میلاد جلیل‌زاده، خبرنگار گروه فرهنگ: سال ۲۰۲۳ برای سینمای جهان چگونه بود؟ بحث مستوفایی در سال‌های اخیر شکل گرفته که اساس آن به افت کیفیت کلی سینما و بی‌رمق شدن ایده‌ها و قصه‌ها اشاره دارد. این بحث‌ها را کنار بگذاریم تا بتوانیم سال ۲۰۲۳ میلادی را به لحاظ سینمایی بررسی کنیم. ما در مطالب متعددی به این پرداختیم که سینمای جهان در قرن بیست و یکم چه سرنوشتی از سر گذراند. از چرخش ساختار جمهوری‌خواه سینمای آمریکا به سمت دموکرات‌ها که روی داستان و ساختار و سوژه فیلم‌ها هم اثر گذاشت تا تاثیری که مخاطبان چینی روی نوع فیلمسازی آمریکایی‌ها گذاشتند و هزار و یک مساله دیگر را در پرونده‌های جداگانه‌ای بررسی کرده‌ایم که این بررسی‌ها می‌تواند ادامه داشته باشد اما اینجا درباره آنچه که بر سر سینما در ۲۰۲۳ میلادی گذشت و چشم‌اندازی که برای ۲۰۲۴ پیش‌بینی می‌شود، حرف زده‌ایم.
در سال ۲۰۲۳ میلادی، فروش تخمینی کل سینمای جهان 33.4 میلیارد دلار بود. این رقم در مقایسه با 25.9 میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ و 21.3 میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ یک رشد محسوس را نشان می‌دهد، یعنی درآمد سال 2023 نسبت به سال گذشته 29 درصد افزایش داشت؛ اما اگر این ارقام را با سال قبل از همه‌گیری ویروس کرونا مقایسه کنیم، همچنان فاصله‌ای محسوس به چشم می‌آید. سینمای جهان قبل از ورود به پاندمی کرونا، در سال ۲۰۱۹ میلادی مجموعا 42.3 میلیارد دلار فروش داشت. یعنی درآمد جهانی سال 2023 همچنان بین 21 تا 22 درصد از سال 2019 عقب‌تر است.
با توجه به رشدی که از ۲۰۲۱ به این سو در رقم‌های فروش کلی سینما دیده شد، به نظر می‌رسید که این صنعت سرگرمی در ۲۰۲۴، مجددا به آمارهای سال ۲۰۱۹ برگردد اما چنین نیست. سال آینده می‌تواند اولین بار بعد از دوران تمام شدن همه‌گیری کرونا باشد که درآمد باکس آفیس جهانی نسبت به سال گذشته کاهش پیدا می‌کند. بر اساس پیش‌بینی سالانه یک شرکت مستقر در لندن، به نام Gower Street، پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده فروش بلیت فیلم در سراسر جهان به 31.5 میلیارد دلار برسد که پنج درصد کاهش نسبت به تخمینی 33.4 میلیارد دلار در سال 2023 است.
گزارش Gower Street نباید برای صنعت فیلم جهانی تعجب‌آور باشد؛ چرا‌که اعتصابات دوقلوی بازیگران و نویسندگان هالیوود باعث شد تعداد زیادی فیلم از سال 2024 تا 2025 به تعویق بیفتند. این مساله به گفته برخی می‌تواند منجر به زیان دو میلیارد دلاری به کل صنعت فیلم شود. تحقیقات شرکت گوور استریت این رکود را به از دست دادن 50 درصد زمان تولید به دلیل اعتصابات و در مقابل بی‌علاقگی مصرف‌کنندگان به رفتن به سینما نسبت می‌دهد. این تابستان تنها به لطف پدیده‌ای که با عنوان «باربنهایمر» شناخته می‌شود، یعنی اکران همزمان دو فیلم متناقض باربی و اوپنهایمر که جنجالی بزرگ پدید آورد، توانست به وضعیت پیش از همه‌گیری کرونا دست پیدا کند. البته دیمیتریوس میتسینیکوس، مدیر اجرایی Gower Street می‌افزاید: «بر اساس تولیدات در حال حاضر در رادار ما، انتظار داریم سال 2025 سال بسیار خوبی در باکس آفیس جهانی باشد و امیدواریم روند مثبتی برای نیمه دوم این دهه رقم بزند.» البته وضعیت مخاطبان سینما در آمریکای شمالی و سایر نقاط دنیا یکسان نیست. پیش‌بینی می‌شود باکس آفیس خارجی سینمای آمریکا در سال ۲۰۲۴، به استثنای چین، با حدود 15.6 میلیارد دلار به پایان برسد. با این حال، این هنوز 21 درصد کمتر از میانگین 2019-2017 است.
در چین، انتظار می‌رود که درآمد باکس آفیس در سال 2024 به رشد متوسط پنج درصدی نسبت به سال گذشته دست یابد. درآمد باکس آفیس داخلی چین در ۲۰۲۳ میلادی 7.6 میلیارد دلار بود و انتظار می‌رود درآمد سال آینده به 7.9 میلیارد دلار برسد. توماس بران، تحلیلگر ارشد Gower Street می‌گوید: «بازار بین‌المللی در مقایسه با بازار داخلی آمریکا کمتر تحت تأثیر تقویم انتشار محدود فیلم‌هاست که بر اثر اعتصاب هالیوودی‌ها پدید آمد.»
برای اولین بار در دوران همه‌گیری پاندمی کرونا بود که باکس آفیس فیلم‌های چینی توانست از سینمای آمریکا پیشی بگیرد و در صدر جهان بایستد. پس از اتمام پاندمی آمریکا دوباره به صدر جدول برگشت اما دیگر نمی‌شد چین را از فهرست 10 فیلم پرفروش دنیا بیرون کرد و در ۲۰۲۳ هم فیلم‌های هفتم و هشتم پرفروش دنیا چینی بودند. با توجه به رکودی که برای صنعت هالیوود در ۲۰۲۴ به وجود خواهد آمد، می‌شود پیش‌بینی کرد که چین باز هم جهشی در این زمینه داشته باشد و جای پایش را محکم‌تر کند. البته مشکل چینی‌ها این است که فیلم‌هایشان را فقط خودشان می‌پسندند؛ برای مخاطب جهانی کار نمی‌سازند. در ادامه مروری بر فیلم‌های مهم سال ۲۰۲۳ میلادی داشته‌ایم که البته برای بعضی از آنها در شماره‌های پیشین پرونده‌های مستقل و مفصلی تهیه و منتشر شده است.
دیگر مطالب مرتبط را ببینید.