آسیه فروردین، پژوهشگر: چالش‌های فروش آنلاین دارو به دلیل ماهیت آن، یعنی سروکار داشتن با سلامت شهروندان در همه‌جای دنیا مطرح است و مختص ایران نیست. با این حال گزارش‌های منتشرشده از تجربیات جهانی بیانگر رشد داروخانه‌های آنلاین و فروش اینترنتی دارو با وجود محدودیت‌ها و تبعات آن در کشورهای مختلف دنیاست. بهره‌مندی از الگوهای بین‌المللی و راهکارهای توسعه تجارت الکترونیک در عرصه توزیع دارو افق‌های تازه‌ای را پیش‌روی سیاستگذاران نظام سلامت ایران باز می‌کند. طبق یک نظرسنجی معتبر بین‌المللی در سه‌ماهه دوم سال 2023، سوئد با 45 درصد بالاترین درصد خریداران محصولات دارویی به‌صورت آنلاین را داراست. آمریکا با 32 درصد و یونان با 31 درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همچنین برآوردها نشان می‌دهد ضریب نفوذ جهانی کاربران داروخانه آنلاین، از 21.54 درصد در سال 2022، به 27 درصد تا سال 2026 می‌رسد.
بازار جهانی دارو: کدام کشورها بیشترین سهم را دارند؟
صنعت داروسازی در طول زمان با پیشرفت‌های تحقیقاتی و فناوری، به میزان قابل‌توجهی تکامل پیدا کرده است. یکی از این جنبه‌ها الکترونیکی شدن نسخه‌ها و سپس عرضه اینترنتی دارو توسط داروخانه‌ها و سکوهاست. این امر تجارت دارو را به صنعتی چندمیلیارد دلاری تبدیل کرده است. قبل از بررسی وضعیت سهم بازار فروش اینترنتی دارو، مطالعه رشد بازار جهانی دارو و ارزش فروش آن به‌طور کلان فارغ از تاثیرات فناوری‌های نوظهور قابل‌توجه است.
گزارش وبسایت معتبر Statista، نشان می‌دهد بازار جهانی دارو در سال های اخیر رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است. برای سال 2022، حجم کل بازار دارویی جهان 1.48 تریلیون دلار برآورد شد. این رقم بیانگر افزایش جزئی نسبت به سال 2021 است که ارزش بازار آن 1.42 تریلیون دلار بود. ارزش بازار جهانی دارو در پایان سال 2020 نیز حدود 1.27 تریلیون دلار بوده است. طبق رتبه‌بندی بازار داروسازی IQVIA ویژه سال 2020، ایالات‌متحده بزرگ‌ترین و اولین بازار دارویی جهان را در اختیار دارد و سپس چین، ژاپن، آلمان و فرانسه، در ردیف‌های دوم تا پنجم قرار دارند. جدولی که در انتهای مطلب آمده است، بیانگر 10 بازار برتر صنعت دارو در دنیا و ارزش فروش آنهاست.
بعد از آمریکا و سایر کشورهای موفق در صنعت دارو، گروه بازارهای نوظهور قرار دارند که کشورهایی با درآمد متوسط و پایین، مانند برزیل، هند، روسیه، کلمبیا و مصر را شامل می‌شوند. با وجود افزایش درآمد در سطح جهان، منطقه آمریکای‌لاتین کمترین سهم را از درآمدهای بازار جهانی دارو به خود اختصاص داده است. همچنین ارزش صنعت داروی آسیا و اقیانوسیه که 81.93 میلیارد دلار است، طبق پیش‌بینی‌ها تا سال 2027 به رقم 122.28 میلیارد دلار می‌رسد.
افزایش تقاضا برای داروخانه‌های آنلاین در دنیا
برآوردها بیانگر رشد صنعت دارو با توجه به توسعه و ارزش فروش فعلی آن در سال‌های آینده است. در دسترس بودن داروهای ویژه بیماری‌های صعب‌العلاج، گسترش روزافزون بیماری‌ها و رشد جمعیت سالمند که نیاز به دارو را تشدید می‌کند و افزایش تقاضا برای داروخانه‌های آنلاین جنبه‌های مختلف رشد صنعت دارو در آینده را تشکیل می‌دهند.
مدل کسب‌وکار داروخانه الکترونیکی انقلابی در نحوه خرید و استفاده از داروهای تجویزی ایجاد کرده است. افراد به‌سادگی با سفارش آنلاین داروهای خود یا ارسال نسخه الکترونیکی توسط پزشکان می‌توانند سفارش خود را تحویل بگیرند. این امر به جلوگیری از خطاهای دارویی کمک می‌کند و سلامت بیمار را تضمین می‌کند. این شیوه به عنوان روش جایگزین دسترسی به دارو به‌سرعت محبوبیت پیدا کرد زیرا بیماران بیشتری به‌راحتی آن پی بردند و به‌طور موثر جایگزین اتکا به داروخانه‌های سنتی شد. طبق گزارش‌ها، ضریب نفوذ جهانی کاربران داروخانه آنلاین در سال 2022، حدود 21.54 درصد بوده و انتظار می‌رود تا سال 2026 از 27 درصد عبور کند که این امر یک شاهکار بزرگ برای داروخانه‌های الکترونیکی است. یکی از دلایل استقبال مردم از داروخانه‌های آنلاین سهولت دسترسی است. تجارت الکترونیک امکاناتی مانند تحویل دارو در منزل خصوصا برای افراد مسن یا نسخه‌های دوره‌ای را ممکن می‌سازد. از سوی دیگر خرید آنلاین داروها حفظ حریم خصوصی و تجربه خرید یکپارچه را تضمین می‌کند. علاوه بر اینها سیستم تحویل سریع، انعطاف‌پذیری، صرفه‌جویی در هزینه و زمان و راهنمایی برخط بیمار از فواید فروش اینترنتی دارو و از جمله عواملی است که افراد بیشتری را به خرید آنلاین آن تشویق می‌کند. تجارت الکترونیک نگاه‌ها به صنعت دارو را تغییر داده است؛ چرا که دیگر نیازی نیست که بیمار در صف‌های طولانی داروخانه‌ها معطل بماند.