله دوم و همچنین دبیرستان مرحله اول و دوم داریم که در بیش از 400 فضای کالبدی و ساختمان متمرکز هستند و شامل 72 هزار دانشآموز است. همچنین حدود 92 هزار دانشجو در 120 آموزشکده فنی و حرفهای مشغول به تحصیل هستند که البته این آمار منهای جمع و تفریقی است که در اول مهر اتفاق خواهد افتاد.
آیتا... هاشمیرفسنجانی(ره) همواره بر ساخت مدرسه بهخصوص در مناطق محروم با درآمدهای سما تاکید داشتند؛ در حال حاضر چه تعداد مدارس در مناطق محروم احداث کردهاید؟
بیشتر مدارس ما در مناطق محروم است؛ بهعبارتی ما متاثر از اندیشه آیتا... هاشمیرفسنجانی(ره) آموزشکدههای سما را به مناطق محروم برده و حدود 20 شعبه ایجاد کردهایم که فعال هستند. این شامل مناطق محروم سیستان و بلوچستان، چابهار، لرستان، آذربایجانشرقی، بوشهر و... است که بازکردن باب آموزش عالی در مناطق محروم با رویکرد فنی و حرفهای است. بهعبارتی ما یقهسفید تربیت نمیکنیم بلکه یقهآبی تربیت میکنیم، به معنی فارغالتحصیلی که آچاربهدست گرفته و از قدرت فکر و بازو به صورت توامان ارتزاق میکند. در سما نزدیک به 70 درصد فارغالتحصیلان ما جذب بازار کار میشوند. بنابراین وقتی به منطقه محروم میرویم تنها سواد را به آن مناطق نمیبریم بلکه شغل و اشتغال را نیز به منطقه میبریم.
در چند سال اخیر مدل نظام آموزشی کشور تغییرات زیادی به خود دیده است. آیا به نظام آموزشی کشور انتقادی دارید؟
بله، در نظام آموزشی کشور تغییری اتفاق افتاد که نامطلوب است و آن 12ساله کردن دوره تحصیل است. کسانی که پشتسر این اندیشه بودند معتقدند دانشآموزان با 12 سال، بیشتر آموزش خواهند دید؛ اما از یک زاویه این تحول منفی ارزیابی میشود. نقدی که به این تصمیم دارم این است که وقتی دانشآموزان با هر استعدادی 12 سال تحصیل کنند مستقیما راهی دانشگاه میشوند که به دلیل کثرت صندلی خالی هم در دانشگاههای دولتی و هم غیردولتی از آنها استقبال میشود. پیش از این دانشآموزانی که 11ساله فارغالتحصیل میشدند تشویق شده و در دورههای کاردانی شرکت میکردند و وارد بازار کار میشدند؛ اما با این تحول پدر و مادرها نیز بر این تصور هستند که لیسانس بهتر از فوقدیپلم است؛ این در حالی است که یک فارغالتحصیل با مدرک لیسانس، یک یقهسفید بیکار است و باید دنبال کار باشد اما اگر در مقطع فوقدیپلم فارغالتحصیل میشد با تخصص خود وارد بازار کار خواهد شد. به نظرم باید در نظام آموزش و پرورش ایران مساله هدایت تحصیلی از ابتدا یعنی از دوره ابتدایی به صورت مطالعاتی، استعدادیابی و انگیزهیابی اتفاق بیفتد تا در سالهای اول و دبیرستان بروز پیدا کند.
چه خاطرهای از دورانی که در آموزش و پرورش بودید، دارید؟
زمانی که معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش بودم در اردوگاه شهیدباهنر از تعدادی رجال علم، سیاست و فرهنگ برای صرف ناهار دعوت کردم. آیتا... جنتی، قرائتی، امام جمارانی و تعدادی از مدیرانکل آموزش و پرورش به اردوگاه شهیدباهنر آمدند و در آنجا طرح موضوع کرده و اعلام کردم نماز در مدارس باید احیا شود. پیشنهاد کردم سال تحصیلی 70-69 را سال اقامه نماز اعلام کنیم. این فکر جا افتاد و قرائتی متولی آن شد تا این برنامه را استمرار دهد. بعد از آن یک گروه پنجنفره انتخاب شدیم و بنده اساسنامه ستاد اقامه نماز را نوشتم و تبدیل به یک موسسه شد و اولین اجلاس اقامه نماز را در سال 70 در مشهد برگزار کردیم.