مریم فضائلی، خبرنگار: سیزدهمین اختتامیه سینما انقلاب که با اهدای جایزه سینمایی ققنوس همراه بود، روز دوشنبه ۳۰ بهمن ماه در خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد. این دوره، با تمرکز بر موضوعات «حوزه بین‌الملل و جهان اسلام»، «زن و خانواده» و «تعلیم و تربیت» آغاز به کار کرد. محفل هم‌اندیشی سینما انقلاب، از سال ۱۳۸۸ با تمرکز بر گفتمان انقلاب آغاز به کار کرده است. هرساله پس از پایان جشنواره فیلم فجر، این محفل هم‌اندیشی با حضور اهالی سینما و اندیشمندان برگزار می‌شود و موضوع فیلم‌ها همراه با نگاهی انقلابی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و در انتها به فیلم‌های مستعد جایزه ققنوس تقدیم می‌شود.
اختتامیه این محفل هم‌اندیشی، با حضور محسن دوباشی دبیر سینما انقلاب، نعمت‌الله سعیدی نویسنده و روزنامه‌نگار و محمد رحمانی کارشناس مسائل تعلیم و تربیت با همراهی اهالی سینما برگزار شد.
سینما پیشرفت
در ابتدای این رویداد، محسن دوباشی درباره اهمیت سینماانقلاب این‌گونه گفت: «جشنواره‌های فیلم فجر انتظاراتی در دل مخاطبان ایجاد می‌کنند اما معمولا از به سرانجام رساندن آن مغفول می‌مانند. در سینما انقلاب، ما به بهانه‌‌های مختلفی به این مسائل بیشتر می‌پردازیم.»
وی سپس با اشاره به حضور قابل اعتنای فیلم‌اولی‌ها در جشنواره سوالاتی مطرح کرد: «آیا این جنس از فیلم‌ها، می‌تواند مخاطب به سالن‌های سینما بیاورد؟ به قول دوستان، امسال سال تحول سینماست. آیا واقعا برای چنین چیزی برنامه‌ریزی شده است؟ آیا به محتوای VODها و تاثیری که روی سینما می‌گذارند توجه می‌شود؟ با مطرح کردن این موارد، قصد نقد به جشنواره را ندارم و صرفا از این باب مطرح می‌کنم که سینما مساله‌های جدی‌تری دارد و برگزاری جشنواره‌های بزرگ مانع از گفت‌وگو درباره این مسائل می‌شود. برای مثال با وجود چند انیمیشن در جشنواره، هنوز برای خودش یک بخش مجزا ندارد.»
در ادامه، دبیر سینما انقلاب درباره علت انتخاب شعار سینما پیشرفت گفت: «این شعار به دلیل اهمیت ترسیم آینده کشور توسط سینما انتخاب شد. آیا سینمای ما توانایی این را دارد که آینده پیش‌روی کشور را ترسیم کند و یا فقط به تصویری حداقلی از جامعه امروز اکتفا می‌کند؟»
سپس مهمان ویژه محفل سینما انقلاب، نعمت‌الله سعیدی درباره علت پدید آمدن جشنواره‌ها گفت: «جشنواره‌ها شکل می‌گیرند که هنرمندان و سینماگران یا به دلیل نگرانی از حضور در آن تلاش بیشتری کنند و یا دلگرم حمایت از سمت آنها هستند. برای مثال، در جشنواره اسکار اگر فیلمی برنده شود فروشش تضمین می‌شود. اما آیا سینماگران ما نگران واکنشی که از سمت جشنواره مطرح می‌شود، هستند؟»
تضاد رویا و آرمان
در ادامه نشست، برای پیشبرد گفت‌وگو سوالی از جانب دوباشی مطرح شد: «ما عنوانی داریم تحت سینمای آرمان‌گرا، من به شخصه با آن موافقم. اما مخالفان می‌گویند که سینما کارش رویاسازی است، آرمان را از کجا آورده‌اید؟ این حرف ما را یاد سینماهایی مانند سوسیالیستی، اروپای شرقی و سینمای چین می‌اندازد.»
محمد رحمانی، با طرح این سوال که آیا قوه تخیل را باید تربیت کنیم، ادامه داد: «برخی به دلیل خروج انسان از سلوک معنوی، مخالف این کار هستند. برخی هم همسو با تربیت قوه تخیل هستند. همین موضوع در سینما هم وجود دارد، به این معنی که سینما ابزاری است برای تقویت قوه تخیل انسان، حتی با احتمال اینکه در نهایت موضوع در امتداد واقعیت قرار نگیرد.»
