فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: معاون آموزشی وزیر علوم، دیروز8 بهمن‌ماه در سالن شهدای جهاد علمی، حدودا دوساعتی را میزبان خبرنگاران و اهالی رسانه بود. در این نشست علاوه‌بر معاون آموزشی، رضا نقی‌زاده مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی؛ علیرضا نورپور مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی و سید‌رسول عمادی رئیس‌دفتر آموزش عالی غیر‌دولتی نیز حضور داشتند. در این نشست موضوعات مختلفی مطرح شد، از آمایش رشته‌ها و آمایش پیام‌نور و فنی‌حرفه‌ای گرفته تا تحریم دانشگاه‌های ایرانی از سمت دولت کانادا و همین‌طور شهر مکران که قرار است به‌عنوان شهر علم و نوآوری از این به بعد شناخته شود. در ادامه مشروحی از این نشست را می‌خوانید.
برخی رشته‌های کشاورزی 100 عضو هیات‌علمی و 90 دانشجو دارند
یکی از موضوعات مهم این روزهای نظام آموزش عالی، تغییر در شرایط آموزش رشته‌های مرتبط با کشاورزی است، نظامنامه‌ای که به‌دلیل وضعیت نابسامان رشته‌های کشاورزی و ورودی‌های این رشته، از سمت وزارت علوم طراحی و تدوین شد. قاسم عموعابدینی، معاون آموزشی وزیر علوم در پاسخ به سوال «فرهیختگان» مبنی‌بر تصویب نظام جامع کشاورزی عنوان کرد: «این نظامنامه سه قسمت یا بخش دارد که تنها قسمت اول آن مصوب شده است. در قسمت اول ما احکامی را در شورای برنامه‌ریزی مصوب کردیم. مثلا 17 رشته دوره لیسانس به 7 رشته رسید. اعتقاد داریم در نظام جامع کشاورزی، مانند رشته‌های علوم پزشکی، زمین‌های دانشگاه‌ها باید تقسیم‌بندی شود و هر کدام مثل تخت بیمارستان که استاد و دانشجو به‌صورت مستقیم با آن ارتباط بگیرند.» او ادامه داد: «یعنی باید زمینی باشد و دانشجو و استاد از سال دوم تحصیل روی زمین کار کنند و خروجی آنها همان محصولاتی است که بیرون می‌دهند، این واقعیت کشاورزی است. پیش از انقلاب دانشجویان بین کشاورزی و پزشکی، کشاورزی را انتخاب می‌کردند. کشاورزی امنیت غذایی ماست و اهمیت بسیاری دارد. در رشته کشاورزی دانشگاهی داریم که 100 هیات‌علمی دارد و 90 دانشجو گرفت. باید ببینیم که چه شد به اینجا رسیدیم.»
رضا نقی‌زاده، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی نیز در گفت‌وگویی اختصاصی با «فرهیختگان» درباره این نظام جامع، افزود: «بخش اول نظام جامع درباره محتوا بود که در آنجا بخش‌های بسیاری دیده شد. از نحوه اجرای دروس مهارتی اشتغال‌پذیری تا بحثی که مربوط به رشته‌ها می‌شود. سعی کردیم تاکید اصلی نظام بر دو مساله باشد، یکی در حوزه امنیت غذایی و منابع طبیعی تا بتوانیم از نظر علمی پیشرو باشیم. مورد دوم هم غنای شغلی رشته‌ها را افزایش دهیم تا مساله اشتغال‌پذیری فارغ‌التحصیلان رفع شود. در این زمینه نیز با وزارت جهاد کشاورزی مذاکراتی داشتیم که بتوانیم با افزایش کیفیت آموزشی و تطبیق آن با نیازهای بازار کار، اشتغال آنها را افزایش دهیم؛ چراکه یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه اشتغال دانشجویان است. ما فکر می‌کنیم نظام جامع بتواند بخشی از مشکل این حوزه را حل کند.» مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم درمورد حضور و غیاب الکترونیک در ترم پیشین گفت: «این مقوله بسیار جدی‌تر از گذشته در این مصوبه آمده است. براساس آن بسیاری از دانشگاه‌های کشور در سامانه‌های الکترونیک خود این بحث را پیش‌بینی کردند و برخی از دانشگاه‌ها نیز به‌صورت آنلاین انجام دادند؛ ما نیز در بازرسی‌ها به این موضوع بسیار توجه می‌کنیم. آماری از تعداد دانشگاه‌ها در دسترس نیست اما در تلاش هستیم با نامه‌نگاری آمارها گرفته و اعلام شود.» او درباره آیین‌نامه دروس مهارتی که قرار بود در دی‌ماه به تصویب هیات‌وزیران برسد، بیان کرد: «پیش‌نویس این آیین‌نامه آماده است و مقرر شده که با دستور رئیس‌جمهور در هیات‌وزیران طرح و تصویب شود.»
