ندا اظهری، مترجم: در دوران همه‌گیری کرونا، نیاز دنیا به فناوری افزایش یافت و همین امر، شرکت‌های مختلف را به جذب و استخدام حجم زیادی از کارکنان سوق داد. اما بعد از همه‌گیری کرونا و رکود اقتصادی بسیاری از کشورها، شماری از شرکت‌های فناوری و حتی غول‌های فناوری دنیا تصمیم گرفتند برای جبران کمبود منابع مالی و تامین نیازهای مالی خود، شماری از کارکنان خود را اخراج کنند که این امر در سال‌های اخیر روند رو به رشدی به خود گرفته و برخی پیش‌بینی می‌کنند این فرآیند در سال 2024 نیز همچنان ادامه داشته باشد. البته این خطر با توجه به رونق گرفتن فناوری هوش مصنوعی بیشتر احساس می‌شود و کارکنانی که در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند، خطر بیکار شدن را با جدیت بیشتری لمس کردند.
فناوری در سال 2024 نیز همان روال سال 2023 را طی کرد و شاهد اخراج حجم بالایی از کارمندان شرکت‌های مختلف فناورانه بودیم. غالب این اخراج‌ها در شرایطی اتفاق افتاده که اقتصاد آمریکا درحال شکوفایی و صنعت این کشور هم درحال رونق است. درست است که در ظاهر اخراج نیروهای یک شرکت می‌تواند اثرات منفی را برای آن شرکت به‌دنبال داشته باشد، اما در دنیای پرتلاطم فناوری، کاهش برنامه‌ریزی شده برخی مشاغل می‌تواند چشم‌انداز برخی شرکت‌ها را شکل دهد. در عرصه فناوری، مدیران شرکت‌ها اخراج را راهی برای کارآمد ماندن، تغییر اولویت‌ها و حذف افراد ضعیف می‌دانند. البته در بسیاری از موارد، شرکت‌هایی که اقدام به اخراج نیروهای خود می‌کنند، فرآیند استخدام را نیز به‌طور همزمان انجام می‌دهند. غول‌های فناوری مانند مایکروسافت و آمازون که به‌تازگی کارمندان خود را در حوزه بازی و پخش زنده کاهش داده‌اند، به‌طور همزمان درحال برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری‌های عظیم در حوزه هوش مصنوعی هستند.
اخراج به بهانه اصلاح مازاد استخدام
به گزارش axios، مایکروسافت هفته گذشته اعلام کرد 1900 کارمند خود را در بخش بازی‌ها اخراج می‌کند. این شرکت به‌تازگی مالکیت Activision Blizzard را به‌عنوان شرکت هلدینگ بازی‌های ویدئویی آمریکایی تعطیل کرده است. بیشترین اخراج کارمندان مایکروسافت که حدود 8 درصد از کل 22 هزار نیروی فعال در حوزه بازی‌ها را تشکیل می‌دهند، در این هلدینگ اتفاق افتاده است. علاوه بر این گوگل نیز در اوایل ماه جاری خبر از اخراج برخی کارمندان خود و تداوم این روند در طول سال داد. اما به‌رغم اتفاقاتی که در این دو شرکت رخ داده، سهام گوگل و مایکروسافت در هفته جاری به رکورد بالایی رسید و به عبارتی، سهام فناوری بالاترین سطح تاریخی خود را پشت‌سر می‌گذارد. ده‌ها شرکت دیگر نیز در این ماه اخراج‌هایی را در پرونده خود داشتند، اما مقیاس کاهش نیروهای اخراج شده در آنها به مراتب از نرخ اخراجی‌ها در غول‌های فناوری در آغاز سال 2023 کمتر بوده است به‌طوری‌که در برخی موارد حدود 10 هزار شغل یا بیشتر تعدیل یا اخراج شدند. به گزارش npr، کارشناسان بزرگ‌ترین محرک اخراج‌ها در صنعت فناوری را این‌گونه توصیف کرده‌اند که بسیاری از شرکت‌ها در شروع همه‌گیری کرونا در سال 2020 استخدام کارمندان خود را افزایش دادند تا بتوانند نیازهای خود را برآورده کنند و اخراج‌هایی که در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم، در راستای اصلاح این روند عنوان شده است.
