زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: به‌نظر می‌رسد آزادی بیان این روزها تبدیل به کلیشه‌ای شده که شخصیت‌های سیاسی و مقامات کشورها نیز ظاهرا از آن دفاع می‌کنند اما در واقعیت امر و در بحران‌هایی که در جهان به وجود می‌آید، بیش از آنکه آزادی بیان دیده شود، فضای شدید برخورد با افرادی که خلاف میل حکومت عمل می‌کنند، به چشم می‌آید. این روزها و در شرایطی که نوار غزه تحت حمله صهیونیست‌ها قرار دارد، بایکوت و سرکوب شدید در انگلیس مورد توجه قرار گرفته است. در روزهای ابتدایی آغاز عملیات 7 اکتبر، صهیونیست‌ها اگرچه تلاش کردند با نقاب مظلوم‌نمایی در نگاه افکارعمومی جهان، خود را طرف حق این جنگ نشان دهند و مجوز دادن هر پاسخی به فلسطینی‌ها را صادر کنند، اما ادامه حملات صهیونیست‌ها به نوار غزه و هدف قراردادن مناطق مسکونی و حمله به غیرنظامیان با واکنش منفی افکارعمومی در جهان همراه شد و در ادامه این امر، تظاهرات و اعتراضاتی حتی در کشورهای اروپایی به راه افتاد؛ اعتراضاتی که مشخصا برخلاف سیاست‌های کشورهای اروپایی از جمله انگلیس بود که به حمایت بی‌چون و چرا از صهیونیست‌ها می‌پرداختند. با این وجود اعتراضات در اروپا و مخصوصا انگلیس، ادامه‌دار بود، تا آنجا که در 100روزگی آغاز این عملیات، در انگلیس نیز تظاهراتی به راه افتاد. نکته قابل توجه اما این است که همزمان با افزایش این موج اعتراضات برخوردهای شدیدی نیز از جانب دولت انگلیس و پلیس این کشور برای سرکوب و برخورد با اعتراضات صورت گرفته است، تا آنجا که برخی از افراد در دانشگاه‌ها و مدارس به خاطر استفاده از نمادها یا انتشار مطالبی در حمایت از فلسطین کارشان به کمیته‌های انضباطی کشیده یا تعلیق شدند. به همین بهانه «اندیشکده بین‌المللی سیج» گزارشی منتشر کرده و به بررسی برخوردهای دولت انگلیس با مدافعان فلسطین پرداخته و پرونده‌هایی که به خاطر حمایت از اسرائیل برای برخی از افراد تشکیل شده را مورد اشاره قرار داده است. موضوع مهم این است که بخش زیادی از این پرونده‌ها به دانش‌آموزان و برخوردها در مدارس اختصاص دارد که نشان می‌دهد دولت انگلیس برای سرکوب این جریان اعتراضی به سراغ طیف‌های ضعیف‌تر جامعه رفته است.
رشد 445درصدی تشکیل پرونده برای حامیان فلسطین در انگلیس
قصه تشکیل پرونده برای افرادی که از فلسطین حمایت می‌کردند و مواضع ضدصهیونیستی داشتند، تازگی ندارد. در سال 2021 نزدیک به 47 پرونده برای افرادی که به حمایت از فلسطین پرداختند و علیه صهیونیست‌ها مواضعی داشتند، تشکیل شده است. این میزان بعد از 7 اکتبر افزایش 445 درصدی داشته است تا آنجا که از 7 اکتبر 2023 برمبنای گزارشی که این اندیشکده منتشر کرده از 9اکتبر 2023 تا 14 دسامبر این سال نزدیک به 214 پرونده برای حامیان فلسطین تشکیل شده که از این میان 118 پرونده مربوط به مدارس در مقاطع مختلف و دانش‌آموزان و معلمان و کادر مدرسه بوده است، 35 مورد در محل کار، 13 مورد در دانشگاه‌ها، 13 مورد مساجد و 35 مورد از برخوردها نیز در موارد متفرقه و اعتراضات بوده است. از طرف دیگر نیز برخوردها به نسبت سال گذشته تشدید شده است و در شرایطی که در سال‌های گذشته، مجازات‌ها شامل تعلیق یا توبیخ بوده است، بعد از 7 اکتبر این مجازات‌ها تشدید شده و کوچک‌ترین صحبتی درباره فلسطین با همراه داشتن نمادی از مقاومت با برخورد در مکان‌های مختلف مثل مدارس، ادارات و دانشگاه‌ها مواجه شدند. علاوه بر این هرفعالیتی در شبکه‌های اجتماعی نیز با برخورد شدید همراه می‌شد و بخشی از توهین‌ها و کامنت‌های منفی از جانب افراط‌گرایان همراه با برخورد شدید پلیس انگلیس همراه شده است.
