میلگرد بستر، یکی از روش‌های مؤثر برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، بسیار پرکاربرد می‌باشد. این میلگردها دارای شیارهای آجدار در سطح خود هستند که باعث تماس بهتر با ملات یا بتن می‌شوند، این اتصال محکم باعث افزایش استحکام و ایمنی ساختمان در برابر نیروهای زلزله می گردد. با گذشت زمان، فولاد دچار فرسایش می شود که می تواند کیفیت و استحکام میلگرد را تضعیف کند.
برای پیشگیری از این مشکل، سطوح این میلگرد ها با پوششی از جنس روی پوشانده می شوند. این پوشش قابلیت ضد زنگ دارد و علاوه بر افزایش عمر مفید میلگرد، باعث پیشگیری از فرسایش زود هنگام آن می شود. به این ترتیب، با استفاده از میلگرد بستر با پوشش روی، کیفیت و طول عمر میلگرد بهبود یافته و مقاومت ساختمان در برابر زلزله بهبود می یابد.
استفاده از میلگرد برتر یکی از روش‌های مؤثر در مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر نیروهای جانبی، به ویژه زلزله و باد، محسوب می شود. تعریف میلگرد بستر بر اساس آیین‌نامه های داخلی، به صورت گسترده ای انجام شده است. بنابراین، در مقررات ملی ساختمان ویرایش سوم 1398، بند 8-1-3 میلگرد بستر را به عنوان خرپایی متشکل از میلگرد های عرضی، که به صورت نردبانی یا زیگزاگ به دو میلگرد طولی مستقیم آجدار جوش شده، در درزهای افقی بین واحد های بنایی تعریف می نماید. همچنین، در ضابطه 729 سازمان برنامه و بودجه کشور، میلگرد بستر را به عنوان المانی فولادی در بند بستر تعریف کرده است.
معمولاً میلگرد بستر به صورت دو مفتول ساده یا آج دار است که توسط یک مفتول میانی توسط جوش به یکدیگر متصل می شوند. اگر مفتول میانی به شکل زیگزاگ باشد، به آن میلگرد بستر سرپایی گفته می شود و اگر به شکل قائم بر مفتول های طولی باشد، با عنوان میلگرد بستر نردبانی شناخته می شود.
بایستی توجه داشت که میلگرد بستر خرپایی از سختی بیشتری برخوردار است، بنابراین، استفاده از آن به نسبت میلگرد بستر نردبانی در اولویت است. همچنین، میلگرد بستر باید به شکل کامل در داخل ملات بستر مدفون شود تا از طریق ملات، پیوستگی مناسب بین میلگرد بستر و واحدهای بنایی برقرار شود.
بسته‌های بهبود عملکرد سازه برای افزایش مقاومت در برابر بارهای جانی مانند باد و کاهش ریسک ترک خوردگی، عموماً شامل اقدامات مختلفی است که هدف آنها تقویت و تثبیت سازه‌ها در مواجهه با نیروهای خارجی است. در مورد دیوارهای بنایی، این بسته ها به طراحی مهار مناسب، استفاده از مصالح مقاوم و روش های اجرایی مؤثر متمرکز می شوند.
تجربه زلزله 1396 در کرمانشاه به جامعه مهندسی صنعت ساختمان زنگ خطری برای تصحیح اجرای غیرسازه ای داد. این زلزله باعث شد تا توجه به طراحی مهار مناسب از زیر ساختمان ها، به خصوص دیوارها، افزایش یابد. در این راستا، انتشار آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله استاندارد 2800 با ویرایش 4، توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در سال 1398، بسته‌ای از رویه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی را برای استفاده از میلگرد بستر و میلگردهای وادار قائم و افقی و وال پست را در دیوارها تدوین کرد.
این بسته اقدامات، از جمله استفاده از میلگرد بستر و وادارهای قائم و افقی، با هدف تقویت و تثبیت دیوارها در مقابل نیروهای زلزله و باد، انجام می شود. این اقدامات باعث کاهش ریسک ترک خوردگی و کنترل انقباضی شده و بهبود قابلیت مقاومتی و عملکرد سازه‌ها در شرایط اضطراری را فراهم می‌کنند.
وال پست و ویند پست ابزارهایی هستند که عمدتاً برای بهبود مقاومت دیوارها در برابر فشار باد و ایجاد استحکام در امتداد قائم استفاده می‌شوند. این المان‌ها معمولاً در دیوارهایی با طول و ارتفاع زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. در آیین نامه‌های بین‌المللی، تا به حال به طور صریح به وال پست اشاره نشده است، با این حال، در آیین نامه‌هایی مانند استاندارد ۲۸۰۰ برای طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله، اطلاعاتی در مورد استفاده از وال پست به عنوان عنصری توجیهی برای دیوارها ارائه شده است.
اتصالات وال پست معمولاً به صورت مفصلی یا گیردار با تیر یا کف انجام می‌شود، در حالی که اتصالات فوقانی آنها به تیر فوقانی یا سقف توسط پیچ و سوراخ لوبیایی صورت می‌گیرد. این اتصالات به دیوار و وال پست اجازه می‌دهند تا بارهای عمودی و افقی را به طور موثر انتقال دهند و به وال پست اجازه می‌دهند که برای بهبود مقاومت دیوار در برابر فشار باد عمل کنند.
با این حال، استفاده از وال پست می‌تواند به انتقال جابجایی نسبی بین دیوار و وال پست و حتی به عدم حفظ انسجام بین آنها منجر شود. این امر به دلیل این است که وال پست، علاوه بر ایجاد مقاومت خارج از صفحه دیوار، به دیوار ارتباطات در امتداد صفحه‌اش به قاب را فراهم می‌کند. همچنین، با توجه به فاصله بین وال پست‌ها، حتی با اتصال کامل، انسجام بین دیوار و وال پست را ممکن است نتوان حفظ کرد.
شرکت فراسازان آویژه
شرکت فراسازان آویژه از سال 1389 در زمینه فعالیت های خود، با توجه به توسعه فناوری در صنعت ساختمان، محصولات فنی و ایمن استاندارد و مقرون به صرفه ای را برای پایداری دیوارهای بنایی در برابر زلزله تولید و با اخذ گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به بازار عرضه کرده است.
میلگرد بستر در حوزه تسلیح و مقاوم سازی دیوارها در برابر نیروهای جانبی نقش بسیار مهمی ایفا می کند. استفاده از این محصول در آیین نامه های معتبر بین المللی و همچنین آیین نامه ها و ضوابط ملی به منظور بهبود کیفیت ساختمان تأکید شده است. این میلگردها با ارائه استاندارد های ایمنی و قابلیت مقاومت در برابر نیروهای جانبی، به عنوان یکی از راهکار های اصلی برای افزایش ایمنی و پایداری ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند.
نحوه اجرای میلگرد بستر در دیوار
میلگردهای بستر برای دیوارهای بتنی باید از جنس فولادی باشند و دارای ضخامت حداقل 1 سانتی متر و در معرض رطوبت یا هوای خاک، ضخامت حداقل 1.5سانتی‌متر باشد. همچنین، قطر مفتول بسته به ضخامت ملات، می تواند تا نصف ضخامت ملات باشد. برای اتصال میلگردهای بستر به ستون ها و تکیه‌گاه ها، از گیر و قلاب استفاده می شود و می توان از چندین روش برای کارگزاری میلگردهای بستر استفاده کرد. به علاوه، فواصل گیره ها و میلگردهای بستر باید مطابق با محاسبات مشخص شده در استاندارد برنامه ریزی شوند.