مقصر 20 درصد اخراجی‌ها هوش مصنوعی است
کارشناسان همچنین برآورد کرده‌اند تنها حدود 20 درصد از میزان اخراجی‌ها در صنعت فناوری به‌واسطه هوش مصنوعی اتفاق افتاده است، به‌طوری که شرکت‌های فناوری با این کار، فرآیند استخدام کارمندان خود را اصلاح کرده و تغییر می‌دهند و بیشتر روی اتوماسیون و خودکار شدن سیستم‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. تمرکز بیشتر شرکت‌های فناوری در دنیا روی هوش مصنوعی است که به‌نظر می‌رسد موضوع مورد توجه در سال‌های پیش‌رو در سیلیکون ولی باشد. در‌حالی‌که وضعیت اقتصادی در آمریکا و نیز در میان شرکت‌های فناوری درحال بهبود است، تورم بالا و نیز نرخ‌های بالای بهره، باعث شده برخی کارشناسان درباره چشم‌انداز روشن این صنعت با شک و شبهه صحبت کنند. استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا اغلب روی آموزش و توسعه کارکنان خود نسبت به پیشرفت فناوری سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. در نظرسنجی اخیر از 906 مدیر کسب‌وکار، 39 درصد از شرکت‌هایی که قصد دارند در سال‌جاری روند اخراج کارمندان خود را دنبال کنند، اظهار کرده‌اند هوش مصنوعی دلیل اصلی برای اخراجی گروه زیادی از این اخراج‌ها خواهد بود. اما در این میان، برخی کارشناسان معتقدند هوش مصنوعی نقش بیشتری در حذف مشاغل و اخراج کارکنان از شرکت‌های بزرگ فناوری به‌ویژه در کوتاه‌مدت ایفا خواهد کرد.
صنعت فناوری همیشه چرخه رونق و رکورد خاص خود را داشته است که اغلب در راستای کاهش یا افزایش جریان چرخه‌های پذیرش فناوری مانند ظهور رایانه شخصی، اینترنت و تلفن‌های هوشمند رخ داده است. غول‌های فناوری امروزی می‌دانند عصر گوشی‌های هوشمند به بلوغ رسیده و دیگر روندهای اخیر مانند ارزهای دیجیتال، وب3، و متاورس آغاز نشده است اما آنها خود را برای موج گسترده‌ای از رشد حول هوش مصنوعی آماده می‌کنند.
اما در این میان این سوال مطرح می‌شود آیا شرکت‌های فناوری مجبور به اخراج کارگران خود هستند یا اینکه نسبت به این کار تمایل هم دارند؟ کارشناسان بر این باورند برخی استارتاپ‌های کوچک فناوری که با مشکلات مالی مواجه می‌شوند، گاهی مجبورند برای کنار آمدن با این چالش و کنار آمدن با آن، اقدام به اخراج کارمندان خود کنند، اما شرکت‌های بزرگ فناوری اجباری برای این کار ندارند. این قبیل شرکت‌ها به اندازه کافی سودآور هستند و بازار سهام بالایی را در اختیار دارند که نیازی به اخراج کارمندان خود نداشته باشند و حتی بدون اخراج نیرو هم شرکت‌های قدرتمندی در صنعت فناوری محسوب می‌شوند. اگر اخراج کارمندان حوزه فناوری، هزینه‌های شرکت را کاهش دهد و حاشیه سود را نیز اندکی بهبود بخشد، به‌نفع سرمایه‌گذارانی تمام می‌شود که به‌دنبال کسب درآمد از دنیای فناوری هستند. اخراج گسترده فناوری برای مشاغل کوچکی که به‌دنبال استخدام کارمندان فنی و ماهر هستند، برای آنها یک مزیت به‌شمار می‌رود. طبق اعلام فدراسیون ملی کسب‌وکار مستقل، در دسامبر 2023، تقریبا 40 درصد از صاحبان مشاغل یا کسب‌وکارهای کوچک گفته بودند در زمینه‌های شغلی دچار خلأ بوده و قادر به پر کردن این فرصت‌های شغلی نیستند که در مقایسه با 50 درصد در سال 2022، حدود 10 درصد کاهش نشان می‌دهد.