21 هزار چراغ کد رشته در وزارت علوم خاموش شد
در این نشست خبری معاون آموزشی وزارت علوم با تاکید بر اینکه تعدادی از رشته‌های علوم انسانی از ساماندهی مستثنی هستند، گفت: «در سال‌جاری چراغ ۲۱ هزار کدرشته‌محل‌های دوره کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری را خاموش کردیم، اگر در رشته‌ای مجدد تقاضا از نظر شغلی وجود داشته باشد، امکان جذب دوباره دانشجو در آن وجود خواهد داشت.» وی گفت: «مدل آمایش مبتنی‌بر ساماندهی طراحی شده است، اکنون دو هزار و ۱۶۴ واحد دانشگاهی داریم که همگرا و ساماندهی می‌شوند تا با ارزش افزوده در خدمت نظام آموزش عالی باشند. تعدادی از واحدهای علمی کاربردی هم ساماندهی شد.»
134 واحد پیام‌نور چگونه ساماندهی شدند؟
او با تاکید بر اینکه طرح آمایش در آموزش عالی ۹ ماده دارد که ۸ ماده آن باید اجرایی شود، بیان کرد: «بخش‌های مهم این ۸ ماده آماده و اجرایی شده است، برای اولین‌بار ما توانستم مدلی را طراحی کنیم که اختیارات آمایش را به کارگروه‌های استانی یا دانشگاه معین دادیم.» معاون آموزشی وزیر علوم با بیان اینکه اساسنامه دانشگاه پیام نور در‌حال بازنگری است و قطعا نیاز به مصوبه جدید در شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد داشت، یادآور شد: «در حوزه ساماندهی واحدهای دانشگاهی پیام نور کار شکل گرفته است. بر این اساس ۱۳۴ واحد پیام نور ساماندهی شد تا این مراکز در حوزه دانشگاهی بتواند بهره‌وری مناسب داشته یا تبدیل به واحدهای رشد شده یا به دانشگاه‌های دولتی واگذار شوند.» عموعابدینی با اشاره به اینکه اولین مصوبه درباره ساماندهی پیام نور درخصوص اساتید و اعضای هیات‌علمی بود، گفت: «در این مصوبه ذکر شد جایگاه اعضای هیات‌علمی با عزت مشخص شود. مثلا در واحد اردکان پیام نور که ساماندهی آن به‌صورت کامل انجام شد، تمامی مجموعه و اعضای هیات‌علمی آن به دانشگاه اردکان منتقل شدند؛ چراکه ساختمان، تجهیزات و... ارزش دارند، اما از نظر ما ارزش در اعضای هیات‌علمی و نیروی انسانی است.» او درباره تعیین و تکلیف دانشجویان دانشگاه پیام نور اضافه کرد: «دانشجویان ورودی و نظام دارند. در توافقنامه آمده که دانشجویان باید درس‌شان را در این دانشگاه بخوانند اما ذیل نظام آموزشی پیام نور هستند. مدیریت دانشجو را دانشگاه به همراه مدیریت دانشگاه پیام نور مرکز انجام می‌دهند و مدرک او نیز برای پیام نور خواهد بود. حق دانشجو و استاد و کارمند سر جای خودش است.»