تعلیق از کار یک پزشک به خاطر انتشار یک پیام
یکی از مواردی که در این گزارش به آن اشاره شده است، ماجرای پستی است که یک مادر در شبکه اجتماعی، منتشر کرده است. در شهر لستر مادر سه فرزند در (Nextdoor app) پیامی با این مضمون منتشر کرد که «تنها چیزی که من می‌خواهم حقیقت است.» این پیام او از جانب طرفداران اسرائیل مصداق تولید نفرت دانسته شد تا آنجا که او را فردی تروریست نامیدند و مشخصات کامل او را در این شبکه و دیگر پلتفرم‌ها منتشر کردند. یا در نمونه‌ای دیگر یک پزشک جراح دوملیتی که پیش از این نیز به نفع فلسطینی‌ها در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کرد، بعد از اینکه دو نفر از دوستان پزشک او در جریان حملات صهیونیست‌ها به شهادت رسیدند مطلبی در اعتراض به این کشتار منتشر کرد و پیامی با عنوان مرگ بر اسرائیل منتشر کرد. بعد از این پیام‌های توهین‌آمیز افراط‌گرایان حامی صهیونیسم و تهدید به اینکه این رفتار او را به کارفرمایان او گزارش می‌دهند، آنقدر زیاد شدند که این پزشک نهایتا بعد از چندساعت پیامش را پاک کرد؛ با این حال، بعد از گذشت چند روز از انتشار این پیام، این پزشک از کار تعلیق شد و به جرم انتشار نفرت پرونده‌ای برای او تشکیل شد؛ در ادامه نیز به مدت 10 ساعت بازداشت شد. در مورد دیگر نیز یک امام جمعه در مسجدی در میدلنز، در خطبه نماز جمعه خود، تنها برای کمک به مردم غزه در جنگ دعا کرد. پس از این، متن صحبت‌ها از عربی به انگلیسی ترجمه و در شبکه اجتماعی منتشر شد، گزارش این صحبت‌ها به پلیس متروپولیتن منتقل شد و پلیس به تحقیقات در این مورد پرداخت. در حقیقت کوچک‌ترین حمایت یا صحبتی از مردم فلسطین یا انتقاد از دولت اسرائیل با برخورد شدید پلیس انگلیس همراه می‌شود، تا در فضای سنگین به وجود آمده در این کشور افراد از اظهار نظر در این رابطه خودداری کنند. این برخورد شدید حتی متوجه شخصیت‌های مطرح انگلیسی نیز شده است. برای مثال در آخرین نمونه لینه‌کر، مجری معروف انگلیسی و از ستاره‌های سابق انگلیس، پستی منتشر کرده بود و خواستار محرومیت اسرائیل از مسابقات ورزشی و محرومیت بین‌المللی شده بود. این پست با برخورد شدید افراط‌گرایان حامی صهیونیسم و نمایندگان محافظه‌کار همراه شد تا آنجا که او نهایتا مجبور شد پست خود را پاک کند.
توبیخ یک دانش‌آموز به خاطر نصب پرچم فلسطین روی تابلوی اعلانات
می‌توان گفت راحت‌ترین کار برای کنترل شرایط به نفع حکومت‌ها، اعمال فشار بر گروه‌های ضعیف‌تر است. در این میان کنترل و برخورد با دانش‌آموزان که کنجکاوی و ماجراجویی بیشتری دارند، آسان‌تر از دیگر گروه‌هاست. در مدارس انگلستان و بعد از ماجرای 7 اکتبر به همین منظور، تدابیر شدیدی برای کنترل اعتراضات نسبت به فلسطین صورت گرفته است، از جمله اینکه دانش‌آموزان حق ندارند هیچ گونه نماد، تصویر با برچسبی، روی لباس، وسایل و لباس‌های خود داشته باشند که نشانه‌ای از حمایت از فلسطینی‌ها باشد، معلمان و کادر مدرسه نیز اجازه ندارند هیچ‌گونه بحثی مرتبط با این مساله را در کلاس‌ها مطرح کنند، فضایی که ناظر به مدارس به وجود آمده حتی والدین را نیز نگران کرده تا با جلسات انضباطی و حتی تعلیق و اخراج فرزند خود مواجه شوند؛ این امر حتی کوچک‌ترین اقدام و واکنش را نیز در برمی‌گیرد. برای مثال دانش‌آموز یک دبیرستان به خاطر چسباندن پرچم فلسطین روی تابلوی اعلانات یک مدرسه توبیخ شد و به مدت یک روز از حضور در کلاس‌ها منع شد. این برخوردهای تند گاهی از جانب افراط‌گرایان حامی صهیونیسم نیز مشکلاتی برای دانش‌آموزان و والدین ایجاد می‌کرد. برای نمونه بیرون از یک مدرسه ابتدایی در شرق لندن، والدین یکی از دانش‌آموزان به خاطر اینکه از فلسطینی‌ها حمایت کردند و نمادهایی برای همبستگی با مردم فلسطین همراه خود داشتند، متهم به حمایت از بریدن سر کودکان(شایعه‌ای که اسرائیل روزهای ابتدایی جنگ اکتبر علیبه حماس منتشر کرده بود)شدند و آنها را مورد آزار قرار دادند. با این حال، فضای منفی ایجاد شده آنقدر سنگین بود که والدین و دانش‌آموزان حتی کوچک‌ترین اقدامی نیز انجام نمی‌دادند تا متهم به حمایت از تروریسم نشوند. این رفتارها البته در شرایطی اتفاق می‌افتاد که نوعی استاندارد دوگانه در مواجهه با این اتفاق و جنگ اوکراین در مدارس انگلستان پیاده شده است. برای مبنای این گزارش در مدارس انگلیس دانش‌آموزان در حمایت از اوکراین، مراسماتی برگزار می‌کردند. آشنایی با تاریخ اوکراین، صنایع دستی و پوشیدن لباس‌های محلی این کشور، از جمله اقداماتی بود که در این مدارس انجام می‌شد اما در مورد ماجرای جنگ فلسطین مدارس از هرگونه اظهارنظر و حتی صحبت درباره تاریخ فلسطین و اتفاقات آن منع شده بودند و این ممنوعیت به بهانه اینکه موسسات آموزشی می‌بایست در بحث‌های سیاسی بی‌طرف باشند، مطرح می‌شد.
