مدیرمسئول محترم روزنامه فرهیختگان
با سلام و احترام
به اطلاع می‌رساند با عنایت به مطالب منتشره غیرکارشناسی و بدون اشراف بر موضوع در روزنامه فرهیختگان به تاریخ 18/10/1402 مبنی بر «بانک مرکزی چطور دستور رئیس‌جمهور را دور می‌زند»، لازم است موارد ذیل تحت عنوان جوابیه بانک مرکزی در این خصوص، در روزنامه مذکور منتشر شود:
اظهار نظر
«در راستای اجرای قوانین بودجه سنواتی و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ابلاغ تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج در ابتدای سال صورت گرفته و از ابتدای سال جاری تاکنون بخش اعتباری بانک مرکزی به‌صورت ساعت به ساعت بر سامانه تسهیلات مزبور رصد و نظارت داشته است به نحوی که در تمامی استان‌ها و شهرستان‌های کشور همواره 7 بانک فعال جهت ثبت‌نام متقاضیان در سامانه وجود داشته باشد.
با عنایت به تاکیدات ریاست محترم جمهور بر اولویت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و لزوم تسهیل و تسریع در تعیین تکلیف متقاضیان در صف بانک‌ها، «بسته نظارتی- اعتباری تسهیل و تسریع در پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج» در تاریخ 20/03/1402 تدوین و به بانک‌های عامل ابلاغ شده و هر دوهفته بر اجرای آن نظارت و درصورت مشاهده عقب‌ماندگی در اعطای تسهیلات مزبور از سوی بانک‌های عامل، به بانک‌های عامل با عملکرد ضعیف‌تر تذکر داده شده است؛ به گونه‌ای که از تاریخ ابلاغ بسته مزبور پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از 197 هزار میلیارد ریال به 1.291 هزار میلیارد ریال (رشد روزانه پرداختی 190درصدی) افزایش و تعداد متقاضیان در صف تسهیلات مزبور از 410.000 نفر به 268.557 نفر کاهش یافته است، این درحالی است که روند ورود و خروج متقاضیان تسهیلات مزبور پیوسته و سیال بوده و به‌رغم تسریع و تسهیل در اعطای تسهیلات به متقاضیان در صف تسهیلات مزبور، متقاضیان جدید به این جرگه می‌پیوندند.
خاطرنشان می‌سازد، از ابتدای سال جاری تا کنون بالغ بر5/133همت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به متقاضیان اعطا شده که حاکی از رشد 29 درصدی این تسهیلات نسبت به دوره مشابه خود در سال گذشته می‌باشد و در مقایسه با سهمیه تکلیفی بابت این تسهیلات که تا تاریخ 19/10/1402 مبلغ 4/116 همت درنظر گرفته شده است، عملکرد بیش از 115 درصدی را از سوی شبکه بانکی شاهد می‌باشیم.
شایان ذکر است، به‌رغم رشد قابل ملاحظه (فراتر از رشد تورم) در مبالغ اعطایی بابت تسهیلات مزبور، در سنوات اخیر (یک دهه گذشته) سقف فردی تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج رشد 36 برابری داشته، درحالی‌که سپرده‌های قرض‌الحسنه (با لحاظ سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری که ماهیت سیال داشته و در چارچوب منابع قابل اتکا شبکه بانکی جهت اعطای تسهیلات با دوره بازپرداخت 10 ساله نمی‌باشند) رشد 18 برابری را تجربه نموده‌اند، عدم رشد سقف های تسهیلات قرض‌الحسنه متناسب با رشد منابع قرض‌الحسنه منجر به کمبود منابع قرض‌الحسنه شبکه بانکی شده و بدیهی است این مهم در کاهش تعداد دریافت‌کنندگان تسهیلات قرض‌الحسنه من‌جمله ازدواج متبلور شده است.
ضمنا یادآور می‌شود:
1- درخصوص صفر شدن صف تسهیلات ازدواج، نیز ضمن امعان نظر به این مهم که منابع قرض‌الحسنه شبکه بانکی محدود بوده و طی دو سال اخیر نیز سرفصل‌های تسهیلات قرض‌الحسنه جدیدی از جمله تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری، اشتغال، خودروی جانبازان، مشاغل خانگی و... حسب قوانین مجلس شورای اسلامی به شبکه بانکی تکلیف شده است، نگاهی اجمالی به آمارهای ذیل خالی از لطف نمی‌باشد:
با توجه به جذب تدریجی منابع قرض‌الحسنه توسط شبکه بانکی و لزوم اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه به‌صورت تدریجی و هماهنگ با جذب منابع مزبور، پرداخت تسهیلات به متقاضیان در صف تسهیلات موصوف توسط شبکه بانکی طی سال جاری، متناسب با تجهیز منابع بانک‌های عامل از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری در دستورکار شبکه بانکی قرار گرفته است.
