علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز: از سوژه‌های پرسروصدا و جنجالی چند روز اخیر رسانه‌ها موضوع شرکت کلاهبرداری است که با تبلیغات گسترده برخی چهره‌ها و سلبریتی‌ها توانست خود را به‌سرعت در فضای تجاری مطرح کند. این امر در کشورهای مختلف دنیا کاملا مرسوم است و اتفاقا یکی از مهم‌ترین شریان‌های کسب درآمد برای افراد مشهور همین تبلیغات است. یک دوربین، اجرای اکت‌های ساده و بیان چند جمله کوتاه و مبالغه‌آمیز در وصف یک شرکت درآمدی برابر چندین ماه کار مداوم را به همراه دارد و سخت می‌شود از چنین فرصت‌های وسوسه‌انگیزی چشم‌پوشی کرد.
رونالدو و کارداشیان هم قربانی شدهاند
کلاهبرداری شرکت‌های فعال در زمینه‌های مختلف همواره مورد توجه بوده و همین مساله باعث شده است که سرمایه‌گذاران حساسیت و دقت زیادی درخصوص فعالیت‌های خود داشته باشند. البته همچنان عده‌ای هستند که در نتیجه سهل‌انگاری، چوب حراج به اموال و اعتبار خود بزنند. یکی از همین عوامل باعث شد تا کریستیانو رونالدو، ستاره فوتبال در معرض شکایت یک میلیارد دلاری قرار گیرد. رونالدو که در صفحات مجازی خود اقدام به تبلیغات برای صرافی بایننس، بزرگ‌ترین صرافی رمزارز در جهان کرده بود پس از محکومیت این شرکت به نقض قوانین پولشویی در آمریکا، انتقال غیرمجاز پول و نقض تحریم‌ها عده‌ای از مالباختگان علیه او شکایت کرده و خواهان پرداخت غرامت شدهاند. شاکیان مدعی‌اند که رونالدو در کلاهبرداری شرکت بایننس همکاری داشته است. آنها معقتدند که او می‌توانست با استفاده از تجربیات سرمایه‌گذاری و امکانات خود برای استفاده از این مشاوران و جلوگیری از این اتفاق موثر باشد. علاوه‌بر این کیم‌کارداشیان هم با تبلیغ برای یک شرکت ارز دیجیتال که بعدا به کلاهبرداری محکوم شد به پرداخت 1.26 میلیون دلار غرامت محکوم شد و موظف شد که از انجام هرگونه تبلیغ مشابه برای یک دوره سه‌ساله خودداری کند.
قهر با راستی‌آزمایی
پشت‌پرده سیستم سیاه مارکتینگ کوروش کمپانی برای تبلیغ‌کنندگان آن پوشیده بود، حتی دستگاه‌های نظارتی هم از آنچه که در قلب تهران در حال رخ دادن بودن بی‌خبر بودند. طبق گزارش‌ها در ابتدای ماجرا این کمپانی در راستای اعتمادسازی میان مردم تعدادی از سفارشات را با موفقیت ثبت کرده بوده است. بنابراین نمی‌توان سلبریتی‌ها را از اساس مورد سرزنش قرار داد. اما مسئولیت اجتماعی که متوجه آنهاست نباید فراموش شود. روزگاری مسئولیت تبلیغات شرکتی به عهده رامبد جوان و برنامه خندوانه بود. جوان در فرآیند این اسپانسرینگ از خط تولید این شرکت بازدید کرده بود و تصاویری از آن منتشر شد. هرچند این کار هم در راستای تبلیغات برای آن برند بوده اما این دقیقا همان درس پذیرش مسئولیت اجتماعی است. سلبریتی‌هایی که دنبال‌کنندگان آنها به چندین میلیون نفر می‌رسد باید خود را مسئول در برابر مسائل اجتماعی بدانند. چه بسا که مساله‌ای در نتیجه اقدام همان سلبریتی به وجود آمده باشد.
در این مساله جای خالی یک موضوع دیگر نیز حس می‌شود و آن هویت‌سنجی و راستی‌آزمایی است. چهره‌های مشهور معمولا به دلیل پیوندهای زیادی که برقرار می‌کنند افرادی را تحت عنوان مدیربرنامه یا مشاور در خدمت می‌گیرند تا ارتباطات آنها با دقت و سهولت بیشتری صورت گیرد. در ماجرای کوروش کمپانی و حدود 35سلبریتی که پایشان میان ماجراست، مدیربرنامه‌های متخصص و تجربیات‌شان در تبلیغات متعددی که تاکنون انجام داده‌اند چرا یک نفر از آنها متوجه خللی در این سیستم سراسر مشکوک نشد؟
کوروش کمپانی رفت؟ به من چه!
