از اوایل 1402 صنعت ویاودی کشورمان در کنار پلتفرمهایی با هزینه اشتراک ماهانه حدود 100 تا 200 هزار تومانی، میزبان سرویس تازهای با عنوان «تماشاخونه» شد که برای نخستین بار میان پلتفرمهای دارای سریالهای اختصاصی، از کاربران هزینه اشتراک اخذ نمیکند. مخاطبان البته تجربه استفاده از پلتفرم رایگان را پیش از این با تلوبیون پلاس داشتند، اما آن مورد برای انتشار سریال اختصاصی طراحی نشده بود و تماشاخونه قرار بود برای نخستین بار سریالهای اختصاصی را در پلتفرمی با اشتراک رایگان عرضه کند. از همان روز اولی که این سرویس در دسترس کاربران قرار گرفت، بحثها درباره مدل درآمدزایی آن و امکانسنجی ادامه عرضه رایگان محتوای آن بالا گرفت و هنوز هم وجود دارد. به صورت موردی شیوه عرضه در این پلتفرم را بررسی کردیم تا به این سوال پاسخ دهیم که شیوههای درآمدزایی در شبکه نمایش خانگی چگونه است.
سریالهای بیخواهان در تماشاخونه
تماشاخونه بهعنوان اولین پلتفرم بیاشتراک دارای محتوای اختصاصی، از آغاز به کار در اوایل امسال با آثاری پا به میدان گذاشت که گفته میشد برای مدتها روی دست سازندگان مانده و خریداری میان پلتفرمها ندارد. سریال «آمستردام» ساخته مسعود قراگزلو نخستین محصول اختصاصی تماشاخونه بود که از قضا با فرجام عجیبی مواجه شد. این سریال مردادماه به قسمت پایانی رسید اما قسمت پایانی آن ماند و هنوز منتشر نشده است! تماشاخونه سپس انتشار «پدر گواردیولا» اثر سعید نعمتالله را شروع کرد که آن هم با واکنشهای منفی فراوانی مواجه شد و اگرچه هم پربینندهتر و هم راضیکنندهتر از آمستردام بود، اما باز هم بسیاری را ناامید کرد. «هفت» به کارگردانی کیارش اسدیزاده که سومین سریال اختصاصی تماشاخونه محسوب میشود و چهار هفته است که منتشر میشود، بالأخره توانست واکنشهای مثبت قابل توجهی را برانگیزد و اگر با همین روال ادامه یابد و به پایان برسد، میتواند اولین سریال موفق این سرویس باشد. نکته قابل توجه آنکه تماشاخونه تا پیش از چهار هفته اخیر، هیچگاه دو سریال همزمان نداشت و حالا برای اولین بار این اتفاق در خروجی آن رخ داده است. این در حالی است که فیلیمو، نماوا و فیلمنت سه شرکت اصلی نمایش خانگی مدتهاست که حداقل دو سریال در حال انتشار دارند و تماشاخونه به تازگی به این جمع پیوسته است. حال ببینیم این پلتفرم تازه و البته رایگان، چطور درآمد کسب میکند؟
تسهیم ترافیک بین پلتفرم و ISP
نکته مهم درباره درآمدزایی سرویسهای ویاودی که برخی کاربران ممکن است درباره آن اطلاع نداشته باشند، تسهیم هزینه ترافیک کاربر اینترنت بین پلتفرم دارنده محتوا و شرکت ارائهدهنده خدمات اینترنتی است. یعنی از هزینهای که کاربران اینترنت بابت ترافیک میپردازند و با استفاده از آن ویدئو تماشا میکنند، سهمی به پلتفرم میرسد که با ارائه محتوای جذاب و مخاطبپسند، کاربر را به تماشای ویدئو و مصرف حجم اینترنت، ترغیب کرده است. حال طبیعی است که شرکتهای ارائهدهنده خدمات اینترنت (ISP) به سرویسهای ویاودی علاقه نشان دهند و بر همین اساس در ایران و خارج از ایران، این شرکتها با پلتفرمهای ویاودی قرارداد ببندند، سهام آنها را بخرند یا حتی ویاودی تاسیس کنند؛ چراکه در این صورت همه هزینههای کاربر برای خریداری ترافیک اینترنت، به یک شرکت تعلق مییابد که از طرفی مالک محتواست و از طرفی خودش محتوا را به دست کاربر میرساند؛ چه بابت اشتراک پلتفرم هزینه بگیرد و چه نگیرد. بنابراین شرکتهای ارائهدهنده خدمات اینترنتی که تملک ویاودی را نیز در اختیار دارند، در این بازار سود بیشتری میبرند.
کدام پلتفرمها متعلق به ISPهستند؟
تماشاخونه، نیز توسط شرکت ارائهدهنده خدمات اینترنتی آسیاتک تاسیس شده و البته این کار پیش از تماشاخونه نیز رواج داشت، چراکه شرکت شاتل نیز تملک نماوا را در اختیار دارد. همراه اول و ایرانسل هم در پلتفرم روبیکا سهامدارند و البته ایرانسل، پلتفرم لنز را نیز راهاندازی کرده است. فیلیمو هم قراردادی با ایرانسل دارد که به مشترکان این اپراتور اجازه میدهد بدون خریداری اشتراک پلتفرم، به صورت رایگان (البته با ترافیک تمامبها) از محتوای آن استفاده کنند. فیلیمو هزینه اشتراک را از طریق ترافیکی که به ایرانسل میفروشد، جبران میکند. در خارج از ایران نیز اوضاع به همین منوال است. مثلا شرکت مخابراتی بزرگ کامکست از طریق شرکتهای زیرمجموعه خود بخشهای بزرگی از سهام پلتفرمهایی مثل پیکاک، وودو و اسکایشوتایم را در اختیار دارد. شرکت AT&T که بهعنوان بزرگترین شرکت مخابراتی جهان شناخته میشود، تا حدود یک سال پیش از طریق مالکیت شرکت وارنر، پلتفرم اچبیاو مکس را در اختیار داشت و سال گذشته نیز دو سرویسدهنده بزرگ مخابراتی کامکست و چارتر، در مالکیت پلتفرم رایگان زومو شراکت کردند.
ادامه مطلب را اینجا بخوانید.