لیکن چنانچه مراد از صفر شدن صف تسهیلات موصوف، تأمین مالی یک جای تسهیلات ازدواج برای متقاضیان درصف تا 19/10/1402 به مبلغی بالغ بر 7/53 هزار میلیارد تومان (با میانگین پرداخت 200میلیون تومان تسهیلات به ازای هر نفر) نیاز است. درحالی‌که کل منابعی که بر اساس تکالیف قانون بودجه برای تسهیلات ازدواج در نظر گرفته شده است (که حسب توان تسهیلات‌دهی قرض‌الحسنه جهت پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج در نظر گرفته شده است) 144 همت بوده که تاکنون 134.5 همت آن پرداخت شده است. ضمن آنکه با احتساب زوج‌های جدید که در سامانه ثبت‌نام خواهند نمود، صف متقاضیان تسهیلات مزبور مجددا شکل خواهد گرفت. بر‌این‌اساس، امکان صفر شدن متقاضیان در صف تسهیلات مزبور از محل منابع قرض‌الحسنه شبکه بانکی با توضیحات موجود و با سقف‌های فعلی تسهیلات با دشواری امکان‌پذیر است اما تلاش بانک مرکزی و شبکه بانکی با توجه به ابلاغیه جدید این بانک در مسیر کاهش متقاضیان در صف این تسهیلات است.
2- با توجه به اینکه در سال گذشته سقف فردی تسهیلات قرض‌الحسنه مبلغ 120 میلیون تومان بوده و در سال جاری سقف مزبور به مبلغ 180 میلیون تومان افزایش یافته است و علی‌رغم افزایش مبلغ تسهیلات پرداختی در سال جاری توسط شبکه بانکی (رشد 29 درصدی در مبلغ نسبت به مدت مشابه سال 1401) کاهش ناچیز در تعداد کل تسهیلات پرداختی با توجه به افزایش سقف فردی دور از انتظار نخواهد بود.
3- با امعان نظر به جمیع ملاحظات فوق‌الذکر، از زمان راه‌اندازی سامانه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج تاکنون همواره صف متقاضیان تسهیلات ازدواج وجود داشته و به‌طور میانگین در سنوات اخیر در پایان هر سال با صف بیش از 150،000 نفری همراه بوده است، که با رشد بی‌رویه و نامتناسب سقف فردی این تسهیلات با رشد سپرده‌ها و منابع قرض‌الحسنه در چند سال گذشته، این صف افزایش یافته است.
براین اساس، کاهش تعداد دریافت‌کنندگان تسهیلات ازدواج به‌رغم افزایش مبلغ تسهیلات پرداختی با وجود افزایش سقف این تسهیلات فراتر از رشد منابع قرض‌الحسنه، از بدیهی‌ترین وقایع در خصوص این تسهیلات می‌باشد و لازم است در بررسی لایحه بودجه سال آینده در مجلس به این نکات مهم نیز توجه شود.
4- ضمنا بنا بر دستور ریاست محترم جمهوری و تاکید رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر تسریع اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزند و لزوم کاهش صف متقاضیان دریافت این تسهیلات اخیر نیز بانک مرکزی تمهیداتی اندیشید که علاوه بر اعطای تسهیلات سهمیه‌های ابلاغی، بانک‌های عامل به منظور کاهش متقاضیان در صف نسبت به پرداخت 125 هزار فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و 110 هزار فقره تسهیلات قرض‌الحسنه فرزند مازاد بر سهمیه‌های قبلی تا پایان سال جاری اقدام کنند. همچنین در طرح جدید بانک مرکزی بانک‌های قرض‌الحسنه مهر و رسالت نیز که در سال جاری عامل پرداخت این نوع تسهیلات نبودند نیز در سامانه ازدواج و فرزند بانک مرکزی فعال شده و امکان ثبت‌نام متقاضیان در این دو بانک نیز فراهم شده است.