الهام حمیدی، یکی از تبلیغ‌کنندگان ضمن عذرخواهی از مردم اعلام کرد: «بابت اتفاق پیش‌آمده بسیار متاسفم و من هم مثل شما فریب خوردم. قبل از معرفی این شرکت توسط مدیربرنامه و دوستانم به‌صورت حضوری تحقیقاتی انجام شد بابت احراز هویت، سلامت کالاها و تحویل به‌موقع به مشتریان که در اون تایم همه‌چیز بدون مشکل انجام می‌شد و مدارک کتبی هم برای ما ارسال کردن. متاسفانه در حال حاضر این اتفاق ناراحت‌کننده به وجود آمده. بنده به همراه وکیل خود پیگیر این موضوع هستیم و تا انتها کنار شما عزیزان حضور داریم.» این واکنش همان چیزی است که مسئولیت اجتماعی افراد را موظف به انجام دادن آن می‌کند. حمیدی ابتدا از اتفاق رخ‌داده ابراز تاسف می‌کند و توضیحاتی می‌دهد. سپس با مالباختگان همدردی می‌کند و به‌عنوان یکی از اضلاع ماجرا می‌گوید که پیگیر ماجرا خواهد بود.
در نقطه مقابل محسن افشانی هم به‌عنوان یکی دیگر از تبلیغ‌کنندگان با ادبیاتی طلبکارانه و در بحبوحه فشار بر افکار عمومی می‌گوید که اگر آنها جمع کردند و رفتند به ما ربطی ندارد! آقای افشانی نمی‌داند که این واکنش عجولانه و گستاخانه او افکار عمومی را بیش از پیش درگیر این موضوع می‌کند.
حداقل از اعتبار خودتان دفاع کنید
سلبریتی‌هایی که دست به تبلیغ این کمپانی زدند طبیعتا هم دستمزد خوبی دریافت کردند و هم یک موبایل آخرین مدل هدیه گرفتند اما در فرامتن این ماجرا آنها جزء مالباختگان هستند. پلیس امنیت اقتصادی از دستگیری همدستان مدیر این کمپانی و توقیف اموال او خبر داده، یعنی این امید وجود دارد که وجوه مشتریان به حساب آنها بازگردد. اما اعتبار سلبریتی‌ها چگونه به آنها بازخواهد گشت؟ تا لحظه نگارش این یادداشت تنها دو نفر از آنها به این موضوع واکنش نشان دادند که به هر دوی آنها پرداخته شد. اما سکوت دیگر چهره‌ها از هیچ جهت پذیرفتنی نیست. از جهت مسئولیت اجتماعی ممکن است برخی از آنها مثل محسن افشانی درکی از چنین مولفه‌ای نداشته باشند؛ اما تلاش برای بازگرداندن اعتبار از‌دست‌رفته چه می‌شود؟ کاش کسی از نزدیکان این افراد به آنها گوشزد کند که اگر مسئولیت اجتماعی برایتان مهم نیست حداقل بیایید و از آبروی خود دفاع کنید.
بنیانگذاران دیوار کج
درنهایت اما سوالی که ایجاد می‌شود این است که چطور کوروش کمپانی این تعداد افراد سرشناس را مجاب کرد تا براش تبلیغ کنند و این هزینه گزاف را از کجا آورده بود؟ اولین سلبریتی که حاضر شد برای این کمپانی تبلیغ کند شاهین صمدپور بود، همان شخصی که مستند «شوک» را ساخت و در آن به انواع و اقسام کلاهبرداری‌ها پرداخت، یعنی تنها هزینه‌کردن برای این فرد کافی است تا دیگران یقین پیدا کنند که این کمپانی پاک و بی‌نیاز از هر راستی‌آزمایی است. بدین ترتیب عوامل این شرکت به سراغ چهره‌های سرشناس دیگر مثل هادی چوپان، اکبر عبدی، هادی ساعی، سیدجواد هاشمی و... بروند و پاسخ مثبت همکاری را دریافت کنند. محسن افشانی در ویدئوی تبلیغاتی خود برای این شرکت می‌گوید: «من برای تبلیغ به اینجا نیامده‌ام چون قبل از من خیلی از بزرگان آمده‌اند و تبلیغات‌شان را کرده‌اند.» این دقیقا همان تفکر خطرناکی است که باعث می‌شود سلبریتی‌ها و مردم از تحقیقات لازم برای تبلیغ و خرید محصولات کمپانی مذکور صرف‌نظر کنند.