شوخی آزادی‌بیان در دانشگاه‌های انگلیس
این فضای اختناق‌آور در دانشگاه‌های انگلیس نیز متوجه دانشجویان شده است، فارغ از اینکه آزادی بیان و آزادی برای مطرح کردن نظرات خود در دانشگاه در چنین شرایطی یک شوخی به حساب می‌آید، دانشجویان نیز با کوچک‌ترین اقدام و فعالیتی به کمیته انضباطی احضار و مشمول مجازات، تعلیق و حتی اخراج هم می‌شوند. برای مثال دانش‌آموز ارشد یک دانشگاه لندن، مطلبی را منتشر کرد که به مقایسه دولت اسرائیل با نازی‌ها می‌پرداخت. او البته بعد از هشداری که همکلاسی‌هایش به او دادند، پیام خود را پاک کرد، با این حال از جانب دانشگاه به جلسه احضار شد و متن عذرخواهی در این رابطه منتشر کرد اما نهایتا چند روز بعد تعلیق شد. نکته قابل توجه اما این است که این برخورد سرکوب‌گرایانه در ماجرای فلسطین تنها به این موضوع محدود نمانده است. در سال گذشته و همزمان با آغاز جنگ اوکراین و روسیه نیز محدودیت‌های زیادی، در دانشگاه‌های انگلیس برقرار شده بود و روس‌هراسی تبدیل به کارویژه اصلی این دانشگاه‌ها شده بود تا آنجا که دانشجویان روس‌تبار اضطراب قابل توجهی در فضای دانشگاه‌ها تجربه می‌کردند.
توبیخ یک کارمند به خاطر پوشیدن یک تی‌شرت
نکته جالب توجه در این میان این است که در شرایط فعلی از آغاز جنگ فلسطین، پلیس، نهادهای امنیتی و قضایی انگلیس، همراه با گروه‌های افراطی که به نام مقابله یهودستیزی به فعالیت می‌پردازند، به اعمال فشار علیه معترضان و افرادی که به حمایت از فلسطین می‌پردازند، اقدام می‌کنند. این جو به‌وجود‌آمده در انگلیس آنقدر سنگین است که حتی حساسیت‌ها نسبت به لباسی که افراد در محیط‌های مختلف می‌پوشند نیز با واکنش همراه می‌شود. برای مثال یکی از کارکنان یک دفتر مرکزی یک رسانه، به خاطر پوشیدن تی‌شرت با طرح غزه توبیخ شد و به او گفته شد تا به خانه برگردد و لباس خود را عوض کند؛ این موضوع با این توجیه مطرح شد که قوانین شرکت اجازه نمی‌دهند لباسی با طرح سیاسی برتن کارمندان باشد. در موردی دیگر دو نفر از افرادی که به منظور شرکت در راهپیمایی همبستگی با فلسطین نماد و تصاویری در حمایت از فلسطین با خود همراه داشتند در ایستگاه قطار لندن بازداشت می‌شوند. نگاهی به این اتفاقات و خرده روایت‌ها نشان می‌دهد فضای موجود در انگلیس بعد از 7 اکتبر به شدت امنیتی شده است تا آنجا که کوچک‌ترین واکنش و اظهار نظری از جانب مردم در جایگاه‌های مختلف، به خصوص از جانب سلبریتی‌ها با برخورد و سرکوب همراه می‌شود، که بخشی از آنها از جانب افراط‌گرایان و بخشی نیز با همراهی دولت انگلیس همراه می‌شود، با این وجود و در چنین شرایطی برگزاری تجمع‌های ادامه‌دار در لندن و حتی شهرهای کوچک انگلیس نیز نشان می‌دهد اعتراض مردم به سیاست‌های دولت در قبال مساله فلسطین این‌بار به صورت جدی و نه برمبنای فضای احساسی به‌وجود‌آمده ناشی از کشتارها دنبال می‌شود؛ امری که نشان می‌دهد صهیونیست‌ها دیگر مثل گذشته نمی‌توانند افکارعمومی کشورهای اروپایی را با استفاده از لابی خود، تحت کنترل قرار بدهند.