یکی از حاضران این جلسه مطرح کرد: «تخیل، رویا، توهم، واقعیت، آرمان و... مفاهیمی هستند که در ابتدا باید تعریفی درست و دقیق از آنها ارائه شود، به طوری که خط و مرزشان از هم قابل تشخیص باشد. مشکل اینجاست که ما این مفاهیم را به درستی تعریف نکرده‌ایم و وقتی از آنها حرف می‌زنیم هنرمند این موضع را می‌گیرد که شما می‌خواهید من را محدود کنید. در نهایت دلسوزی ما توسط هنرمند دیده و شنیده نمی‌شود.»
یکی دیگر از افراد حاضر در این نشست، با اشاره به اتفاقات سال گذشته گفت: «فیلمسازانی هستند که در جیب‌هایشان برای فردای روزی که نظام تغییر کرد، فیلم آماده کرده‌اند. پس قطعا همه سینماگران هم‌مسیر نیستند. در شبکه‌های اجتماعی هم از برخوردهایی که خارجی‌ها در مواجهه با ایرانی‌ها دارند، کم نشنیده‌ایم. برایشان ایرانی‌ها موجودات عجیبی هستند که از تمدن دور بودند. این برداشت‌ها از فیلم‌هایی می‌آید که تصویر اشتباه نشان می‌دهد. من احساس می‌کنم خود وزارت ارشاد و کسانی که در فیلمسازی هستند هم می‌خواهند با وضع سیاست‌هایی دو طرف موافق و مخالف را حفظ کنند، اما کار به جایی رسیده است که نه مردم و نه حکومت از این عملکرد راضی نیستند.»
پیرمردی با رفتارهای کودکانه
سعیدی در جمع‌بندی صحبت‌هایش گفت: «جشنواره فیلم فجر خیلی محترم است، مانند پیرمردی که به زوال عقل دچار شده است و ما احترامش را داریم، همچنان دوست‌داشتنی است، مانند کودکی که لپش را باید کشید و به او گفت برو گوشه‌ای بنشین. ما توقع آرمان‌سازی از سینما داریم، کمااینکه هستند افرادی که این را نشان می‌دهند.»
در پایان، محمد رحمانی افزود: «چیزی که می‌تواند به این مسیر کمک کند، برنامه‌ریزی ۱۰ساله است و طی کردن گام به گام مراحل این برنامه.»
جایزه‌باران فیلم‌اولی‌ها
بخش دوم نشست مخصوص اهدای جوایز بود. طبق رسم هرساله جایزه ققنوس و سینما انقلاب، فیلم برگزیده با نگاه و دلیلی خاص انتخاب شده بود. امسال هم سه محور تربیت، زنان و بین‌الملل موضوعاتی بودند که به آنها توجه ویژه شده بود. در ادامه مجری از رحمانی، دوباشی و سعیدی خواست برای تقدیر از فیلمسازان حاضر شوند و جوایز اهدایی به ترتیب تقدیم شد؛
به دلیل سال‌ها تلاش و مجاهدت در عرصه سینمای دفاع مقدس و سینمای جبهه مقاومت و تهیه دو اثر در جشنواره فیلم فجر چهل و دوم، با عنوان‌های «احمد» و «آسمان غرب» از حبیب‌الله والی‌نژاد تقدیر شد. از سعید پروینی به دلیل نگاه جهان‌اندیش و بین‌المللی که در فیلم سینمایی «قلب رقه» داشت، تقدیر شد. نگاه به نوجوان و عرصه تعلیم و تربیت، از جمله موضوعاتی است که در سینمای ایران به آن بی‌توجهی زیادی شده است، به همین دلیل تقدیری از فیلم «باغ کیانوش» به تهیه‌کنندگی محمد‌جواد موحد انجام شد. فیلم سینمایی «مجنون» که به شخصیت شهید زین‌الدین پرداخته بود، به دلیل پرداخت خوبی که نسبت به شخصیت این شهید داشت، موجبات تقدیر از عباس نادران، تهیه‌کننده این اثر را فراهم آورد.
همچنین سینما انقلاب از سیدمصطفی احمدی، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «بی‌بدن» به دلیل نگاه حلمسالهای که نسبت به پدیده‌های اجتماعی داشت، تقدیر کرد. البته به دلیل عدم حضور ایشان، هدیه به برادرشان تحویل داده شد. در آخر، از عطا پناهی، تهیه‌کننده فیلم «پرویز خان»، به دلیل نگاه امیدوارانه و حلمسالهای نسبت به مشکلات پیرامون، تقدیر به عمل آمد.