سال جدید با چاشنی اخراج
به گزارش npr، در یک‌ماه گذشته چند شرکت فناوری فهرستی از کارمندان اخراجی خود را اعلام کرده‌اند که خشم و ناامیدی کارگران و کارمندان خود را به همراه داشته است. شرکت‌های فناوری از گوگل گرفته تا eBay، در این ماه پس از اخراج بیش از 260 هزار کارگر در سراسر صنعت در سال گذشته، موج تازه‌ای از اخراجی‌ها را اعلام کرده‌اند. ده‌ها شرکت از قبیل مایکروسافت، گوگل، آمازون، تیک‌تاک و متا درحال کاهش مشاغل هستند. این از‌جمله نشانه‌هایی است که سیلیکون‌ولی همچنان در تلاش است خود را نسبت به دوران رونق همه‌گیری سازگار کند. با وجود اینکه پیش‌بینی می‌شود میزان اخراج‌ها در سال‌جاری به اندازه 2023 نباشد، اما اخراج‌ها متوقف نشده و از ابتدای سال 2024 تاکنون نیز بیش از 75 شرکت فناوری بیش از 21 هزار کارمند خود را اخراج کرده‌اند.
به گزارش «یورونیوز»، به‌دنبال برخی اخراج‌ها از سوی گوگل، برخی کارشناسان عنوان کرده‌اند این غول فناوری به‌طور مسئولانه‌ای درحال سرمایه‌گذاری روی بزرگ‌ترین اولویت‌های شرکت و فرصت‌های مهم پیش‌رو هستند. سال گذشته گوگل 12 هزار شغل را در ماه ژانویه از دست داد و این کاهش تا پایان سال 2023 هم ادامه داشت. شواهد نیز نشان می‌دهد این کاهش حتی در سال 2024 نیز ادامه خواهد داشت. پلتفرم پیام‌رسانی فوری Discord که زیر نظر گوگل کار می‌کند، 17 درصد از کارگران شرکت یا حدود 170 کارگر را اخراج کرده است. شرکت «تیک‌تاک» نیز ده‌ها کارگر خود را در آمریکا، آسیا و اروپا اخراج کرده اما خبرها حکایت از آن دارد که به‌عنوان جایگزین حدود 150 شغل جدید را ایجاد کرده است. توییتر هم در ماه‌جاری از حذف 500 شغل یاد کرده است. سایر خدمات آمازون هم اخراج‌هایی را در کارمندان خود عنوان کرده است.