102 موسسه غیرانتفاعی منحل شده است
معاون وزیر علوم درباره موسسات غیرانتفاعی گفت: «جمع کل موسسات مصوب شده غیر انتفاعی، 357 موسسه و تعداد منحل شده این موسسات 102 مرکز است. 255 موسسه داریم که از این عدد تعدادی را در کمیسیون ماده 9 یا کمیسیون پایش ذیل شورای گسترش آوردیم و بررسی کردیم که کیفیت آنها چطور است و تذکری به آنها داده‌ایم. این موسسات با کیفیت بهتر باز می‌گردند تا ما به آنها مجوز دهیم. رشته‌های برخی از این موسسات تقلیل پیدا کرده یا صفر شده است.» عمو عابدینی درباره ساماندهی پردیس‌های دانشگاه‌های دولتی افزود: «پردیس‌ها در ساماندهی بوده و هستند، ما آیین‌نامه‌ای را برای پردیس‌های بین‌الملل تدوین کرده و همچنین پردیس بین‌الملل را از پردیس خودگردان جدا کردیم. پردیس‌های خودگردان باید از طریق کنکور دانشجو بگیرند اما پردیس بین‌الملل باید 25 درصد دانشجوی ایرانی و 75 درصد دانشجوی خارجی داشته باشد. لذا این موضوعات اجرایی می‌شود و در‌حال کیفی‌سازی این پردیس‌ها هستیم. این پردیس‌ها نیز در مسیر آمایش قرار دارند.» عموعابدینی درباره پایش و ساماندهی دانشگاه آزاد بیان کرد: «در این دانشگاه دو مساله وجود دارد. یک موضوع ماموریت‌گرایی و آمایش به مفهوم ساماندهی است که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای مصوب شدن باید به شورا ارائه شود که ما نامه آن را زده‌ایم. بقیه موارد به شورای گسترش و شورای برنامه‌ریزی وزارت علوم مربوط است. مقداری اختلاف در گذشته در این باره وجود داشت.» او ادامه داد: «دانشگاه آزاد به رشته‌های زیادی برای یک‌بار پذیرش مجوز داده بود که با مدیریت فعلی هماهنگ شد و در این زمینه کمیته برنامه‌ریزی و گسترش دانشگاه آزاد ذیل شورای گسترش آموزش عالی تشکیل و دو جلسه از این کمیته برگزار شده است. اولین مصوبه را هم در جلسه شورای گسترش در رابطه با دانشگاه آزاد داشتیم.» معاون آموزشی وزیر علوم گفت: «دانشگاه آزاد ارزش افزوده نظام جمهوری اسلامی است. فارغ‌التحصیلان و زیرساخت‌های بسیار غنی را در کشور ایجاد کرده است. 40 درصد دانشجویان آموزش عالی در این دانشگاه هستند، پس بسیار ارزشمند است. در جاهایی نیاز به کیفی‌سازی دارد و هماهنگی آن صورت گرفته است.»
تعداد دانشجوی دکتری 60 درصد افزایش یافت
معاون آموزشی وزارت علوم بر ماموریت‌گرایی دانشگاه‌ها گفت: «به‌طور مثال اساسنامه برخی دانشگاه‌ها تاکید می‌کند دوره کارشناسی یا کاردانی دانشجو بگیرد، این در‌حالی است که آن دانشگاه تا دوره دکتری دانشجو پذیرش می‌کند. بر این اساس دانشگاه‌ها باید براساس اساسنامه و ماموریت خود فعالیت کند. تا چند هفته آینده تمامی استان‌ها جریان ماموریت‌گرایی خود را مبتنی‌بر گذشته، نیاز آینده و ماموریت خود فعال خواهند کرد.» وی تاکید کرد: «یکی از موضوعات مهم در برنامه تحول دولت سیزدهم حکمرانی بود که برای تحقق آن، دانشگاه حکمت‌بنیان طراحی شد. نخبگان، استعدادهای درخشان و خانواده‌محوری نیز مطرح بود و دانشجویان استعدادهای درخشان و نخبه را از طریق استاد جذب می‌کنند. به‌طوری که در سال ۱۴۰۲ دانشجوی دکتری ۶۰ درصد افزایش یافت و در کارشناسی‌ارشد ۳۰ درصد بیشتر شد.»