در روزهای آغاز سال 2024، آلفابت، شرکت مادر گوگل بیش از 1000 کارمند خود را در چند بخش اخراج کرد. این ممکن است در مقایسه با 12 هزار کارمندی که این غول فناوری در مدت مشابه سال گذشته اخراج کرده، بسیار کمتر به‌نظر برسد. با وجود این «ساندار پیچای»، مدیرعامل این شرکت عنوان کرده است به احتمال زیاد این شرکت اخراج‌های بیشتری پیش‌رو خواهد داشت و شرکت باید انتخاب‌های سختی در مورد ظرفیت شرکت به‌منظور سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی در سال‌های آینده داشته باشد. سایر شرکت‌های بزرگ نیز با همین چالش روبه‌رو هستند. به‌عنوان مثال به‌نظر می‌رسد آمازون به‌منظور مهار هزینه‌ها دست به اخراج صدها شغل زده است. حتی «ریچارد والکویست»، مدیرعامل انجمن کارکنان آمریکا اظهار داشته است احتمالا در آینده نزدیک هم به‌دلیل ادامه تغییر استراتژی‌های شرکت‌های بزرگ، اخراج‌های بیشتری نیز اتفاق می‌افتد. در سال گذشته شرکت‌های بزرگی چون گوگل و آمازون با نرخ بهره‌ای بی‌سابقه و نیز کاهش چشم‌انداز رشد و نیاز به کاهش هزینه‌ها روبه‌رو شدند و همین دلیل کافی بود دست به اخراج شمار زیادی از کارمندان خود بزنند. با نظرسنجی‌ای که در اکتبر 2023 از 100 مدیرمالی فناوری در شرکت‌های فناورانه انجام شد، بسیاری از آنها مدعی شدند در سال 2024 نیز به کاهش شمار کارمندان ادامه خواهند داد و از این رو، بالاترین اولویت خود را برای سال 2024، بهینه‌سازی هزینه‌ها از طریق استفاده از هوش مصنوعی اعلام کردند. برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد در سال 2024، شرکت‌ها به‌جای کاهش یکباره تعداد کارمندان خود، فرآیند اخراج آنها را با تعداد کمتر و در طول زمان انجام می‌دهند.
چرا اخراج در صنعت فناوری بیشتر اتفاق می‌افتد؟
«پیتر کاپلی»، پروفسور بخش مدیریت مدرسه «وارتون» دانشگاه پنسیلوانیا در آمریکا عنوان کرده است به‌نظر می‌رسد اخراج‌های اخیری که در شرکت‌های غول‌های فناوری اتفاق افتاده ارتباطی به اقتصاد پیدا نمی‌کند و نمی‌توان نقش آن را در ارتباط با تقاضا برای کسب‌وکارها پررنگ دانست. اما این مساله مطرح می‌شود شرکت‌های فناوری با توجه به حجم کار زیادی که دارند باید تعداد زیادی نیروی کار داشته باشند. اگر واقعا شمار کارمندان این قبیل شرکت‌ها بالا باشد، ثابت ماندن روند استخدام نیرو می‌تواند باعث کاهش تعداد کارمندان آنها می‌شود. از این رو این شرکت‌ها برای قوت قلب سرمایه‌گذارانی که قصد صرفه‌جویی سریع در هزینه‌ها را دارند، شماری از کارمندان خود را اخراج می‌کنند. به گزارش استارتاپ layoffs.fyi که اعلامیه‌های اخراج شرکت‌های فناوری را پیگیری می‌کند، سال 2023 بیش از 260 هزار کارمند در صنعت فناوری اخراج شده‌اند.
طبق شواهد به‌نظر می‌رسد کاهش مشاغل که انتظار می‌رود امسال هم دامن‌گیر شرکت‌ها شود، خیلی هم اثرات منفی به‌دنبال ندارد. شرکت‌های غول فناوری ارزش‌گذاری‌های بسیار بالایی دارند و درنتیجه این امر نشان می‌دهد بازارها در آینده چشم‌انداز رشد بالایی را برای خود رقم زده‌اند. به‌طور کلی گردش مالی بالا در این صنعت همچنین نشان می‌دهد صنعت فناوری با توجه به ظهور فناوری‌های جدید، بازار قدرتمندی برای خود متصور شده‌اند و چشم‌انداز بلندمدت آنها نیز قابل قبول است. درست است که این اخراج‌ها روی روند رو به رشد شرکت‌های فناوری تاثیری نداشته اما هرج و مرجی را در فضای شرکت و نیز نگرانی و اضطرابی را بین اخراج شده‌ها ایجاد می‌کند.